بیل کلینتون، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در مقاله ای که در شماره اینترنتی هفته نامه تایم منتشر شده نوشته است دنیای ما، امروز بیش از هر زمان دیگر به هم وابسته است. مرز بین کشورها، به جای دیوار، بیشتر به یک توری نازک می ماند. این به معنای آن است که هم ثروت ها، اندیشه ها، اطلاعات و استعدادها می توانند آزادانه به هر گوشه دنیا گردش کنند، و هم نیروهای منفی ای که سرنوشت مشترک آدمیان را شکل می دهند. بحران مالی که از آمریکا شروع شد و به تمام دنیا گسترش پیدا کرد نمونه ای است که نشان می دهد چه در شرایط مثبت و چه در شرایط منفی، همه مردم دنیا به هم وابسته اند.
بیل کلنتون می نویسد سه چالش عمده دنیای به هم وابسته امروز، نابرابری، بی ثباتی و عدم پایداری است. این واقعیت که نیمی از جمعیت دنیا با درآمدی معادل دو دلار ، و یک میلیارد نفر با کمتر از یک دلار زندگی می کنند، گواه زنده نابرابری رو به افزایش در جهان است. ما آثار بی ثباتی را نه فقط در کاهش رشد اقتصاد جهانی، بلکه در خشونت و مناقشات سیاسی در خاورمیانه و دیگر نقاط جهان احساس می کنیم. و ما انرژی را به شیوه ای غیرپایدار تولید و مصرف می کنیم؛ به شیوه ای که آب و هوای دنیا را تغییر داده و بر آینده کودکان ما سایه ای از تردید می اندازد.
با این همه، من عمیقاً بر این باورم که پیشرفت ها، هوشیاری ما را بالا می برد؛ و وقتی شما هوشیاری مردم را بالا ببرید، آگاهی شان از تغییراتی که امکان عملی کردنشان هست، بیشتر می شود. پس بسیار مهم است که مردم را از آنچه که به نفعشان است آگاه کنیم؛ و مردم دریابند که چه چیزی بهتر به آنها کمک می کند. هر گاه همکاری خلاق به آینده مشترک مردم جهان نظر داشته باشد، می توانیم شاهد موفقیت واقعی باشیم. من به همین خاطر سعی می کنم هر سال مردم را در مجمع نوآوری جهانی کلینتون گردهم آورم. پنج دلیل دارم که دنیا شاهد پیشرفت های ملموس، قابل اندازه گیری و تجدید و تکرار شدنی بوده است.
ا. تکنولوژی: تلفن همراه یعنی آزادی
واقعیت این است که تکنولوژی، برابری را تقویت می کند؛ و غالباً، این ابزارهای نسبتاً ارزان و مورد استفاده روزمره هستند که بیشترین فایده را برای مردم دارند. برای مثال، یک پژوهش سازمان ملل متحد در سال 2010 نشان داد که تلفن های همراه، مؤثرترین پیشرفت در کل تاریخ برای بیرون کشیدن مردم از فقر بوده است.
مثلاً در هایئتی، مردم عادی با استفاده از این تلفن ها توانسته اند به فرصت های شغلی دست پیدا کنند. تا همین اواخر، بانک های هائیتی به مردم وام نمی دادند. در حالی که بیست درصد درآمد هائیتی از وجوهی تأمین می شود که شهروندان آن کشور از راه کار کردن در آمریکا، کانادا، فرانسه، و کشورهای حوزه دریای کارائیب به دست می آورند، بانک ها تمرکز کارشان را روی این گذاشته بودند که ارز خارجی را به پول رایج هائیتی تبدیل کنند. به این ترتیب، بانک ها کار می کردند ولی کارشان کمکی به مردم نمی کرد و این واقعیت را که هفتاد درصد مردم کشور تا قبل از زمین لرزه سال 2010 با روزی کمتر از دو دلار زندگی می کردند، عوض نمی کرد.
