کالین کال، مشاور جو بایدن معاون ریاست جمهوری آمریکا می گوید توافق اتمی با ایران، به رغم تلاش های مخالفان به اجرا گذاشته خواهد شد. آقای کالین این نظر را در مصاحبه ای اختصاصی با ستاره درخشش، رئیس شبکه فارسی صدای آمریکا مطرح ساخت.
متن مصاحبه از این قرار است:
س-آقای کال. بسیار سپاسگزارم از گفتگویتان با بخش فارسی صدای آمریکا. جمهوریخواهان در سنا برای ابراز مخالفت با توافق هسته ای با ایران تلاش کردند و دموکرات ها هم با آن تلاش مقابله می کنند.
هفته پیش دموکرات ها مخالفت خود را نشان دادند. رئیس جمهوری هم آن را پیروزی دموکراسی و در راستای امنیت ملی آمریکا خواند و تحسین کرد. آیا در حال حاضر با توجه به اینکه ۵۹ در صد آمریکاییان در نظرسنجی ها گفته اند با سیاست خارجی رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با ایران موافق نیستند، شما نگران نیستید؟
ج-فکر می کنم نظر سنجی های زیادی شده. بستگی به پرسش هایی دارد که می شود. ما فکر می کنیم در نظر سنجی سی ان ان موافقت، بالا بود، بعد کم شد، و باز به تدریج که اطلاعات مردم در باره توافق بیشتر شد، موافقت ها هم بالا رفته. اما نه. تعجب نمی کنم. چون مساله بحث انگیزی است. هم به دلیل تاریخ طولانی و سیاه رابطه دو کشور، و هم به دلیل قابل درک سوء ظن آمریکاییان به آغاز گفتگوهای دیپلماتیک با ایران. به نظرم بهترین کارها جلو رفتن در مسیر اجرای توافق و وادار کردن ایران به اجرای آن است. همچنین باید در نظر داشت که مخالفان ما ده ها میلیون دلار در روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی سراسر کشور آگهی داده اند و علیه توافق تبلیغ کرده اند.
س-اگر به نظرسنجی ها نگاه کنیم در ماه آوریل، بنا به نظر سنجی سی ان ان ۴۸ درصد آمریکاییان موافق توافق، و به همین تعداد هم مخالف توافق بوده اند. اما اکنون نسبت مخالفان ۵۹ درصد و موافقان ۳۷ درصد شده است. دلیل این تغییر چیست؟
ج-حتی در این نظرسنجی هم نظرات بالا و پایین هست. در آغاز حمایت ها بیشتر بود، بعد کم شد و حالا دوباره زیاد می شود. بستگی به سوالی دارد که می پرسید. بخصوص اینکه در باره توافق و جزئیات آن چه اندازه اطلاعات می دهید. اگر به سرتاسر نظر سنجی ها نگاه کنید بتدریج که اطلاعات مردم بیشتر شده حمایت از توافق هم زیادتر شده است. به نظرم مساله بحث انگیزی است. و مخالفان ما بیشترین تلاش را در بد جلوه دادن رئیس جمهوری و بدجلوه دادن توافق کرده اند. ما در مسیر اجرای توافق پیش می رویم. اگر ایران هم پایبندی نشان دهد، ماهم پایبند خواهیم بود.
س- اگر جمهوریخواهان مجددا مانع شوند، این ممانعت بر اجرای توافق چه تاثیری می گذارد و چه موقع اجرا می شود؟
ج- بدیهی است باید از هفته جاری که هفته بازنگری توافق است عبور کنیم. هفته آینده دولت ما اطلاعات بیشتری درباره ساختار و زیر ساخت توافق خواهد داشت تا در مسیر توافق پیش برویم. یک درسی که از پیمان منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی گرفته ایم این است که مرحله اجرا هم به اندازه مرحله مذاکره اهمیت دارد. درحال حاضر توپ در زمین ایران است. در آغاز اجرای توافق به موجب برنامه جامع اقدام مشترک از ایران خواسته می شود چندین گام در زمینه هسته ای بردارد تا در ازای آن گام ها تحریم ها کاهش یابد. پس ابتدا فعالیت را طرف ایرانی باید انجام بدهد.
