دکتر ابوالقاسم غفاری، دانشمند سرشناس ایرانی تباری که در دانشگاه های هاروارد و پرینستون تدریس می کرد، اواخر شب سه شنبه پنجم نوامبر در ۱۰۶ سالگی در لس آنجلس در گذشت.
دکتر غفاری فعالیت های حرفه ای خود را در «موسسه مطالعات پیشرفته» تحت سرپرستی جی رابرت اوپنهایمر در دانشگاه پرینستون آغاز کرد؛ و در آن جا با آلبرت اینشتین همکار بود. دکتر غفاری روز ۱۲ اکتبر به افتخار دریافت جایزه یک عمر دستاورد دانشگاه هاروارد نائل شد.
دکتر غفاری در سال ۱۹۰۷ در تهران متولد شد. او دانش آموخته مدرسه دارالفنون بود. در سال ۱۹۲۹ به فرانسه رفت و در دانشگاه نانسی در رشته فیزیک و ریاضیات تحصیل کرد، و پس از کسب مدرک فوق لیسانس در رشته «فیزیک، نجوم و آنالیز عالی» در سال ۱۹۳۶ برای تحقیق ابتدایی در رشته «مطالعه ریاضی حرکات بدون نظم» از دانشگاه سوربن به اخذ درجه دکترای علوم نائل شد.
دکتر غفاری سپس به عنوان استادیار پژوهشی در کینگز کالج (لندن) تدریس کرد و از دانشکده ریاضیات این دانشگاه در زمینه تحقیقی «تصحیح فاکتورهای سرعت و روش هودوگراف در دینامیک گاز» دکترا گرفت. سپس به عنوان پژوهشگر فولبرایت در دانشگاه هاروارد در رشته «معادلات دیفرانسیل» تدریس کرد و پژوهش های خود را در زمینه «دینامیک گاز» ادامه داد.
دکتر غفاری استادیار رشته ریاضیات دانشگاه پرینستون بود که در اوایل سال های ۱۹۵۰ با آلبرت اینشتین در زمینه «نظریه میدان واحد گرانش و الکترومغناطیس» در «موسسه مطالعات پیشرفته» کار می کرد. جی رابرت اوپنهایمر که در طی جنگ جهانی دوم سرپرستی برنامه بمب اتمی ایالات متحده را به عهده داشت، در آن زمان مدیر این موسسه بود و پیش از آن که دکتر غفاری یکی از اعضای موسسه شود، با او مصاحبه کرده بود.
دکتر غفاری در دانشگاه آمریکایی در واشنگتن دی سی و دانشگاه تهران هم ریاضیات عالی تدریس کرد. و از سال ۱۹۴۱ تا سال ۱۹۵۶ در دانشکده علوم دانشگاه تهران استاد «آنالیز عالی» بود.
او در سال ۱۹۵۶ برای همیشه به ایالات متحده کوچ کرد و در مقام ریاضیدان ارشد «اداره ملی استانداردهای ایالات متحده» نائل شد. محاسبه حرکت ماهواره های مصنوعی بخشی از کار او بود.
دکتر غفاری در سال ۱۹۶۴، ۳ سال پیش از برنامه اعزام موشک فضایی با سرنشین به فضا، به عنوان دانشمند هوافضا به مرکز پرواز فضایی گودارد سازمان ناسا پیوست. وی در این مرکز روی جنبه های ریاضی فن آوری های مختلف بهینه سازی مشکلات مسیر بین زمین و ماه، و شیوه های تحلیلی متفاوت مانورهای چندگانه میانه راه در هدایت (فضاپیما) بین سیاره ها تحقیق می کرد. او بعدها در مورد اثرات فشار تشعشات خورشیدی بر «ماهواره اکتشاف امواج رادیویی نجوم» و نیز پیامدهای «نسبیت عام بر گردش ماهوارهای زمینی مصنوعی» تحقیق کرد.
دکتر غفاری در ایران جایزه سلطنتی علوم را از محمد رضا شاه پهلوی دریافت کرد، و در آمریکا جایزه «دستاورد ویژه آپولو» در سال ۱۹۶۹، در مراسم ویژه ای با حضور پرزیدنت نیکسون به وی تعلق گرفت.
دکتر غفاری در سال ۲۰۰۵ نیز جایزه «دانشمند و پژوهشگر برجسته» را از «انجمن استادان و محققان میراث ایران» در دانشگاه «یو سی ال ای» را دریافت کرد، و در سال ۲۰۰۷ نیز از جیمی دلشاد، شهردار سابق بورلی هیلز و سفیر حسن نیت کنونی این شهر، به پاس یک عمر خدمت و تحقیق در زمینه های مختلف لوح تقدیر دریافت کرد. او همچنین اخیراً به عنوان یکی از اعضای «تالار مشاهیر» دانشگاه هاروارد منصوب شد.
از دکتر غفاری بیش از ۵۰ مقاله علمی در مورد «ریاضیات محض و کاربردی» در نشریات بریتانیا، ایالات متحده، ایران و فرانسه باقی مانده است؛ به علاوه دو کتاب آموزشی ریاضیات به نام «روش هودوگراف در دینامیک گاز».
دکتر غفاری در طول فعالیتهای علمی خود عضو بسیاری از نهادهای علمی، از جمله «کمیسیون ملی یونسکو - ایران»، «آکادمی علوم نیویورک»، «آکادمی علوم واشنگتن»، «انجمن آمریکایی پیشرفت علوم»، «انجمن ریاضیات لندن»، «انجمن آمریکایی ریاضیات»، «انجمن ریاضیات آمریکا» و «انجمن نجوم آمریکا» بود.