به همین خاطر، مردم اعتمادی به بانک ها نداشتند؛ و تنها10 % شان حساب بانکی باز کرده بودند. اما هشتاد درصد خانوارهای هائیتی تفن همراه دارند. طبق توافق رئیس یک شرکت تلفن همراه ایرلندی با یک بانک کانادایی، سرویسی راه اندازی کردند که به مردم هائیتی امکان می دادبدون بازکردن حساب بانکی، به افراد دیگر پول منتقل کنند. این سرویس تا پایان سال ۲۰۱۱ بیش از شش میلیون مبادله پولی انجام داده بود. در کشورهای دیگر دنیا، به ویژه در کشورهای فقیر آفریقایی هم موبایل به کمک مردم فقیر آمده و توانسته سطح زندگی مردم را بالا ببرد.
۲. بهداشت: رشد جوامع سالم
دولت ها، بخش خصوصی و بنیادها مدتهاست که با بیماری های عمده مبارزه می کنند. مشارکت میان این سه بخش موجب شده سیستم های بهداشتی پایدارتری برقرار شود که هیچیک از این سه بخش به تنهایی قادر به ایجاد آن نمی بود. نتیجه مشارکت به شیوه های ابتکاری این شده که کارهای بیشتری در زمینه بهداشت انجام شود.
سال ۲۰۰۲، هنگامی که مجمع نوآوری جهانی کلینتون رسیدگی به بحران ایدز را آغاز کرد، تنها ۲۳۰ هزار نفر در کشورهای رو به رشد به داروهایی که آن ها را از مرگ می رهاند، ولی بسیار گران قیمت بود دسترسی داشتند. امروز این تعداد به هشت میلیون رسیده است. تحقیقات جدید نشان می دهد که متوسط هزینه تشخیص و درمان ایدز، از دکتر و آزمایشگاه گرفته تا تهیه دارو، برای هر بیمار به ۲۰۰ دلار در سال کاهش یافته؛ و خبر خوش این است که ما داریم در مبارزه جهانی با ویروس اچ آی وی و بیماری ایدز پیروز می شویم. مشابه این پیشرفت ها را در زمینه افزایش تعداد پزشکان و کارکنان بخش پزشکی و بهداشتی در کشورهای رو به رشد، درمان انواع سرطان در آمریکا و جهان، و مبارزه با پدیده چاقی مفرط کودکان در آمریکا شاهد هستیم.
۳. اقتصاد: انرژی سبز = تجارت صحیح
جای انکار نیست که بیشتر نقاط دنیا هنوز هم برای بیرون آمدن از رکود اقتصادی و سرعت بخشیدن به روند رشد اقتصادی تقلا می کنند. با این حال، برخی از بهترین و پایدارترین فرصت ها پیش روی ماست. در شرایط سخت، مشکل بتوان پذیرفت که اندکی بی ثباتی اقتصادی خوب است – اگر امکان شکست خوردن نبود، جایی برای پیروزی هم وجود نداشت.
به رغم انتقادهای که اخیراً از تجارت آزاد و بازار آزاد می شود، مهم است که به خاطر بیاوریم در بیست و پنج سالی که به رکود اقتصادی چند سال پیش منتهی شد، بیش از هر مقطع دیگری در طول تاریخ، مردم در گوشه و کنار دنیا از طبقه فقیر به طبقه متوسط راه یافتند.
انرژی پاکیزه در آمریکا مدتهای مدیدی برچسب «پرهزینه و ناکارآمد» را یدک می کشید؛ اماواقعیت این است که تا پیش رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸، ۸,۳% رشد داشت یعنی بیش از دو برابر رشد کل اقتصاد کشور. و کشورهای اروپایی که به وعده های خود طبق پروتکل کیوتو عمل کرده بودند، کمترین آسیب را از بحران اقتصادی جهانی متحمل شدند.
اگر انرژی پایدار، اقتصاد «بد» را به دنبال می آورد، کستاریکا – که گفته می شود «سبزترین» اقتصاد دنیا را دارد، یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه نمی شد. بی شک یکی از بالاترین درصدهای تولید انرژی از منابع انرژی قابل تجدید، البته با رعایت اصول اخلاقی در حفظ و نگه داری از منابع طبیعی، متعلق به کشور کستاریکاست: ۲۶% از کل زمین های آن کشور پارک های ملی؛ و ۵۱% آن زیر پوشش جنگلی است.