س-در ایران عده ای با مشاهده بحث های کنگره و تلاش های مخالفان، معتقدند این توافق آسیب پذیر است، حتی جان بینر، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا تهدید کرده است که از رئیس جمهوری شکایت می کند. به نظر شما اگر چنین شکایتی بشود کاخ سفید در وضعیتی خواهد بود که بتواند دفاع کند؟
ج-فکر می کنم تاکتیک هایی در این یا آن حوزه وجود دارد. تلاش هایی در راستای تضعیف دولت در سیاست داخلی هم هست. برای مثال با "اوباماکر" (اصلاح نظام بیمه سلامت) مخالفت می کنند. به نظرم درباره توافق هم به آنچه ورای بحث کنگره می گذرد اطمینان داریم. رئیس جمهوری ابزارهایی در اختیار دارد که بتوانیم توافق را اجرا کنیم. می بینید که گفتگوهای زیادی می شود که آیا توافق در گذر زمان آزمون خوبی خواهد داد یا نه. انتخابات ریاست جمهوری را داریم که این موضوع در جریان آن مورد بحث خواهد بود. اما یک سال و نیم مانده است تا رئیس جمهور بعدی وارد کاخ سفید بشود. در این مدت مشخص خواهد شد که برنامه بدرستی اجرا می شود، و اعتماد حاصل شده است که توافق پابرجا بماند.
س- به مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری اشاره کردید بعضی مخالفان می گویند رئیس جمهور بعدی می تواند توافق را فسخ کند و این حرف در ایران عده ای را نگران کرده است. دونالد ترامپ گفته است اگر رئیس جمهور شود کل توافق را مورد بازنگری قرار خواهد داد. اگر در سال ۲۰۱۷ آقای ترامپ در کاخ سفید باشد آیا می تواند توافق را فسخ کند؟
ج-از نظر فنی، توافق، یک رشته تعهدات سیاسی میان ایران و آمریکا است. پس هر طرف می تواند آن را فسخ کند. بله. می توان توافق را فسخ کرد. هر طرف با در نظر گرفتن مسئولیت های پذیرفته شده درتوافق می تواند به فسخ آن اقدام کند. اما فکر می کنم با پیشروی در مسیر اجرای آن، در یک سال و نیم آینده ، طرف ها متوجه منافع آن خواهند شد و توافق را اجرا خواهند کرد. به نظر من برای رئیس جمهوری بعدی بسیار دشوار خواهد بود که به محض ورود به کاخ سفید ماشه بحران را بکشد. در دوره انتخابات، حرف های زیادی می شنویم. اما آنچه رئیس جمهور بعدی خواهد کرد عمدتا به چگونگی اجرای توافق بستگی دارد.
س-هنوز نمی دانیم که جوزف بایدن به زودی وارد رقابت های انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد یا نه. اما آیا باز هم فکر می کنید در مبارزات انتخاباتی موضوع توافق با ایران یک موضوع داغ در بحث ها باشد؟
ج-به نظرم سیاست خارجی موضوع عمده ای است، اما بنا به سوابق و سنت ها مسائل سیاست داخلی در انتخابات دست بالا را دارند. با این همه نظرخواهی ها نشان می دهد در انتخابات، سیاست خارجی هم مطرح خواهد شد، و بدیهی است جمهوریخواهان انتقادهایی به سیاست خارجی دولت داشته باشند، که برای حمله به نامزد دموکرات ها از آنها استفاده خواهند کرد. حدس من آنست که مسائل داخلی، مسائلی بسیار عمده شوند.
