مقاله ای از پتریک کینگزلی برای روزنامه گاردین
مردم سوریه حدود ۵۰ درصد از ۳۸۰ هزار پناهجویی را تشکیل می دهند که اخیرا پس از عبور از دریای مدیترانه به اروپا رسیدند؛ اما شمار بالایی از پناهجویان از ملیت های دیگر هستند. بر مبنای گزارش سازمان ملل متحد، ۷۵ درصد کل پناهجویان از کشورهایی می آیند که درگیر جنگ یا بحران انسانی هستند. گذشته از سوریه، دیگر پناهجویان از چه کشورهایی می آیند، چرا کشورشان را ترک کردند، و چطور خود را به اروپا رسانده اند؟
افغان ها، ۱۳ درصد
چرا کشورشان را ترک می کنند؟
به گزارش دولت افغانستان، ۸۰ درصد کشور امن نیست. گروه های افراطی چون طالبان و وابستگان داعش در بسیاری استان ها دست به شورش زده اند. شهروندان به طور مرتب در خطر بمبگذاری هستند و بسیاری به خاطر تهدیدهایی که از سوی افراطیون دریافت کرده اند فرار می کنند.
یاما نایب که با دو فرزند کوچکش تابستان از طریق کشورهای حوزه بالکان خود را به اروپا رسانده است می گوید به خاطر این کشور را ترک کرد که از سوی افراطیون خشمگین برای کار در ارتش افغانستان به عنوان جراح مورد حمله قرار گرفته بود. به گفته او یکی از حمله کنندگان پیش از این کار چهار بار او را با کارد بزند به او می گوید: «چرا برای دولت کار می کنی؟ این جا افغانستان است، آمریکایی ها و کافران دولت تشکیل دادند و تو برای این دولت کار می کنی.»
مسیر طی شده
بعضی از طریق پاکستان اما اکثرا از مرز ایران که دو روز با پای پیاده طول می کشد عبور می کنند. بعد با خودرو به مرز ایران با ترکیه می روند و از آن جا دوباره پیاده از مرز می گذرند. آن ها اگر توسط مرزبانان متوقف شوند با دردسر روبرو خواهند شد. رحمان نیازی، دانشجوی هیجده ساله مهندسی کامپیوتر که خود را به اروپا رسانده است، می گوید: «مرزبانان ایرانی به سمت ما شلیک کردند و دو نفر را کشتند».
افغان ها وقتی به ترکیه برسند، با اتوبوس به همان بندری در دریای اژه می روند که سوری ها برای رسیدن به یونان از آن استفاده می کنند. بعضی تا ده هزار یورو به قاچاقچیان پرداخت می کنند که هر بخش از سفرشان را برنامه ریزی کنند. بعضی دیگر مرحله به مرحله سفر می کنند.
اریتره ای ها، ۸ درصد
اریتره در واقع کره شمالی آفریقا است؛ کشوری بدون قانون اساسی، سیستم قضایی، انتخابات، یا مطبوعات آزاد. فارغ از نخبگان مناطق شهرنشین، بیشتر اریتره ای ها باید به گونه کار اجباری انجام دهند؛ از جمله خدمت نظام وظیفه برای تمام عمر در حالی که هیچ انتخابی برای تعیین محل کار و زندگی ندارند. هر مخالفی بدون دادگاه به زندان فرستاده می شود.
آندبران ولده گیورگیس، رییس پیشین بانک مرکزی اریتره و سفیر پیشین اریتره در اتحادیه اروپا، می گوید: «اریتره جهنم کره زمین شده است، یک دوزخ بر روی زمین برای مردم آن کشور، و برای همین جانشان را چنین به خطر می اندازند تا از این وضع فرار کنند. اریتره غیرقابل زندگی شده است».
اکثریت با پای پیاده از مرز به اتیوپی یا سودان می روند که مسیری بسیار خطرناک است و احتمال تیر خوردن از سوی مرزبانان، یا ربوده شدن از سوی قاچاقچیان وجود دارد. اگر بتوانند به خارطوم، پایتخت سودان، برسند از آن جا سفر بی رحمانه ای از طریق صحرا به لیبی را باید طی کنند. قاچاقچیان برای عبور از بیابان حدود سی نفر را پشت یک وانت جا می دهند. بسیاری از پناهجویان به خاطر از دست دادن آب بدنشان در راه می میرند و اغلب وانت ها در میان توفان شن راه را گم می کنند.
ماجرا در لیبی تمام نمی شود. بیشتر مردم پول نقد همراه نمی برند تا دزدیده نشوند و پول را از پیش پرداخت نمی کنند تا قاچاقچیان آن ها را میان راه رها نکنند. اما آن ها به محض رسیدن به منطقه ای در شمال شرقی لیبی در قرارگاه قاچاقچیان نگاه داشته می شوند و معمولا تا گرفتن دو هزار دلار از اعضای خانواده شان مورد شکنجه قرار می گیرند. این روند ممکن است چند بار تکرار شود تا پناهجو موفق شود از یکی از بندرهای غرب لیبی با قایق های درب و داغان به ایتالیا برود.
نیجریه ای ها، ۴ درصد
بوکوحرام، گروه اسلام گرای افراطی، با ادامه جنگ در شمال نیجریه و قتل و ربودن مردم موجب فرار بسیاری شده است. وینسنت کالینز، جوان بیست و چهار ساله ای که خود را قربانی جنگ معرفی می کند، می گوید: «بوکوحرام همه جا هست و هر روز مردم بیگناه را می کشد. هر روز بمباران و جنگ، وحشتناک است».
