با اینکه مقام های امنیتی و قضایی ایران می گویند فیلم سازان بازداشت شده به اتهام همکاری با «بی بی سی فارسی» مجرم هستند اما برخی فعالان حقوقی و رسانه ای، چنین اتهامی را جرم نمی دانند.
نعمت احمدی حقوقدان در تهران می گوید قانونی برای ممنوعیت مصاحبه و همکاری با رسانه های خارجی وجود ندارد و محمدرضا یزدان پناه، روزنامه نگار در پاریس اعتقاد دارد، مخالفت ایران با آزادی بیان، بر چنین محدودیت هایی دامن زده است.
موج جدید بازداشت های سینماگران متهم به ارتباط با بی بی سی فارسی از هفته پیش آغاز شد و اینک وزیر اطلاعات ایران می گوید، شاید «ادامه هم پیدا کند».
حیدر مصلحی بعد از جلسه هیات دولت، دیروز به خبرنگاران گفت «دستگیری مرتبطین با بی بی سی فارسی آغاز كار بود؛ ما اشراف داریم، هر جا لازم باشد، تعارف نداریم و برخورد می کنیم.» وزیر اطلاعات ایران همچنین اعلام کرد «احضار تعداد دیگری» هم در برنامه این نهاد امنیتی ایران است.
تا کنون نام ناصر صفاریان، مجتبی میرطهماسب، هادی آفریده، محسن شهرنازدار و کتایون شهابی به عنوان مستند سازانی که بازداشت شده اند، در رسانه ها منتشر شده است.
از این افراد، مستند هایی در تلویزیون بی بی سی فارسی پخش شده است. مقام های امنیتی ایران این پنج را به همکاری با تلویزیون بی بی سی فارسی متهم کرده و این در حالی است که سرویس جهانی بی.بی.سی اعلام کرده «بی بی سی فارسی کارمندی در ایران ندارد و با هیچ کس نیز در این کشور همکاری نداشته است.»
امروز دادستان کل ایران هم نشست خبری اش، به دستگیری افراد مرتبط با بی بی سی اشاره کرد و گفت «برخی افراد پول می گرفتندو برخلاف مقررات مطالبی را تهیه می كردند علیه مصالح كشورمان در اختیار بیگانه قرار می دادند، من اجمالا می دانم افرادی دستگیر شده اند و در زندان هستند.»
ابهام در جرمی به نام «همکاری با رسانه ها»
در حالی غلامحسین محسنی اژه ای از جرم امنیتی بازداشت شدگان می گوید که قوانین ایران محدودیتی برای شهروندان ایرانی در ارتباط با رسانه ها قائل نشده است. با این حال، مقام های قضایی ایران در هشت سال اخیر به مصوبه ای از شورای عالی امنیت ملی استناد می کنند.
براساس این مصوبه که در سال ۸۲ توسط شورایعالی امنیت ملی صادر شد، کارگزاران دولتی از مصاحبه و همکاری با برخی رسانه های فارسی زبان منع شده اند. با اینکه مصوبه برای مسولان دولتی بود ولی نهادهای امنیتی در سال های گذشته به استناد آن روزنامه نگاران و شهروندان ایرانی را از مصاحبه با رسانه های فارسی زبان خارج از ایران منع می کنند.
نعمت احمدی، حقوقدان در تهران معتقد است که قانونی در جمهوری اسلامی برای منع مصاحبه با رسانه ها وجود ندارد. او می گوید « نه تنها قانونی برای محدودیت مصاحبه وجود ندارد بلکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آزادی بیان را به رسمیت شناخته است.»
به اعتقاد این وکیل دادگستری، مصوبه شورای عالی امنیت ملی به تنهایی نمی تواند جای قانون را بگیرد. او می گوید: «مجلس تنها نهاد قانونگذاری در ایران است. با این حال شوراهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورایعالی امنیت ملی مصوباتی دارند که اگر روال درست را طی کنند، ی توانند قانون تلقی شوند.
آقای احمدی در تشریح «روال درست» می گوید:«غیر از تصویب در مجلس و تایید شورای نگهبان، مرحله دیگر انتشار قانون است تا همه بدانند و رعایت کنند. در مورد مصوبه شورایعالی امنیت ملی هم وضع چنین است. تا کنون در روزنامه رسمی که قوانین مصوب در آن منتشر می شود، این منصوبه منتشر نشده است. این وکیل دادگستری می پرسد: «اگر قانونی در روزنامه رسمی منتشر نشود، چطور مردم باید آن را بدانند و رعایت کنند؟»
صدا و سیما، پشت پرده بازداشت ها
با اینکه مقام های امنیتی و قضایی بازداشت این فیلم سازان ایرانی را تایید کرده اند اما برخی منابع، از نقش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در این موج بازداشت ها علیه مستندسازان ایرانی خبر داده اند.
«کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران» اعلام کرد که روند برخورد با این مستندسازان پس از آن جدی شد که معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما گزارشی با عنوان «جنگ نرم و فیلم های زیرزمینی ایرانی» منتشر کرد که در آن اشاره هایی به افراد بازداشت شده کرد.
در دو هفته اخیر باشگاه خبرنگاران جوان، وابسته به صدای و سیمای جمهوری اسلامی ایران از بازداشت قریب الوقوع فیلم سازان ایرانی خبر داد و بالاخره هفته پیش این اتفاق افتاد.
پس از این بازداشت ها بود که روزنامه کیهان، با استقبال از این بازداشت ها، اعلام کرد «بی بی سی فارسی رسانه نیست، صدای فتنه گران است».
مقام های جمهوری اسلامی ایران، بارها از انعکاس اخبار ایران از شبکه بی بی سی فارسی انتقاد کرده اند. این در حالی است که مخالفان دولت در ایران امکان ابراز نظر در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را ندارند.
با اینکه صدا و سیمای ایران در کشورهای غربی، دفاتر خبری دارد اما اجازه فعالیت به شبکه های فارسی زبان خارجی را در ایران نمی دهد.
محمد رضا یزدان پناه، روزنامه نگار ایرانی مقیم پاریس، وجود سانسور در ایران را دلیل برخورد با فیلم سازان ایرانی می داند. او می گوید: «دولت ایران نمی خواهد حقیقت ها و واقعیت های موجود ایران منتشر و علنی شود.»
وی می افزاید: «روزنامه نگاران و فعالان مدنی به طور طبیعی سعی دارند این اخبار و واقعیت ها را در اختیار رسانه های بی طرف قرار دهند که این با واکنش تند مقام های ایرانی مواجه شده است.» آقای یزدان پناه، در جمع بندی می گوید: «جمهوری اسلامی یک نظام سانسور گر است و طبق آمار بین المللی، یکی از بزرگترین دشمنان آزادی بیان است و به همین دلیل همه تلاش اش را انجام می دهد تا مانع ارتباط شهروندانش با رسانه های خارج از ایران شود.»
موج جدید برخورد با فعالان فرهنگی و رسانه ای در شرایطی رخ داده که مقام های جمهوری اسلامی، به تازگی سازمان بسیج رسانه را تاسیس کرده اند که قرار است به گفته آنها «دشمن شناسی» کند.
مرتضی نبوی، از چهره های محافظه کار و نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی ایران، رییس این سازمان است.