برزیل هم بسیار مایه خوشبینی و امیدواری است؛ نه فقط برای رشد چشمگیرش در یک دهه گذشته، بلکه همچنین به خاطر این که هم زمان با رشد، توانسته است از نابرابری اقتصادی در کشور بکاهد. این کار از طریق ایجاد مشاغل جدید، کمک مالی به خانواده های کم درآمد برای فرستادن کودکانشان به مدرسه و معاینات پزشکی سالانه میسر شد. تردیدی نیست که برزیل هم چالش های خود را دارد؛ اما موفقیت هایش کاملاً چشمگیر بوده است.
۴. برابری: زنان حکومت می کنند
هیچ کشوری نمی تواند بدون توجه به خواست ها و توان تولید نیمی از جامعه به شکوفایی برسد. با کمال خوشحالی می بینیم که در تمام دنیا، زنان بیش از همیشه قدرت اجتماعی و اقتصادی به دست می آورند. این نه تنها برای افراد، بلکه برای کل جامعه خوب است؛ چون ثابت شده که زنان بیش از مردان درآمد اقتصادی را به حانواده و جامعه باز می گردانند. در یک دهه اخیر، در چندین کشو خاورمیانه زنان حق رأی یافته اند. راه یافتن زنان به عرصه اجتماع، تحصیل و کارکردن دوش به دوش مردان در بخش دولتی و خصوصی، در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی به پیشبرد جوامع کمک شایانی خواهد کرد.
۵. عدالت
بسیاری از بزرگترین چالش های دنیای امروز، همان مشکلات قدیمی است که در قالب مدرن ظاهر می شود. از جمله قدرت طلبی، که منشأ خیلی از بی عدالتی ها بوده و هست. اما به نظر می رسد در بعضی جاها زور و قدرت دیگر حرف آخر را نمی زند؛ و کم کم همکاری برای اجرای عدالت دارد جای آن را می گیرد.
در مناطقی که زمانی نامشان با جنگ گره خورده بود – مثل شبه جزیره بالکان و روآندا – دشمنان پیشین اکنون تلاش می کنند تا با کمک هم مشکلات را حل کنند. این ها و مثال های بسیار دیگر به ما نشان می دهد که می توانیم، و باید به آینده بهتر خوشبین باشیم.
بیل کلنتون می نویسد سه چالش عمده دنیای به هم وابسته امروز، نابرابری، بی ثباتی و عدم پایداری است. این واقعیت که نیمی از جمعیت دنیا با درآمدی معادل دو دلار ، و یک میلیارد نفر با کمتر از یک دلار زندگی می کنند، گواه زنده نابرابری رو به افزایش در جهان است. ما آثار بی ثباتی را نه فقط در کاهش رشد اقتصاد جهانی، بلکه در خشونت و مناقشات سیاسی در خاورمیانه و دیگر نقاط جهان احساس می کنیم. و ما انرژی را به شیوه ای غیرپایدار تولید و مصرف می کنیم؛ به شیوه ای که آب و هوای دنیا را تغییر داده و بر آینده کودکان ما سایه ای از تردید می اندازد.
با این همه، من عمیقاً بر این باورم که پیشرفت ها، هوشیاری ما را بالا می برد؛ و وقتی شما هوشیاری مردم را بالا ببرید، آگاهی شان از تغییراتی که امکان عملی کردنشان هست، بیشتر می شود. پس بسیار مهم است که مردم را از آنچه که به نفعشان است آگاه کنیم؛ و مردم دریابند که چه چیزی بهتر به آنها کمک می کند. هر گاه همکاری خلاق به آینده مشترک مردم جهان نظر داشته باشد، می توانیم شاهد موفقیت واقعی باشیم. من به همین خاطر سعی می کنم هر سال مردم را در مجمع نوآوری جهانی کلینتون گردهم آورم. پنج دلیل دارم که دنیا شاهد پیشرفت های ملموس، قابل اندازه گیری و تجدید و تکرار شدنی بوده است.
