یادداشتی از ایلای لیک در بلومبرگ
اگر هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شده بود، قانونی که در یک مصالحه به کنگره اجازه داد درباره توافق هسته ای ایران بدون تصویب آن به عنوان یک معاهده اعمال نظر کند، تبدیل به یک پانویس محرمانه می شد.
اما دونالد ترامپ در انتخابات پیروز شد و عنصری مورد غفلت قرار گرفته از قانون قوت گرفت که امکان آغاز خروج آمریکا از میراث سیاست خارجی باراک اوباما را فراهم می کند.
این ماده در «قانون بازبینی توافق هسته ای ایران» مصوب کنگره موجود است. بر مبنای این قانون وزیر خارجه آمریکا باید هر نود روز پایبندی ایران به توافق هسته ای را در گزارشی به کنگره تصدیق کند. تا کنون دولت ترامپ دو بار با بی میلی پایبندی ایران را تصدیق کرده است. اما رییس جمهور همچنین اشاره کرده است که می خواهد برجام را ترک کند.
نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، دوشنبه در سخنرانی در «انستیتو آمریکن اینترپرایز» چگونگی خروج ترامپ از برجام را با وجود عمل ایران به توافق از نظر فنی ترسیم کرد.
نیکی هیلی گفت «قانون مصوب کنگره از رییس جمهور می خواهد چندین امر را تصدیق کند نه فقط یک مورد را. نخست این که ایران از نظر مواد هسته ای برجام را نقض نکرده باشد. این نکته ای است که همه بر آن تمرکز دارند»، اما قانون همچنین «از رییس جمهور می خواهد این را تصدیق کند که آیا تعلیق تحریم ها علیه ایران مناسب و متناسب با اقدامات هسته ای ایران است و این امری حیاتی برای منافع امنیت ملی آمریکا است».
این امر از این جهت مهم است که به رییس جمهوری آمریکا انعطاف پذیری لازم در صورت تصمیم به آغاز روند خروج از توافق را می دهد. آن گونه که قانون نوشته شده است حتی اگر جمع بندی جامعه اطلاعاتی آمریکا این باشد که ایران به محدودیت های تعیین شده در باره ذخیره اورانیوم غنی شده با درصد پایین عمل کرده است و همچنان به بازرسان اجازه بازرسی از سایت های هسته ای آشکارش را می دهد، ترامپ می تواند پایبندی ایران را تصدیق نکند.
برای نمونه، ترامپ می تواند به آزمایش موشک های بالیستیک ایران به عنوان نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که بر توافق هسته ای صحه گذاشته است اشاره کند. برجام در مورد مساله موشکی صراحت ندارد، در حالی که قطعنامه شورای امنیت آن را منع کرده است.
ترامپ می تواند همچنین تصمیم بگیرد که توافق در نفس خود در جهت منافع ملی آمریکا نیست زیرا ساختاری ناقص دارد. مفاد کلیدی توافق بین سال های ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ منقضی می شود. در آن زمان ایران قادر خواهد بود سانتریفیوژهای پیشرفته ای را نصب کرده و به هر میزان که می خواهد اورانیوم در سطح پایین غنی سازی کند. ترامپ می تواند بگوید به خطرش نمی ارزد.
یکی دیگر از معایب ساختاری برجام زمانی آشکار شد که ایران درخواست بازرسی از مراکز نظامی مشکوک به آزمایش هسته ای را غیرقابل طرح عنوان کرد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
