ویلیام (بیل) رویس، ایران شناس و ایران دوست، رئیس پیشین بخش فارسی صدای آمریکا روز جمعه ۲۴ نوامبر درگذشت.
بیل رویس تحصیلات خود را در دانشگاههای «جرج تاون» و «پرینستون» به پایان رساند. او در دانشگاه «جرج تاون» امور بین الملل خواند و دکترای خود را از دانشگاه پرینستون در رشته زبان و فرهنگ فارسی گرفت. علاقه وی به ایران از زمان دانشجویی اش در دانشگاه جرج تاون و با یک سفر سه هفته ای با یکی از همکلاسی های ایرانی به رامسر آغاز شد.
در سال ۲۰۱۵ در یک گفتگوی دوستانه در آپارتمانش در خانه سالمندان گیترزبورگ مریلند که بر روی نوار ویدویی ضبط شده، مطالب بسیار جالبی درباره دوران اقامتش در ایران برایم نقل کرد که احتمالاً کمتر در جایی نوشته یا بیان شده است.
آقای رویس برای تحقیق در مورد رساله دکترای خود در سال ۱۹۶۸ با بورسیه «فولبرایت» به ایران رفت. طی دو سال اقامت در ایران، زبان فارسی را نیکو آموخت و با تعدادی از استادان ادبیات فارسی در تهران آشنا شد. به گفته خودش از «سید صادق گوهرین» استاد ادبیات فارسی و مولوی شناس معروف بهره ها گرفت. از طریق «محمد جواد باهنر» که بعدها نخست وزیر شد با زبان عربی و فرهنگ اسلامی آشنا شد و به گفته خودش در معاشرت با برخی دیگر از دوستانش در تهران و شیراز به اهمیت قورمه سبزی، انگشتر عقیق، تسبیح شاه مقصود، کاشی‌کاری و قالی در زندگی ایرانیان پی برد، چنان که در سفر به شهرهای مختلف ایران با زندگی ایرانیان در طبقات مختلف و خرده فرهنگهای مختلف نیز آشنایی یافت.
بیل رویس به طرز عجیبی با «علم الرجال» ایرانی آشنایی داشت و کمتر دیدم با کسی آشنا شود و تاریخچه ای از خانواده وی را در ذهن نداشته باشد یا نداند.
در ایران مدتی مسئول انجمن ایران و آمریکا در تهران و بعد در شیراز بود. در همین ایام، زبان انگلیسی به دانشجویان دانشگاه تهران درس می داد.
بیل رویس در سال ۱۹۷۲ به آمریکا بازگشت و به تدریس زبان و فرهنگ ایران در دانشگاههای پرینستون و یوتا مشغول شد ولی در سال ۱۹۷۴ بار دیگر به عنوان راهنمای گروهی که مشتاق آشنایی با فرش و گلیم و منسوجات ایرانی بودند، به ایران بازگشت و با آنان به نقاط بسیاری از ایران سفر کرد.
دکتر رویس از سال ۱۹۷۴ عضو هیات علمی دانشگاه آریزونا شد و با همسرش مری، که نقاش بود و شاعر و اهل واشنگتن دی. سی. ازدواج کرد. آنها بعد از چند سال با هم برای زندگی به واشنگتن آمدند.
آخرین باری که با وی دیدار داشتم، آقای رویس می گفت موسیقی پاپ ایرانی دچار «اعوجاج» شده و دیگر خبری از شعر ناب و «ترانه احساس گذار» نیست.
دکتر رویس در سال ۱۹۸۴، پنج سال بعد از انقلاب سرپرستی بخش فارسی رادیو صدای آمریکا را برعهده گرفت و در سال ۱۹۹۷ مسئولیت بخش دری صدای آمریکا را پذیرفت ولی بعد از حوادث تروریستی یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ بار دیگر به عنوان مشاور ارشد به بخش فارسی بازگشت.
بخشی از یک کنفرانس که آقای رویس مدیریت و اجرای آن را برعهده داشت:دکتر رویس در سال ۲۰۰۹ میلادی به دلیل بیماری بازنشسته شد. اما در دوران بازنشستگی نیز ارتباط او با ایرانیان و ایرانی‌تباران آمریکا قطع نشد و همچنان مسائل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی در ایران را دنبال می کرد.
آخرین باری که با وی دیدار داشتم می گفت موسیقی پاپ ایرانی دچار «اعوجاج» شده و دیگر خبری از شعر ناب و «ترانه احساس گذار» نیست.
دکتر رویس فرهنگ ایران و مردم ایران را به خوبی می شناخت و احترام زیادی برای آن قائل بود.