س-شما به مخالفان جمهوریخواه اشاره کردید. اما در میان دموکرات ها نیز سناتور کاردین گفته است لایحه ای به کنگره خواهد برد برای تحریم ایران در ارتباط با تروریسم، کارنامه حقوق بشر، و برنامه موشک های بالیستیک. سناتور کاردین گفته است این لایحه موجب تقویت توافق می شود. نظر شما چیست؟
ج-هنوز درباره قانون گذاری در این زمینه کاری نشده من هم در این موضوع بخصوص نمی توانم پیشداوری کنم. اما می توانم بگویم در کل در توافق هسته ای چیزی نیست که دست آمریکا یا هر کشور دیگری را از قانونگذاری در ارتباط با تروریسم، حقوق بشر یا برنامه موشکی ببندد. بدیهی است این نگرانی در داخل هست که تحریم های کنونی ادامه یابد، اما صحبت ما این است که اگر در راستای اجرای توافق متوجه شویم ایران به حمایت از جنگ نیابتی یا فعالیت نظامی علیه اسرائیل یا هر کشور دیگر منطقه دست زده است، رئیس جمهوری و کنگره آماده اعمال مجازات ها علیه چنان گروهایی هستند، اما او به دنبال تصویب قانون مشخص نیست چون رئیس جمهوری با اختیارات فوق العاده می تواند قانون یا فرمانی اجرایی در این مورد اعمال کند.
س- پس تایید می کنید که تحریم های جاری علیه ایران در موارد تروریسم، و حقوق بشر باقی می ماند تا وقتی که ایران چنان اقدام هایی را متوقف کند، و دست از حمایت از تروریست ها بردارد؟
ج-بله. در توافق به خوبی روشن شده. تحریم هایی هستند که عمدتا در ارتباط با برنامه هسته ای و منع گسترش تسلیحات کشتار جمعی وضع شده اند. آنها در مرحله نخست با پایبندی ایران به اجرای توافق تعلیق می شوند، و در صورت ادامه پایبندی ایران به تعهداتش از کنگره خواسته می شود آنها را لغو کند. اما یک دسته تحریم ها در ارتباط با تروریسم و حقوق بشر با اختیارات قانونی رئیس جمهوری و فرمان های اجرایی اعمال می شوند. این ها باقی می مانند و اگر تروریسم یا نقض حقوق بشر بیشتری انجام شود، تحریم ها هم بیشتر خواهند شد.
س- به فعالیت های نیابتی اشاره کردید. گفته می شود ۱۵۰ میلیارد دلار پول مسدود شده ایران در خارج به کشور باز گردانده می شود و امکان دارد که ایران آن را در راستای پیشبرد هدف های خود در منطقه به کار گیرد. بر اساس گزارش ها بتازگی ایران و روسیه فعالیت های خود را در حمایت از رژیم بشار اسد هماهنگ کرده اند. ایران حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای روسی برای رساندن سلاح و مشاورین نظامی به سوریه گشوده است. آیا این جریان ایران و روسیه را در مقابل آمریکا قرار می دهد؟ و اگر چنین باشد تاثیر آن بر توافق چیست؟
ج-ابتدا باید دید میزان کاهش تحریم ها چقدر است. ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار پولی که ایران بابت فروش نفت به چین، ژاپن و سایر کشورها در خارج دارد با اجرای توافق به آن دسترسی پیدا می کند. بنا به برآورد وزارت خزانه داری ما از ۱۰۰ میلیارد دلار موجود تنها نیمی یعنی ۵۶ میلیارد دلار در دسترس ایران قرار خواهد گرفت. پس این پول آن مبلغی که منتقدان می گویند نیست اما باز هم قابل توجه است. منتها ایران در بی ثباتی کشورها ی منطقه از جمله در سوریه و یمن و سایر کشورها حتی با وجود تحریم ها و بدون این پول هم نقش دارد. پس این سوال که آیا این پول رفتار ایران را تغییر می دهد؟ پاسخش این است که احتمالا نه. اما مساله بزرگ تر فعالیت روسیه و ایران در منطقه است که این فعالیت ها منطقه را امن تر نخواهد کرد. روشن است که سرپا نگاه داشتن رژیم اسد به ثبات منطقه کمک نمی کند و به بحران انسانی شدت می دهد. اسد مردمش را بمباران می کند. غیر نظامیان کورکورانه مورد حمله نظامی قرار می گیرند. اپوزیسیون هم در دست افراطی ترین گروه ها یعنی داعش و النصره است. ما چنان اقدامی را سودمند نمی دانیم. اسد با حمایت روسیه و ایران حتی با وجود تحریم ها سرپانگاه داشته شده است.