ا. تکنولوژی: تلفن همراه یعنی آزادی
واقعیت این است که تکنولوژی، برابری را تقویت می کند؛ و غالباً، این ابزارهای نسبتاً ارزان و مورد استفاده روزمره هستند که بیشترین فایده را برای مردم دارند. برای مثال، یک پژوهش سازمان ملل متحد در سال 2010 نشان داد که تلفن های همراه، مؤثرترین پیشرفت در کل تاریخ برای بیرون کشیدن مردم از فقر بوده است.
مثلاً در هایئتی، مردم عادی با استفاده از این تلفن ها توانسته اند به فرصت های شغلی دست پیدا کنند. تا همین اواخر، بانک های هائیتی به مردم وام نمی دادند. در حالی که بیست درصد درآمد هائیتی از وجوهی تأمین می شود که شهروندان آن کشور از راه کار کردن در آمریکا، کانادا، فرانسه، و کشورهای حوزه دریای کارائیب به دست می آورند، بانک ها تمرکز کارشان را روی این گذاشته بودند که ارز خارجی را به پول رایج هائیتی تبدیل کنند. به این ترتیب، بانک ها کار می کردند ولی کارشان کمکی به مردم نمی کرد و این واقعیت را که هفتاد درصد مردم کشور تا قبل از زمین لرزه سال 2010 با روزی کمتر از دو دلار زندگی می کردند، عوض نمی کرد.
به همین خاطر، مردم اعتمادی به بانک ها نداشتند؛ و تنها10 % شان حساب بانکی باز کرده بودند. اما هشتاد درصد خانوارهای هائیتی تفن همراه دارند. طبق توافق رئیس یک شرکت تلفن همراه ایرلندی با یک بانک کانادایی، سرویسی راه اندازی کردند که به مردم هائیتی امکان می دادبدون بازکردن حساب بانکی، به افراد دیگر پول منتقل کنند. این سرویس تا پایان سال ۲۰۱۱ بیش از شش میلیون مبادله پولی انجام داده بود. در کشورهای دیگر دنیا، به ویژه در کشورهای فقیر آفریقایی هم موبایل به کمک مردم فقیر آمده و توانسته سطح زندگی مردم را بالا ببرد.
۲. بهداشت: رشد جوامع سالم
دولت ها، بخش خصوصی و بنیادها مدتهاست که با بیماری های عمده مبارزه می کنند. مشارکت میان این سه بخش موجب شده سیستم های بهداشتی پایدارتری برقرار شود که هیچیک از این سه بخش به تنهایی قادر به ایجاد آن نمی بود. نتیجه مشارکت به شیوه های ابتکاری این شده که کارهای بیشتری در زمینه بهداشت انجام شود.
سال ۲۰۰۲، هنگامی که مجمع نوآوری جهانی کلینتون رسیدگی به بحران ایدز را آغاز کرد، تنها ۲۳۰ هزار نفر در کشورهای رو به رشد به داروهایی که آن ها را از مرگ می رهاند، ولی بسیار گران قیمت بود دسترسی داشتند. امروز این تعداد به هشت میلیون رسیده است. تحقیقات جدید نشان می دهد که متوسط هزینه تشخیص و درمان ایدز، از دکتر و آزمایشگاه گرفته تا تهیه دارو، برای هر بیمار به ۲۰۰ دلار در سال کاهش یافته؛ و خبر خوش این است که ما داریم در مبارزه جهانی با ویروس اچ آی وی و بیماری ایدز پیروز می شویم. مشابه این پیشرفت ها را در زمینه افزایش تعداد پزشکان و کارکنان بخش پزشکی و بهداشتی در کشورهای رو به رشد، درمان انواع سرطان در آمریکا و جهان، و مبارزه با پدیده چاقی مفرط کودکان در آمریکا شاهد هستیم.
