مسوولان بلند پایه تایوان و چین، شصت و پنج سال پس از پایان جنگ داخلیشان با یکدیگر، روز گذشته (سه شنبه) برای نخستین بار در خاک اصلی آن کشور دیدار و گفت و گو کردند.
این دیدار، در شهر «نانجینگ» در جنوب چین همزمان با رو به گرمی گذاشتن روابط بیجینگ (پکن سابق) با کشور- جزیره تایوان، با شرکت «وانگ یو-چی» دبیر کل شورای تایوان در امور خاک مادر، یا خاک اصلی چین، و «ژانگ ژیجون» رئیس اداره امور تایوان در چین، و پس از چهار ماه برنامه ریزی انجام گرفت.
دو طرف، همچنین، فاش کردند که ماه اکتبر گذشته در حاشیه «ایپک»، کنفرانس اقتصادی آسیا – اقیانوسیه، دز اندونزی، دیداری پنج دقیقه یی با یک دیگر داشته و در آن توافق کرده اند که دیدار منظم با هم را به واقعیت بدل سازند.
آقای «وانگ» نماینده تایوان با امیدواری گفت که دیدارش از چین کاتالیزور یا واسطه یی برای بهبود بیشتر روابط بیجینگ و تایپه باشد:
"ما امروز می توانیم دیدار و نشستی داشته باشیم که در آن درباره مسائل مورد توجه دو طرف گفت و گو کنیم. ما این تحرک با ثبات و صلح آمیز را باید گرامی داریم. و من امیدوارم که روابط دو سوی تنگه [که چین و تایوان را از یک دیگر جدا می سازد] را بر پایه توافق دوجانبه یی که پیشتر به دست آمد، بیشتر به پیش ببریم."
در مقابل، آقای «ژانگ» نماینده چین گفت که «گشایش» در روابط تایوان و چین امکان پذیر است:
"در گذشته حتی تصور این که ما این جا بنشینیم و با هم دیدار کنیم ممکن نبود. ما، اگر بخواهیم شماری از دشواری ها را از میان برداریم، باید قدرت تصور و تجسمی فرا تر از صرفاً دیدار امروزمان داشته باشیم. ما برای توسعه روابط آینده دو سوی تنگه نیز باید از این قدرات بهره بگیریم."
برای پوشش خبری دیدار چهار روزه تاریخی آقای «وانگ» و بیست تن عضو هیات همراهش از خاک اصلی چین چندین روزنامه نگار بسیج شده اند.
*گذشته پیچیده
تایوان و چین یکدیگر را برسمیت نمی شناسند. تایوان در پی جنگ داخلی ۱۹۴۹ که «ملی گرایان» برهبری ژنرال «چیانگ کایچک»، پس از شکست خوردن از کمونیست ها برهبری «مائو تسه تونگ»، به جزیره تایوان گریختند، از چین جدا شدند و کشور «تایوان» یا «چین ملی» را که گاه «فرمز» یا «چین تایپه» نیز خوانده می شود، بنیاد نهادند.
چین، پس از ۶۵ سال تایوان را همچنان به چشم استانی گسسته از خود می نگرد که که روزی با خاک اصلی چین بار دیگر متحد خواهد شد.
چین از دیرباز مدعی مالکیت این جزیره خودگردان گسسته از بیجینگ است اما از دیرباز، یافتن راهی که اختلافات سیاسی این دو طرف را پشت سر بگذارد، و حتی این که اگر دو طرف، در صورت دیدارشان با هم، یک دیگر را چه خطاب کنند، دشواری اصلی در برگزاری دیداری رسمی میان بیجینگ و تایپه بوده است.
روابط اقتصادی تایوان و چین در سال های اخیر، بخصوص پس از انتخاب «ما یینگ-جئو»ی بالنسبه دوست با چین، در سال ۲۰۰۸ به ریاست جمهوری تایوان ، و ابقاء او در سال ۲۰۱۲ در همین مقام، بهتر شده است.
بگفته «گوردون چنگ»، تحلیلگر و نویسنده کتاب «سقوط آینده چین»، روابط نزدیکتر اقتصادی الزاماً به معنای روابط نزدیکتر سیاسی نیست. او به «صدای آمریکا» گفت که احتمال اندکی برای ادغام سیاسی چین و تایوان می بیند:
"واقعیت غالب این است که بیشتر مردم تایوان نمی خواهند بخشی از جمهوری خلق [چین] باشند. و حتی اگر «ما یینگ-جئو» احتمالاً خواهان سازشی سیاسی با چین باشد، توانایی چنین کاری را نخواهد داشت."
اما «چینگ چنگ»، پژوهشگر عضو «جامعه مطالعات راهبردی» که در تایوان مستقر است، به «صدای آمریکا» می گوید: "غالب مردم تایوان در قبال روابط با بیجینگ، سیاست «صبر و انتظار» در پیش گرفته اند. او تاکید می کند:
"اکثریت [تایوانی ها] خواهان حفظ وضع موجودند تا ببینند در آینده چه خواهد شد چون آینده تحولات در روابط با چین تا حدی با عدم اطمینان آمیخته است. دست کم برای آینده قابل پیشبینی، نامطمئنی های بسیاری هست. در نتیجه، بیشتر مردم موضعی عملگرایانه و آمیخته با مصلحت دارند."
از سوی دیگر، شماری از قانونگزاران مخالف دولت در تایوان نگرانی خود را از سفر آقای «وانگ» به چین پنهان نکرده اند. آن ها می گویند: او باید این پیام مردم تایوان [به سران بیجینگ] را بدهد که آن ها نگران وضع حقوق بشر در خاک اصلی چین اند.
