مذهب یا ملیت؟ مسئله این است!

ترجمۀ گفتگوی رادیوی «ان پی آر» (NPR) با رؤیا حکاکیان، نویسنده و شاعر

شنبه بیست وپنجم فوریه و پیشاپیش انتشار مقاله تازه رؤیا حکاکیان درنیویورک تایمز؛ این شاعر و نویسنده ایرانی که به لطف آثارش به زبان انگلیسی در آمریکا تحسین شده، شبکه معتبر رادیوی دولتی آمریکا- مشهور به ان. پی . آر.- با وی درخصوص تنش میان ایران- کشوری که حکاکیان زاده و بالیده آن است - و اسرائیل - که به سبب کیش یهودی اش با آن تعلق خاطر حس می کند، گفتگویی کرد که برگردان آن را می خوانید.
اسکات سایمون، مجری ان. پی. آر.، طی نخستین پرسش خود از رؤیا حکاکیان- که درآمریکا از بنیانگذاران مرکزاسناد حقوق بشر ایران نیز بوده است و تحولات ایران را به دقت پیگیری می کند- پیرامون وضعیت کنونی ایران و میزان محدودیتهای سیاسی پرسید. خانم حکاکیان به ارزش دلار که به کمترین میزان خود طی سی و سه سال رسیده اشاره کرد، و به فشار فزاینده ای که مردم تحمل می کنند و درپی آن، گرفتار تشویش می شوند.
اسکات سایمون در ادامه گفتگو، ازاین نویسنده پرسید که به عقیده وی نگرش عمده ایرانیان نسبت به هم میهنان یهودی خود و رفتارشان نسبت به آنان طی سالهای اخیر تا چه اندازه متحول شده . حکاکیان به تغییرچشمگیر این برخورد و نگرش درجهت مثبت اشاره کرد و افزود که به رغم تداوم برخی موضع گیریهای ضدیهودی حتی درایران امروز، اغلب مردم عادی، درقیاس با گذشته شان، نگرشی متفاوت نسبت به یهودیان دارند و این همه البته، به رغم آن است که مواضع رژیم جمهوری اسلامی طی چند سال اخیر به ناگاه تغییرات فراوان کرده، اما درجهت منفی.
خانم حکاکیان افزود: «گفتنی است که عمده مردم عادی، از دستورهای مستقیم یا تحت لفافۀ نظام درخصوص تفکیک یهودیان از مسلمانان یا تحت فشار گذاردن آنها، تبعیت نکرده اند و نمی کنند. مثال روشنی دراین باب، آن است که مسئولان دبیرستانی که من درآن درس می خواندم، دستشوییهای مسلمانان را از غیرمسلمان جدا کرده بودند و ما به عنوان اقلیت مذهبی اجازه استفاده از دستشوییهای مسلمانان را نداشتیم. با این همه و علیرغم اعمال این محدودیت، همکلاسان و دوستان مسلمانمان از دستشوییهای ما استفاده می کردند، که نوعی نشان مخالفت و شاید اعتراض به سیستم جداسازی حاکم بود، و همینطور نوعی ابراز دوستی با ما. از این روی، به نظر می رسد مردم در این خصوص، انعطاف بیشتری نشان می دهند تا حکومت جمهوری اسلامی.
مجری رادیوی ملی آمریکا سپس از حکاکیان پرسید:«برای دوستان یهودی که درایران به سر می برند نگرانید؟»
پاسخ رؤیا حکاکیان این بود: «البته. به باور من حملۀ احتمالی اسرائیل یا آمریکا به ایران امنیت یهودیان آن کشور را جدّاً به مخاطره خواهد انداخت. اما به عقیده من این پرسش را باید در قالب شرایط کنونی ایران پاسخ داد و این که بسیاری از مردم، درخطرند. مسئله به محدودیت یا مخاطره ایرانیان یهودی ختم نمی شود، مسئله سرکوب سیاسی شدید است. اگر بخواهم قیاسی کنم میان یهودی بودن و فعال سیاسی بودن و شرایط و دشواریهای هر یک از این دو گروه در ایران امروز ، می گویم احتمال خطر برای فعالان گروههای سکولار اپوزیسیون بیشتراست. مسئله، درواقع، مقایسه میان شرایط بد و بدتر است؛ حلقه هایی که برخی از دوزخ دورترند و بعضی به آن نزدیکتر. مهم آن است که درنظر داشته باشیم که در ایران امروز، نارضایی و ناخشنودی بسیاری از مردم، فارغ از دین و مرام سیاسی، به اندازه ای فراگیر و شدید است که نفس آن، گویی حتی گونه ای امنیت برای مردم ایجاد می کند.»