ناپدید شدن و قتل گزارش شده جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی، آسیب دیدگان زیادی خواهد داشت؛ اولین آن ها خانواده و نامزدش خواهند بود. اما اگر دولت سعودی به سرعت حرف نزند و اقدامی نکند و صادقانه با این رخداد وحشتناک روبرو نشود، به پیشینه خودش لطمه ای غیرقابل جبران خواهد زد.
از زمان ظهور محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، منتقدانی شامل خاشقجی می گفتند ویژگی محوری و بزرگترین خطای او ماهیت استبدادی اش است: حکومتی تک نفره به دست ولیعهدی جوان. به این انتقاد تحریک پذیری، بی تجربگی و سرکوب هر انتقادی از مدرنیزاسیون را هم افزوده اند.
استدلال مدافعین رژیم جدید از جمله من این بوده است که محمد بن سلمان در مقام ولیعهد به معنای سنتی و مثبت آن «مستبدی روشنفکر» است. اگر چه او حاکمی قدرت طلب است اما از قدرت خود به شکلی معقول برای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی و مدرنیزاسیون استفاده کرده و بسیاری از مشکلات توسعه در آن کشور را مورد رسیدگی قرار داده است. محمد بن سلمان به نظر می رسد روحانیون به شدت محافظه کار را مهار کرده، در مسیر بهبود جایگاه و نقش زنان قدم برداشته و طرح هایی را در راستای ایجاد اقتصادی مولد و کاستن از وابستگی به تولید نفت در پیش گرفته است.
اصلاحات سیاسی انجام نشده است. منتقدان داخلی از جمله زنانی که خواهان سرعت بخشیدن به تغییرات هستند به سختی سرکوب شده اند. حتی این رویکرد در قالب الگوی مستبد روشنفکر قابل توضیح است. توجیه آن این است که اقدامات مدرنیزاسیون محمد بن سلمان رادیکال است و دشمنان داخلی بسیاری دارد، پس تنظیم سرعت تغییرات تصمیمی حساس است. او باید روند اوضاع را در دست داشته باشد و نمی تواند اجازه دهد فشار عمومی به تغییرات آهنگی سریع تر یا کندتر بدهد. بازداشت سعودی های بسیار پولدار در هتل «ریتز کارلتون ریاض» تا زمانی که آن ها غرامت هایشان را پرداخت کردند، اقدامی مورد حمایت مردم در عربستان بود. آن غرامت ها مساوی مالیات هایی بود که هرگز پرداخت نشده بود.
قتل ادعایی خاشقجی ضربه ای مهلک به تمام آن امیدها و انتظارات است، مگر این که سعودی ها بتوانند به شکلی توضیح دهند چه اتفاقی افتاده است و مسئولیت کامل را برعهده بگیرند. این نخستین نمونه ای از تصمیم گیری های پرسش برانگیز در ریاض نیست. امسال، طرح فروش سهام شرکت نفتی آرامکو پیش از ارائه به ناگهان کنار گذاشته شد.
قتل گزارش شده خاشقجی چند هفته پس از آن رخ می دهد که انتقاد دولت کانادا از مسائل حقوق بشر در عربستان با واکنش بیش از حد تند سعودی ها روبرو شد. ریاض سفیر خود را از اوتاوا فراخواند، سفیر کانادا را اخراج کرد، پروازهای بین دو کشور متوقف شد، به دانشجویان سعودی دستور داده شد کانادا را ترک کنند و به اقدامات دیگری برای تقلیل روابط اقتصادی و مالی با کانادا دست زد. همه این ها بر سر یک توییت.
حالا مساله قتل ادعایی یک منتقد شناخته شده در خارج از کشور، روزنامه نگاری که نه انقلابی بود، نه اسلامگرای افراطی و نه مدافع استفاده از خشونت مطرح است. من جمال خاشقجی را خیلی خوب نمی شناسم ولی در چند مناسبت با همدیگر صحبت کرده بودیم. هر دولتی که فکر می کند نمی تواند چنین انتقاد اندیشمندانه ای را تحمل کند در واقع دارد بی ثباتی اش را به جهان خبر می دهد.
کشتن خاشقجی جنایتی بزرگ و اشتباهی بزرگ است. سعودی ها ممکن است درک نکنند که این اتفاق چه تاثیر عمیقی بر دولت ها در سراسر جهان و سرمایه گذاران خواهد گذاشت. تمامیت روند تصمیم گیری در ریاض و قابل اتکا بودن دولت به عنوان یک شریک زیر سئوال خواهد رفت.
محمد بن سلمان می تواند بخشی از آسیب را با تشخیص اشتباه انجام گرفته ترمیم کند. عربستان سعودی یک پادشاهی مطلقه است و سال های طولانی چنین خواهد ماند. ولیعهد باید این را دریابد که تمام برنامه مدرنیزاسیون و قدرت شخصی اش در این بین تضعیف خواهد شد. جمال خاشقجی وقتی پا به کنسولگری سعودی در استانبول گذاشت اختیار سرنوشت خودش را از دست داد. محمد بن سلمان باید برای در دست گرفتن دوباره سرنوشت خودش سریع عمل کند.
برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
