مقالهای از استیون کینزر در بوستون گلوب
دونالد ترامپ وعده کرده است به محض این که رییس جمهوری ایالات متحده شود "توافق هستهای فاجعه بار با ایران را پاره و لغو کند." تندروها در ایران هورا میکشند. حسین شریعتمداری مدیر مسول روزنامه کیهان گفته است "عاقلانه ترین برنامه ترامپ دیوانه، پاره کردن برجام است."
افراطیون در آمریکا و ایران برای از مسیر خارج کردن توافق هستهای به هم ملحق شدهاند. هر دو از یک سناریو ترس دارند: ایرانی که با موفقیت در خاور میانه و جهان، نقش و حضور داشته و به شکلی فزاینده در درون کشور آزادتر و در منطقه مسولیت پذیر باشد.
تندروها در واشنگتن از این ترس دارند که این مهم به ایران نقشی متناسب با تاریخ، ابعاد و قدرت اش ببخشد، در حالی که آنها آرزو میکنند ایران تا ابد گرفتار بماند. تندروها در تهران میترسند همکاری با جهان بیرون به کمرنگ شدن اختیارات آنها و احتمالا به سقوط انقلاب اسلامی منجر شود. اینها ترسهای موجهی هستند.
سال گذشته که مباحثات بر سر توافق هستهای در واشنگتن بالا گرفت، مخالفان توافق به شکلی بی امان یک استدلال محکم را تکرار میکردند. آنها اصرار داشتند که توافق بی معنی است، زیرا ایران غیرقابل اعتماد است و هرگز به عهدش پایبند نخواهد ماند. امروز اما شکایت دیگری از ایران در واشنگتن شنیده میشود. ترس امسال درست در نقطه مقابل ترس سال قبل قرار دارد. مخالفان توافق میگویند توافق باید دور ریخته شود، زیرا ایران به آن پایبند است.
بر مبنای گزارش ماه گذشته "مرکز پژوهش کنگره" آمریکا، ایران به توافق عمل کرده است. نتیجه گیری گزارش را به سختی میتوان به پرسش گرفت. ایران بیش از ۱۲ هزار سانتریفیوژ غنی سازی اورانیوم اش را جمع کرده، ۹۸ درصد سوخت هسته ای خود را به روسیه فرستاده، و قلب رآکتور آب سنگین اراک را با بتن پر کرده است. این مهم موجی از خشم را در واشنگتن و تهران به همراه داشته است. این چشم انداز که توافق هستهای ممکن است واقعا نتیجه بخش باشد، تندروها در هر دو پایتخت را ترسانده است.
بسیاری در واشنگتن، ایران را به شکلی بی محابا، بی مسولیت و دشمن دائم ایالات متحده نشان میدهند. ایران با عمل به تعهداتش در یک توافق عمده بین المللی، این تصویر را به چالش میکشد. نمایندگان کنگره آمریکا در تلاشی هماهنگ برای خارج کردن توافق هستهای از مسیر، مجموعهای از طرحهای جدید را برای فلج کردن توافق ارائه کردهاند.
یکی از این طرحها، خرید آب سنگین از ایران را برای آمریکاییها غیرقانونی میکند. بر مبنای توافق هستهای ایران باید آب سنگین تولیدی خود را بفروشد. طرح دیگری اعطای قراردادهای دفاعی به "هر شرکتی که با طرفین متخاصم ایرانی در تجارت باشد" را ممنوع میکند. دیگر طرح ها حاوی تهدید به برداشتن گام های غیرمشخصی در مقابله با "فعالیت های مخرب" ایران و تنبیه آن کشور برای "انجام عملیات نظامی تنش آمیز" است.
نمایندگان کنگره نامه بسیار محکمی به شرکت بویینگ فرستاده و خواستهاند به دنبال فروش هواپیما برای خطوط هوایی به ایران نباشد. بویینگ به دنبال عقد قراردادی با ایران بوده که میتواند پرسودترین قرارداد تاریخ هوانوردی باشد. اما یک عضو کنگره میگوید، چنین قراردادی "سودآوری را در اولویت بر حفظ امنیت و سلامت مردم آمریکا قرار میدهد." این مهم احتمال این که ایران ناوگان جدیدش را تماما از ایرباس، رقیب اروپایی بویینگ، بخرد افزایش میدهد. حتی دونالد ترامپ، غیرعقلانی بودن این رویکرد را متوجه میشود: "ما به آنها پول میدهیم و حالا میگوییم بروید به جای بویینگ ایرباس بخرید. چقدر این کار احمقانه است؟"
اشاره به این که "به آنها پول میدهیم" یکی دیگر از جنبههای انحرافی گفتمان روابط ایران و آمریکا است. بانکهای آمریکایی از انقلاب ۵۷ به این سو، میلیاردها دلار از داراییهای ایران را توقیف کردهاند. بر مبنای توافق هستهای، این داراییها باید آزاد شود. این داراییها بین ۵۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار برآورد میشود. جان کری وزیر خارجه آمریکا اخیرا به نظر با خشنودی میگفت که تا الان ایران تنها به حدود ۳ میلیارد دلار دسترسی یافته است. ایالات متحده در لغو تحریمهای ایران بسیار کند عمل میکند.
آیتاﻟله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران اخیرا در این باره شکایت کرد: "روی کاغذ مینویسند بانکها با ایران معامله کنند، اما در عمل جوری ایران هراسی میکنند تا با ایران معامله نشود."
توافق هستهای تنها از سوی کنگره و رفتار کند دولت اوباما، زیر حمله نیست؛ دیوان عالی آمریکا هم اضافه شده است. دیوان عالی ماه گذشته حکم داد قربانیان آمریکایی حملات تروریستی طرحریزی شده در ایران، میتوانند با طرح شکایت در دادگاههای فدرال تا ۲ میلیارد دلار از داراییهای توقیف شده ایران را غرامت بگیرند. جمهوری اسلامی که نقش خود را در این حملات رد میکند، با خشم، این حکم را "دزدی" از اموال ایران توصیف کرده است.
مخالفان برجام در ایران هر چه در توان دارند، برای نمایش چهرهای بد از ایران در جهان، به کار بستهاند. آنها پشت دور جدید سرکوب مخالفان، دستگیری خارجیها، ادامه اعدامها، و آزمایشهای موشکی هستند، تا شاید از این طریق آمریکایی ها را به مخالفت بیشتر با برجام تحریک کنند. بعضی در واشنگتن مشتاقانه وارد این دام میشوند.
توافق هستهای با ایران یک پیشرفت عمده برای امنیت آمریکا و جهان بود. به نفع ما است که این توافق به طور کامل اجرا شود. مخالفان در کنگره میکوشند به آن ضربه بزنند. دولت اوباما هم که برای رسیدن به توافق با اقتدار عمل کرد، به اقدامات کافی برای این که ایران از مزایای توافق بهره مند شود، دست نزده است. اگر لغو واقعی تحریمها به زودی رخ ندهد، ائتلافی از "ملاهای دیوانه" در تهران و واشنگتن، ممکن است موفق شوند که توافق هستهای را از بین برده، یا زمین آن را گیر کنند. این اتفاقی بد برای همه کسانی است که در پی یک ایران آزادتر و خاورمیانهای صلح آمیز هستند.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.