در حالی که با افزایش نرخ ارز در بازار ایران حساسیت‌ها نسبت به بازگشت ارز صادراتی به بازار افزایش یافته است، گزارش‌ها حاکی از آن است که ده‌ها شرکت عمدتا دولتی و نیمه دولتی حدود ۵ میلیارد یورو از ارز صادراتی را به کشور بازگشت نداده‌اند.
روح‌الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع مجلس، روز سه شنبه ۱۴ مرداد به سایت خبری اقتصاد آنلاین گفت که از مجموع ۳۵۰۰ شرکتی که ارزهای صادراتی خود را برنگردانده‌اند، ۷۵ شرکت «دانه درشت» عمدتا دولتی و نیمه دولتی بیش از ۵ میلیارد یورو ارز را در اختیار گرفته‌اند و هنوز عودت نداده‌اند.
این در حالی است که با کاهش ارزش پول ملی ایران، نرخ ارز در بازار آزاد ایران از ابتدای سال جاری خورشیدی به شدت افزایش یافت و هر دلار آمریکا از حدود ۱۵ هزار تومان به بیش از ۲۵ هزار تومان رسید. البته مدتی بعد قیمت دلار اندکی فروکش کرد.
با افزایش نرخ ارز، انتقادها از بانک مرکزی ایران بالا گرفت؛ اما بانک مرکزی نیز بخشی از مشکل را ناشی از بازنگرداندن ارز توسط شرکت‌های صادرکننده دانست. با وجودی که قرار بود بانک مرکزی متخلفان ارزی و شرکت هایی که ارز خود را به بازار ایران برنگردانده اند را معرفی کند، تاکنون از ۲۷ میلیارد دلار ارز صادراتی بازنگشته، تنها مشخصات متخلفان ۶ میلیارد دلار را معرفی کرده است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق هم در این باره گفته است که بخش عمده‌ای از صادرکنندگان که هنوز ارزهای صادراتی را به کشور بازنگردانده‌اند جزء نهادهای وابسته به دولت هستند و به همین دلیل نیز اسامی آنها اعلام نمی‌شود.
بانک مرکزی در سالهای اخیر با نوسان شدید نرخ ارز، شرکت‌های صادرکننده را ملزم کرده است که طی دست کم چهار ماه ارز دریافتی حاصل از صادرات خود را از طریق سامانه تعیین شده به بازار ارز داخل بازگرداند؛ اما حال مشخص شده است که حتی در شرایطی که بازار ایران به شدت به ارز نیاز دارد، شرکت‌های عمدتا دولتی و نیمه دولتی ارز حاصل از صادرات خود را به کشور باز نمی‌گردانند، از جمله ۷۵ شرکت «دانه درشت» که به طور مشخص هنوز ۵ میلیارد یورو ارز را به کشور برنگردانده‌اند.
در سال های اخیر در پی نوسان نرخ ارز، دولت میلیاردها دلار را به نرخ ۴۲۰۰ تومان را تحت عنوان ارز ویژه واردات کالاهای ضروری و اساسی در اختیار برخی از شرکت‌ها و اشخاص گذاشت. اما ماه‌ها بعد مشخص شد این شرکت‌ها، که عمدتا روابط نزدیکی با دولت و نهادهای حکومتی داشتهاند، علیرغم دریافت ارز ارزان، یا وارداتی انجام ندادند و یا کالاهایی متفرقه و غیرضروری را به میزانی بسیار کمتر از ارز دریافتی وارد کرده‌آند.
این فساد گسترده در بازار ارز و نهادهای وابسته به دولت در حالی است که شهروندان در سالهای اخیر تورم شدید و فشار اقتصادی سنگینی را تحمل کرده و بارها در اعتراض به بی‌کفایتی و مشکلات اقتصادی دست به اعتراضات گسترده زدند.
دولت ایالات متحده بارها اعلام کرده است که مقامات جمهوری اسلامی به جای کمک به وضعیت اقتصادی مردم، در پی دزدی از کشور و کمک به گروه‌های نیابتی خود در خاورمیانه هستند.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، همزمان با روز جهانی مبارزه با فساد گفته بود: «مردم ایران به وضوح و روشنی سخن گفتند. آنها چهل سال فساد و سوء استفاده را رد کردند و خواستار توقف دزدسالاری و توقف انتخاب مصالح عاملان خارجی به جای مصالح مردم ایران شدند.»
ایالات متحده همچنین بارها فساد مالی نهادینه و غارت دارایی‌های خدادادی ایران توسط وابستگان رژیم حاکم بر این کشور را محکوم کرده و آنها را از جمله عوامل اصلی مشکلات اقتصادی و مالی ایران دانسته است. از جمله چندی پیش مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در چند توئیت درباره مقام‌های جمهوری اسلامی گفته بود که آنها به جای کمک به مردم درگیر فساد شده‌اند.