بقیه نیجریه ای ها از فقر فرار می کنند. بسیاری از آن ها داستانی مشابه پال اهیویاه، یک لوله کش و کشیش پاره وقت که طی تابستان سعی کرد خود را به اروپا برساند، دارند. او که پس از تلاش ناموفق برای عبور با قایق هنوز در ساحل آفریقای شمالی مانده است گفت زندگی در نیجریه غیرقابل تحمل است زیرا او دو مورد تعمیر لوله در ماه بیشتر انجام نمی دهد: «بهتر است این جا بمیرم تا به نیجریه برگردم».
بیشتر افراد به سمت مرز شمال نیجریه می روند تا با اتوبوس خود را به مرکز تجمع قاچاقچیان در صحرا برسانند. آن ها از آن جا به مسیر لیبی می روند و همان تجربه هولناک اریتره ای ها را خواهند داشت. قاچاقچیان آن ها را با یکصد و پنجاه پوند به نقطه ای در جنوب غربی لیبی می برند. از آن جا، قاچاقچیان متفاوتی، برای همین مبلغ، آن ها را به بنادر ساحل غربی لیبی خواهند برد.
سومالیایی ها، ۳ درصد
شورشیان اسلامگرا از جمله الشباب درگیر جنگ هستند و غیرنظامیان در این میان گرفتار شده اند. عیسی عبدالرحمن، فوتبالیست هیجده ساله که در یکی از تیم های دسته دو بازی می کند، گفت او کشور را به خاطر حملات شبه نظامیان الشباب و این که به او گفته بودند از بازی فوتبال دست بکشد ترک کرد. عبدالرحمن پس از این که از دریای مدیترانه نجات داده شد گفت: «آن ها یک اسلحه روی سرم گذاشتند و با لگد من را زدند. گفتند اگر دست از فوتبال نکشی تو را خواهیم کشت».
یکی از راه های معمول فرار از طریق کنیا، اوگاندا، و سودان جنوبی است. مردم از آن جا به شمال و خارطوم می روند که بیشتر همان مسیر اریتره ای ها را طی می کنند. بعضی اما اکنون از راه بالکان به کنیا رفته و با هواپیما به ایران می روند تا از مرز ترکیه و ایران عبور کرده و با قایق به جزایر یونان بروند.
پاکستانی ها، ۳ درصد
به گزارش سازمان ملل متحد، بیش از یک میلیون و دویست هزار پاکستانی در اثر شورش های شمال غربی پاکستان آواره شده اند؛ بر اساس بعضی ارزیابی ها بیش از بیست هزار غیرنظامی هم کشته شده اند. حمله به ملاله یوسفزی، دختر محصل پاکستانی، در دسامبر سال دو هزار و چهارده، و قتل عام یکصد دانش آموز در پیشاور، نمونه های روشنی از تهدیدهایی هستند که مردم عادی با آن ها روبرو می شوند.
پاکستانی ها همچون افغانستانی ها وارد ایران شده و با اتوبوس به مرز ترکیه می روند تا با پای پیاده از مرز عبور کرده و بعد راه بالکان را از سواحل ترکیه طی کنند.
عراقی ها، ۳ درصد
بخش بزرگی از عراق از جمله شهر موصل در دست داعش است و کابوسی که با اشغال آن کشور در سال دو هزار و سه به دست غرب آغاز شد رو به وخامت گذاشته است. احمد، یک کارمند دولت که ماه پیش از موصل فرار کرد و اخیرا خود را به اروپای مرکزی رساند، می گوید: «آن ها مردم را به زور وادار به نماز کرده و از ما به عنوان سپر انسانی سوءاستفاده می کنند. آن ها بسیاری را به قتل رسانده اند و شمار زیادی را پیش از کشتن دستگیر کردند».
مسیر آن ها مرز عراق به ترکیه است و بعد تلاش برای رفتن با قایق به یونان.
سودانی ها، ۲ درصد
جنگ داخلی در مناطق دارفور و کردفان کماکان عامل آوارگی غیرنظامیان است. محمد عبدالله، جوان بیست و یک ساله اهل دارفور، می گوید زمانی که دوازده ساله بود، وقتی شبه نظامیان دولتی روستای او را نابود می کردند و بسیاری را کشته و به خواهرش تجاوز کردند مجبور به فرار شد: «کشور من در جنگ است. امنیت نیست، برابری نیست، آزادی نیست». او وقتی جنگ به سودان جنوبی رسید تصمیم گرفت فرار کند و طی تابستان تلاش کرد خود را به اروپا برساند.
بر مبنای گزارش اخیر «دیدبان حقوق بشر»، دارفور هنوز ناامن است، و دولت سودان در چندین روستا دست به کشتار و تجاوز جمعی به غیرنظامیان زده است.
پناهجویان سودانی به راحتی به خارطوم، پایتخت، می رسند و از آن جا قاچاقی به لیبی می روند تا از طریق مدیترانه به ایتالیا برسند. همچون اریتره ای ها و سومالیایی ها، بسیاری از آن ها در اثر تشنگی در صحرا می میرند و هدف اخاذی و شکنجه قاچاقچیان در لیبی قرار می گیرند.