گزارش سیاسی: نگرانی جهان غرب از تعمیق مناسبات ترکیه و ایران

به نظرمی رسد مناسبات بین ایران و ترکیه نزدیک ترشده است و نزدیکی این روابط موجبات نگرانی برخی از متحدان غربی ترکیه را فراهم آورده است.

عبدالله گل، رئیس جمهوری ترکیه اخیرا" دردیداری درآنکارا از تمایل کشورش به گسترش و ارتقای مناسبات با ایران خبر داده است.

نزدیکی روزافزون بین رهبران ترکیه و ایران و خواست دولتمردان آنکارا برای بهبود روابط ترکیه با جهان اسلام، بین کشورهای غربی نگرانی هایی مبنی بر نزدیکی یکی از متحدان اصلی ایالات متحده به جهان شرق پدید آورده است.

به نظر می رسد سخنرانی اخیر رئیس جمهوری ترکیه درمراسم افتتاحیه اجلاس کشورهای اسلامی دراستانبول به هدف کاهش نگرانی های غرب تنظیم شده بود.

رجب طیب اردوغان، نخست وزیرترکیه دراظهاراتی که بسیاری ازتحلیل گران آن را یک رفتارآشتی جویانه درقبال برنامه هسته ای ایران ارزیابی کرده اند، گفت: « ما خواهان زندگی درمنطقه ای کاملا" عاری از سلاح های هسته ای هستیم. عملکرد همه کشورهایی که به سلاح های هسته ای مجهزاند و یا درحال توسعه سلاهای اتمی هستند باید مورد توجه قرار گیرند، نه فقط ایران.»

همزمان با گرمی مناسبات بین آنکارا و تهران، بسیاری درجهان غرب این هراس را دارند که ترکیه، کشوری مدرن و غیرمذهبی که اکثریت جمعیت آن مسلمانند و پل حیاتی بین اروپا وجهان عرب است، به سمت جهان شرق تمایل پیدا کند، منطقه وسیعی که گستره آن از خاورمیانه تا بالکان و ازقفقاز تا آسیای مرکزی کشیده می شود.

آقای اردوغان ازتصمیم کشورش برای ارتقای سطح تبادلات بازرگانی آنکارا با تهران تا هفت میلیارد دلار درسال جاری و بیست میلیارد دلار تا سال ٢٠١١ پرده برداشته است.

گزارش هایی مبنی بردستیابی ایران و ترکیه به موافقت نامه هایی پیرامون ساخت تاسیسات هسته ای و توسعه تجهیزات گاز طبیعی منتشر شده اند.

نورای مرت، خبرنگار روزنامه ترکیه می گوید: « تعمیق مناسبات ( بین دو کشور) به نوعی به دلیل شباهت هایی ست که اردوغان، نخست وزیر ترکیه و احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران که هردو چهره هایی مذهبی و محافظه کار هستند، بازمی گردد. اردوغان با احمدی نژاد که گذشته نه چندان درخشان و زندگی ساده ای داشته اما نه تنها مذهبی و محافظه کار بوده بلکه از حمایت عامه مردم برخورداراست، احساس نزدیکی می کند. در واقع روایت زندگی هردو شباهت های بسیاری دارد.»

آنکارا ادعا می کند نگرانی های جهان غرب مبالغه آمیزند.

مقامات ترکیه می گویند فقط درصدد تقویت مناسبات بین شرق وغرب است و عضویت این کشوردرسازمان ناتو، ترکیه را درموقعیت راهبردی ایده الی برای ایفای نقش میانجی بین دو طرف قرار می دهد.

نورای مرت می گوید: « واکنش ترکیه نسبت به تصمیم جامعه بین الملل به اعمال تحریم های شدیدترعلیه ایران برای پیگیری برنامه های هسته ای خود، آزمون واقعی برای ارزیابی واکنش ها خواهد بود. تصمیم ترکیه برای امضای موافقت نامه های بازرگانی متعدد با ایران، راهبرد جهان غرب را که درصدد اعمال فشار برایران است را درشرایط بسیارحساسی قرار می دهد. این اقدام آنکارا درآستانه اعمال تحریم ها (علیه ایران) تناقض های جدی پدید آورده است.»

سوات کینیکلوگلو، سخنگوی کمیته امورخارجه پارلمان ترکیه می گوید آنکارا برای یافتن راهکاری پیرامون بلندپروازی های هسته ای ایران، درحال رایزنی پشت پرده های سیاسی ست. ما پیشنهاد کردیم میزبان گفتگوها باشیم و تسهیلات لازم را فراهم کنیم، اما متاسفانه طرفین ایرانی اعلام کردند هنوز برای مذاکرات مستقیم با مقامات آمریکایی آمادگی ندارد. به نظرمن هر دوطرف نیازمند زمان هستند، اما به احتمال زیاد این گفتگوها دراستانبول به وقوع خواهند پیوست.»

اما تعمیق مناسبات ترکیه با تهران با سردی روابط آنکارا به اسرائیل که زمانی متحد راهبردی این کشور بود، همزمان شده است.

بنا به گفته تحلیل گران، درپی ابراز خشم و انزجارمردم ترکیه ازسرکوب مردم فلسطین توسط اسرائیل، بویژه درطی درگیری های سال گذشته درنوارغزه، مناسبات بین دوکشوربه شدت آسیب دید.

اردوغان، نخست وزیر ترکیه حتی پیش از خشونت های غزه ازحامیان سرسخت مردم فلسطین بود و برخی از اقدامات اسرائیل را « تروریست دولتی » خوانده بود.

ترکیه که درماه سپتامبر میزبان مذاکرات غیرمستقیم صلح بین سوریه و اسرائیل بود، مانورهای نظامی مشترک خود با نیروهای هوایی اسرائیل و ایالات متحده را لغو کرد. اردوغان گفته است نمی خواهد هواپیماهای جنگی اسرائیلی که مردم غیرنظامی غزه را به قتل رسانده اند، بر فراز قلمروهای ترکیه پرواز کنند.

بنا به گفته تحلیل گران، ممکن است این مسئله درسفرآقای اردوغان به واشنگتن، یکی از مسائل مورد گفتگوی وی با باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده باشد.