رضا سقایی، خالق «دایه دایه»، آوازه خوان و حافظ موسیقی آوازی لرستان درگذشت، بی آن که فرصت یابد به آرزوی دیرینه اش مبنی بر اجرای امروزی همه ترانه های بومی سرزمینی دست یابد که تا امروز شبانان ساکن کوهها و دشتها پاسدارش بوده اند.
رضا سقایی، همه سختی های این زمانه را تاب آورد؛ شاید موسیقی و هنر آوازی لرستان را در توان خود، پاس بدارد؛ اما مصایب ناشی از سختگیریها و ممنوعیتهای احکام متشرعان که نخست دامنه موسیقی غربی را گرفته بود؛ بی درنگ موسیقی و هنرهای بومی را نیز در برگرفت. هرچند دشتها و کوههای دوردست فرمانبردار این احکام ضدفرهنگی نبود و روستاییان و کوچ نشینان بر فراز کوهها و در دل دشتها همچنان پاسدار فرهنگ خویش بوده اند. با این همه، رقص و موسیقی بومی فلات ایران دچار آسیبهای جدی شد. پیامد آن موج ویرانگر خوانندگان و هنرمندان بومی، کسانی همچون: رضا سقایی، یا بهمن علادین (مسعود بختیاری) آوازه خوان مردم بختیاری و ناصر مسعودی خواننده گیلک، پس از سالها شناخت، آموزش و تجربه در ردیفهای آوازی زادگاهشان، و به هنگامه بلوغ هنری، به اجبار خانه نشین شدند.
رضا سقایی تنها خواننده ترانه رزمی «دایه دایه» نبود، بلکه آوازش پژواک عشق و شور مردمانی بود که به اتکای فرهنگ چندین هزارساله اشان آواز و موسیقی و رقص را بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره خود دانسته اند.
ترانه های سقایی صدای فروخفته دختران و پسران عاشقی شد که همراه گله در صحراها و کوهها زندگی می کردند. آثار او غنابخش فرهنگ بومی ای شد که، موسیقی، آواز و رقصش به هنگامه کار، شادی و حتا عزا کارساز و همدم مردم بومی بوده است. چرا که موسیقی، و رقص بخش جدایی ناپذیر مناسک آیینی اقوام کهنسالی همچون: لرها و بختیاریها در فلات ایران بشمار می آید. به اتکای چنین حقیقتی ست که یقین می یابیم نابودی این فرهنگ و سنت ناممکن خواهد بود و تلاش این گروه از هنرمندان برای حفظ فرهنگ بومی اشان موید این واقعیت است.
رضا سقایی در سالهای پس از انقلاب با محدودیت بسیار برای گردآوری گوشه های پنهان مانده آواز و موسیقی لر روبرو بود و آنچه از خود برجای گذاشت، همه آنی نبود که می توانست یا می خواست. (مگر تلاشی پنهانی که روزگاری شاید آشکار شده، بر گنجینه فرهنگی بومی سرزمین لرستان و ایران افزوده شود.) اما این خود بضاعتی غنی برای فرهنگهای ایران است. رضا سقایی متولد 1318 خرم آباد خواننده ترانه هایی همچون تفنگ»، «دالکه»، «زندگی»، «دایه دایه» و «موتورچی» بود.
علی اکبر شکارچی؛ کمانچه نواز بزرگ و خواننده ترانه های لری درباره رضا سقایی نوشته است: «مردم هنردوست ایران شما و فرزندانتان با نغمه خوانی در صدای «چپ کوک» سقایی با موسیقی لری آشنا شد. او با تهی دستی و صبوری نهال موسیقی لری را در طول عمر پربارشان در جان شیفته شما غرس کرد. اکنون متاسفم که سرنانوازان لرستان در سوگ او بایستی سازچپی بنوازند. ای سرنانوازان سازچپی را جفت جفت بنوازید/ دهل را با ریتم سحری بنوازید/ دهل را آنچنان بکوبید تا آشفته شود.
شنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۲۰:۱۱