س-از روسیه سخن گفته شد اما چین هم با توجه به حمله های سایبری و هک کردن ها زیر فشار آمریکا قرار دارد. آیا این فشارهای آمریکا بر موضع چین در قبال ایران اثر می گذارد؟
ج-به نظرم چنین نیست. حوزه هایی هست که می توانیم سیاست هایمان با روسیه و چین را هماهنگ کنیم. مثل گفتگوهای ۱+۵. در حوزه هایی هم اختلاف ها عمده است. اما در بیش از ۲ سال گذشته و به طوری که در گفتگوهای هسته ای دیدیم می توانیم اختلاف در سایر حوزه ها را دخالت ندهیم. آن ها هم از توافق حمایت می کنند. در مورد احتمال تنش در سایر حوزه ها من چنان پیش بینی نمی کنم.
س- به نظرسنجی برگردیم. به موجب نظرسنجی ها ۶۰ در صد آمریکاییان می گویند ایران تهایتا توافق را زیر پا خواهد گذاشت. آیا آمریکا و جامعه بین المللی همه ابزارهای لازم را برای متوجه شدن از تخلف ایران و جلوگیری از آن را در اختیار دارند؟
ج-به نظرم دلیل سوء ظن ها هم همین است. در کارنامه ایران عدم پایبندی طولانی به تعهدات در پیمان منع گسترش دیده می شود. و دلیل ما در ورود به قضیه هم همین بود. در توافق، اصل بر اعتماد گذاشته نشده. ما به آنها اعتماد نداریم. آنها هم به ما اعتماد ندارند. توافق هم بر پایه راستی آزمایی و شفاف سازی است. اگر ایران دست به فریبکاری بزند متوجه خواهیم شد و ابزارهای واکنشی زیادی هم در اختیار داریم. بازگشت تحریم ها از طریق سازمان ملل متحد، اقدام های یک جانبه ما یا با شرکایمان در اتحادیه اروپا. پس راه هایی برای واکنش نشان دادن داریم. ایران خواهان لغو تحریم ها است. پس می داند اگر تخلف کند تحریم ها باز می گردد. تهدید به بازگشت تحریم ها کافی است که ایران پایبندی نشان دهد.
س- فکر می کنید در زمان اجرا ی توافق کدام قسمت ها دشوارتر خواهد بود؟
ج-کارهای فنی زیادی باید صورت گیرد. به موجب توافق، ایران باید دو سوم سانتریفیوژها را در نطنز و فوردو از کار بیندازد. از نزدیک به ۲۰ هزار دستگاه سانترفیوژ، تنها ۵ هزار دستگاه فعال خواهد بود. پس برای از کار انداختن و انبار کردن آنها زمان لازم است. با همکاری بین المللی نیروگاه پژوهشی آب سنگین اراک از نو طراحی می شود. راه هایی چند برای کاستن از میزان اورانیوم غنی شده موجود تا ۹۸ درصد در نظر گرفته شده و ۱۲ هزار کیلو اورانیوم موجود به حدود ۳۰۰ کیلوگرم کاهش داده شود. پس کارهای فنی زیادی هست که ایران باید انجام دهد. به همین دلیل اجرای توافق از سوی ایران چند ماه وقت می برد.
س- و نتایج توافق پس از اجرا چیست؟
ج- نتایج توافق تا حد زیادی به حرکت ایران در اجرای آن بستگی دارد. بخشی از اجرای توافق فنی است و بخشی به اراده سیاسی بستگی دارد. پس باید دید. حدس ما این است که شش ماه طول بکشد. اگر توافق اجرا و تایید شود ما هم تعهداتمان را اجرا خواهیم کرد. اگر ایران سریع تر پیش برود ماهم سریعتر انجام خواهیم داد.