ایالات متحده آمریکا، اگرچه از تایوان پشتیبانی نظامی نمی کند، اما بر پایه «سیاست یک چین»، رابطه غیر رسمیش با تایوان را همچنان حفظ کرده است.
این دیدار، در شهر «نانجینگ» در جنوب چین همزمان با رو به گرمی گذاشتن روابط بیجینگ (پکن سابق) با کشور- جزیره تایوان، با شرکت «وانگ یو-چی» دبیر کل شورای تایوان در امور خاک مادر، یا خاک اصلی چین، و «ژانگ ژیجون» رئیس اداره امور تایوان در چین، و پس از چهار ماه برنامه ریزی انجام گرفت.
دو طرف، همچنین، فاش کردند که ماه اکتبر گذشته در حاشیه «ایپک»، کنفرانس اقتصادی آسیا – اقیانوسیه، دز اندونزی، دیداری پنج دقیقه یی با یک دیگر داشته و در آن توافق کرده اند که دیدار منظم با هم را به واقعیت بدل سازند.
آقای «وانگ» نماینده تایوان با امیدواری گفت که دیدارش از چین کاتالیزور یا واسطه یی برای بهبود بیشتر روابط بیجینگ و تایپه باشد:
"ما امروز می توانیم دیدار و نشستی داشته باشیم که در آن درباره مسائل مورد توجه دو طرف گفت و گو کنیم. ما این تحرک با ثبات و صلح آمیز را باید گرامی داریم. و من امیدوارم که روابط دو سوی تنگه [که چین و تایوان را از یک دیگر جدا می سازد] را بر پایه توافق دوجانبه یی که پیشتر به دست آمد، بیشتر به پیش ببریم."
در مقابل، آقای «ژانگ» نماینده چین گفت که «گشایش» در روابط تایوان و چین امکان پذیر است:
"در گذشته حتی تصور این که ما این جا بنشینیم و با هم دیدار کنیم ممکن نبود. ما، اگر بخواهیم شماری از دشواری ها را از میان برداریم، باید قدرت تصور و تجسمی فرا تر از صرفاً دیدار امروزمان داشته باشیم. ما برای توسعه روابط آینده دو سوی تنگه نیز باید از این قدرات بهره بگیریم."
برای پوشش خبری دیدار چهار روزه تاریخی آقای «وانگ» و بیست تن عضو هیات همراهش از خاک اصلی چین چندین روزنامه نگار بسیج شده اند.
*گذشته پیچیده
تایوان و چین یکدیگر را برسمیت نمی شناسند. تایوان در پی جنگ داخلی ۱۹۴۹ که «ملی گرایان» برهبری ژنرال «چیانگ کایچک»، پس از شکست خوردن از کمونیست ها برهبری «مائو تسه تونگ»، به جزیره تایوان گریختند، از چین جدا شدند و کشور «تایوان» یا «چین ملی» را که گاه «فرمز» یا «چین تایپه» نیز خوانده می شود، بنیاد نهادند.
چین، پس از ۶۵ سال تایوان را همچنان به چشم استانی گسسته از خود می نگرد که که روزی با خاک اصلی چین بار دیگر متحد خواهد شد.
چین از دیرباز مدعی مالکیت این جزیره خودگردان گسسته از بیجینگ است اما از دیرباز، یافتن راهی که اختلافات سیاسی این دو طرف را پشت سر بگذارد، و حتی این که اگر دو طرف، در صورت دیدارشان با هم، یک دیگر را چه خطاب کنند، دشواری اصلی در برگزاری دیداری رسمی میان بیجینگ و تایپه بوده است.
روابط اقتصادی تایوان و چین در سال های اخیر، بخصوص پس از انتخاب «ما یینگ-جئو»ی بالنسبه دوست با چین، در سال ۲۰۰۸ به ریاست جمهوری تایوان ، و ابقاء او در سال ۲۰۱۲ در همین مقام، بهتر شده است.
بگفته «گوردون چنگ»، تحلیلگر و نویسنده کتاب «سقوط آینده چین»، روابط نزدیکتر اقتصادی الزاماً به معنای روابط نزدیکتر سیاسی نیست. او به «صدای آمریکا» گفت که احتمال اندکی برای ادغام سیاسی چین و تایوان می بیند:
"واقعیت غالب این است که بیشتر مردم تایوان نمی خواهند بخشی از جمهوری خلق [چین] باشند. و حتی اگر «ما یینگ-جئو» احتمالاً خواهان سازشی سیاسی با چین باشد، توانایی چنین کاری را نخواهد داشت."
اما «چینگ چنگ»، پژوهشگر عضو «جامعه مطالعات راهبردی» که در تایوان مستقر است، به «صدای آمریکا» می گوید: "غالب مردم تایوان در قبال روابط با بیجینگ، سیاست «صبر و انتظار» در پیش گرفته اند. او تاکید می کند:
"اکثریت [تایوانی ها] خواهان حفظ وضع موجودند تا ببینند در آینده چه خواهد شد چون آینده تحولات در روابط با چین تا حدی با عدم اطمینان آمیخته است. دست کم برای آینده قابل پیشبینی، نامطمئنی های بسیاری هست. در نتیجه، بیشتر مردم موضعی عملگرایانه و آمیخته با مصلحت دارند."
از سوی دیگر، شماری از قانونگزاران مخالف دولت در تایوان نگرانی خود را از سفر آقای «وانگ» به چین پنهان نکرده اند. آن ها می گویند: او باید این پیام مردم تایوان [به سران بیجینگ] را بدهد که آن ها نگران وضع حقوق بشر در خاک اصلی چین اند.
ایالات متحده آمریکا، اگرچه از تایوان پشتیبانی نظامی نمی کند، اما بر پایه «سیاست یک چین»، رابطه غیر رسمیش با تایوان را همچنان حفظ کرده است.