۳. اقتصاد: انرژی سبز = تجارت صحیح
جای انکار نیست که بیشتر نقاط دنیا هنوز هم برای بیرون آمدن از رکود اقتصادی و سرعت بخشیدن به روند رشد اقتصادی تقلا می کنند. با این حال، برخی از بهترین و پایدارترین فرصت ها پیش روی ماست. در شرایط سخت، مشکل بتوان پذیرفت که اندکی بی ثباتی اقتصادی خوب است – اگر امکان شکست خوردن نبود، جایی برای پیروزی هم وجود نداشت.
به رغم انتقادهای که اخیراً از تجارت آزاد و بازار آزاد می شود، مهم است که به خاطر بیاوریم در بیست و پنج سالی که به رکود اقتصادی چند سال پیش منتهی شد، بیش از هر مقطع دیگری در طول تاریخ، مردم در گوشه و کنار دنیا از طبقه فقیر به طبقه متوسط راه یافتند.
انرژی پاکیزه در آمریکا مدتهای مدیدی برچسب «پرهزینه و ناکارآمد» را یدک می کشید؛ اماواقعیت این است که تا پیش رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸، ۸,۳% رشد داشت یعنی بیش از دو برابر رشد کل اقتصاد کشور. و کشورهای اروپایی که به وعده های خود طبق پروتکل کیوتو عمل کرده بودند، کمترین آسیب را از بحران اقتصادی جهانی متحمل شدند.
اگر انرژی پایدار، اقتصاد «بد» را به دنبال می آورد، کستاریکا – که گفته می شود «سبزترین» اقتصاد دنیا را دارد، یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه نمی شد. بی شک یکی از بالاترین درصدهای تولید انرژی از منابع انرژی قابل تجدید، البته با رعایت اصول اخلاقی در حفظ و نگه داری از منابع طبیعی، متعلق به کشور کستاریکاست: ۲۶% از کل زمین های آن کشور پارک های ملی؛ و ۵۱% آن زیر پوشش جنگلی است.
برزیل هم بسیار مایه خوشبینی و امیدواری است؛ نه فقط برای رشد چشمگیرش در یک دهه گذشته، بلکه همچنین به خاطر این که هم زمان با رشد، توانسته است از نابرابری اقتصادی در کشور بکاهد. این کار از طریق ایجاد مشاغل جدید، کمک مالی به خانواده های کم درآمد برای فرستادن کودکانشان به مدرسه و معاینات پزشکی سالانه میسر شد. تردیدی نیست که برزیل هم چالش های خود را دارد؛ اما موفقیت هایش کاملاً چشمگیر بوده است.
۴. برابری: زنان حکومت می کنند
هیچ کشوری نمی تواند بدون توجه به خواست ها و توان تولید نیمی از جامعه به شکوفایی برسد. با کمال خوشحالی می بینیم که در تمام دنیا، زنان بیش از همیشه قدرت اجتماعی و اقتصادی به دست می آورند. این نه تنها برای افراد، بلکه برای کل جامعه خوب است؛ چون ثابت شده که زنان بیش از مردان درآمد اقتصادی را به حانواده و جامعه باز می گردانند. در یک دهه اخیر، در چندین کشو خاورمیانه زنان حق رأی یافته اند. راه یافتن زنان به عرصه اجتماع، تحصیل و کارکردن دوش به دوش مردان در بخش دولتی و خصوصی، در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی به پیشبرد جوامع کمک شایانی خواهد کرد.
۵. عدالت
بسیاری از بزرگترین چالش های دنیای امروز، همان مشکلات قدیمی است که در قالب مدرن ظاهر می شود. از جمله قدرت طلبی، که منشأ خیلی از بی عدالتی ها بوده و هست. اما به نظر می رسد در بعضی جاها زور و قدرت دیگر حرف آخر را نمی زند؛ و کم کم همکاری برای اجرای عدالت دارد جای آن را می گیرد.
در مناطقی که زمانی نامشان با جنگ گره خورده بود – مثل شبه جزیره بالکان و روآندا – دشمنان پیشین اکنون تلاش می کنند تا با کمک هم مشکلات را حل کنند. این ها و مثال های بسیار دیگر به ما نشان می دهد که می توانیم، و باید به آینده بهتر خوشبین باشیم.