خانواده دکتر غفاری گفته اند او آرزو داشته تا بورسیه ای برای دانشجویان ایرانی که در رشته علوم و ریاضی تحصیل می کنند برقرار کند و جزئیات این بورسیه را به زودی اعلام خواهند کرد.
دکتر غفاری فعالیت های حرفه ای خود را در «موسسه مطالعات پیشرفته» تحت سرپرستی جی رابرت اوپنهایمر در دانشگاه پرینستون آغاز کرد؛ و در آن جا با آلبرت اینشتین همکار بود. دکتر غفاری روز ۱۲ اکتبر به افتخار دریافت جایزه یک عمر دستاورد دانشگاه هاروارد نائل شد.
دکتر غفاری در سال ۱۹۰۷ در تهران متولد شد. او دانش آموخته مدرسه دارالفنون بود. در سال ۱۹۲۹ به فرانسه رفت و در دانشگاه نانسی در رشته فیزیک و ریاضیات تحصیل کرد، و پس از کسب مدرک فوق لیسانس در رشته «فیزیک، نجوم و آنالیز عالی» در سال ۱۹۳۶ برای تحقیق ابتدایی در رشته «مطالعه ریاضی حرکات بدون نظم» از دانشگاه سوربن به اخذ درجه دکترای علوم نائل شد.
دکتر غفاری سپس به عنوان استادیار پژوهشی در کینگز کالج (لندن) تدریس کرد و از دانشکده ریاضیات این دانشگاه در زمینه تحقیقی «تصحیح فاکتورهای سرعت و روش هودوگراف در دینامیک گاز» دکترا گرفت. سپس به عنوان پژوهشگر فولبرایت در دانشگاه هاروارد در رشته «معادلات دیفرانسیل» تدریس کرد و پژوهش های خود را در زمینه «دینامیک گاز» ادامه داد.
دکتر غفاری استادیار رشته ریاضیات دانشگاه پرینستون بود که در اوایل سال های ۱۹۵۰ با آلبرت اینشتین در زمینه «نظریه میدان واحد گرانش و الکترومغناطیس» در «موسسه مطالعات پیشرفته» کار می کرد. جی رابرت اوپنهایمر که در طی جنگ جهانی دوم سرپرستی برنامه بمب اتمی ایالات متحده را به عهده داشت، در آن زمان مدیر این موسسه بود و پیش از آن که دکتر غفاری یکی از اعضای موسسه شود، با او مصاحبه کرده بود.
دکتر غفاری در دانشگاه آمریکایی در واشنگتن دی سی و دانشگاه تهران هم ریاضیات عالی تدریس کرد. و از سال ۱۹۴۱ تا سال ۱۹۵۶ در دانشکده علوم دانشگاه تهران استاد «آنالیز عالی» بود.
او در سال ۱۹۵۶ برای همیشه به ایالات متحده کوچ کرد و در مقام ریاضیدان ارشد «اداره ملی استانداردهای ایالات متحده» نائل شد. محاسبه حرکت ماهواره های مصنوعی بخشی از کار او بود.
دکتر غفاری در سال ۱۹۶۴، ۳ سال پیش از برنامه اعزام موشک فضایی با سرنشین به فضا، به عنوان دانشمند هوافضا به مرکز پرواز فضایی گودارد سازمان ناسا پیوست. وی در این مرکز روی جنبه های ریاضی فن آوری های مختلف بهینه سازی مشکلات مسیر بین زمین و ماه، و شیوه های تحلیلی متفاوت مانورهای چندگانه میانه راه در هدایت (فضاپیما) بین سیاره ها تحقیق می کرد. او بعدها در مورد اثرات فشار تشعشات خورشیدی بر «ماهواره اکتشاف امواج رادیویی نجوم» و نیز پیامدهای «نسبیت عام بر گردش ماهوارهای زمینی مصنوعی» تحقیق کرد.
دکتر غفاری در ایران جایزه سلطنتی علوم را از محمد رضا شاه پهلوی دریافت کرد، و در آمریکا جایزه «دستاورد ویژه آپولو» در سال ۱۹۶۹، در مراسم ویژه ای با حضور پرزیدنت نیکسون به وی تعلق گرفت.
دکتر غفاری در سال ۲۰۰۵ نیز جایزه «دانشمند و پژوهشگر برجسته» را از «انجمن استادان و محققان میراث ایران» در دانشگاه «یو سی ال ای» را دریافت کرد، و در سال ۲۰۰۷ نیز از جیمی دلشاد، شهردار سابق بورلی هیلز و سفیر حسن نیت کنونی این شهر، به پاس یک عمر خدمت و تحقیق در زمینه های مختلف لوح تقدیر دریافت کرد. او همچنین اخیراً به عنوان یکی از اعضای «تالار مشاهیر» دانشگاه هاروارد منصوب شد.
از دکتر غفاری بیش از ۵۰ مقاله علمی در مورد «ریاضیات محض و کاربردی» در نشریات بریتانیا، ایالات متحده، ایران و فرانسه باقی مانده است؛ به علاوه دو کتاب آموزشی ریاضیات به نام «روش هودوگراف در دینامیک گاز».
دکتر غفاری در طول فعالیتهای علمی خود عضو بسیاری از نهادهای علمی، از جمله «کمیسیون ملی یونسکو - ایران»، «آکادمی علوم نیویورک»، «آکادمی علوم واشنگتن»، «انجمن آمریکایی پیشرفت علوم»، «انجمن ریاضیات لندن»، «انجمن آمریکایی ریاضیات»، «انجمن ریاضیات آمریکا» و «انجمن نجوم آمریکا» بود.
خانواده دکتر غفاری گفته اند او آرزو داشته تا بورسیه ای برای دانشجویان ایرانی که در رشته علوم و ریاضی تحصیل می کنند برقرار کند و جزئیات این بورسیه را به زودی اعلام خواهند کرد.