در آغاز همهگیری جهانی کرونا بسیاری از مردم بستهبندیهای غذاهایی که از سوپرمارکت میخریدند را پیش از قراردادن در کابینت و یخچال میشستند و یا با مواد ضدعفونی کننده تمیز میکردند.
در آن زمان، این کار یکی از توصیههای کارشناسان و مقامات بهداشتی برای پیشگیری از انتقال ویروس نوپدید و مسری کرونا بود. از آنجایی که این ویروس برای مدت کوتاهی روی سطوح زنده میماند، تصور بر این بود که اگر فردی به سطح آلوده به ویروس دست بزند و سپس دهان، بینی، و چشمان خود را با دست آلوده لمس کند، ممکن است خودش هم بیمار شود.
ولی اکنون اطلاعات بیشتری در مورد نحوه انتقال بیماری کووید۱۹ وجود دارد که نشان میدهد این انتقال عمدتاً به صورت فرد به فرد و از طریق قطرات ریز ترشحات دهان و بینی که در هوا پخش میشوند، اتفاق میافتد.
ملیسا برانستاین، پرستار و مدیر ارشد پیشگیری از بیماریهای عفونی در سازمان غیرانتفاعی «راچستر ریجنال هلث»، میگوید که خطر انتقال ویروس از سطوح، از جمله بستهبندیهای مواد غذایی «بسیار کم است.»
بنا بر تازهترین اطلاعات موجود در تارنمای مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، «از آن جا که ویروس کرونا بر روی سطوح مدت زیادی دوام نمیآورد، احتمال انتقال آن از راه محصولات غذایی و بستهبندیها بسیار ناچیز است.» در واقع در این سایت آمده است که تاکنون هیچ موردی از ابتلا به کووید۱۹ در نتیجه دست زدن به بستهبندیهای آلوده به ویروس کرونا و سپس لمس صورت، شناسایی نشده است.
بر اساس وبسایت مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، ویروس کرونا که عامل بیماری کووید۱۹ است عمدتاً از فرد به فرد و از طریق ترشحات و قطرات ریز دهان و بینی که هنگام سرفه کردن، عطسه کردن، و یا مکالمه در هوا پخش شده، منتقل می شود. این قطرات ریز (که اغلب دیده نمی شوند) می تواند روی دهان، بینی و یا چشمان طرف مقابل فرود آید و یا از طریق تنفس وارد ریههای او شود.
کاترینا کُرفمِیکر، مدیر مرکز علوم بهداشت محیط در مرکز پزشکی دانشگاه راچستر آمریکا، میگوید: «برخی از مردم خیلی میترسند، و اگر تمیز کردن [بسته بندیهای غذایی] به آنها احساس امنیت میدهد، پس برایشان مهم است که این کار را انجام دهند.»
ولی در کل، این کار فایده زیادی ندارد.
با به دست آمدن اطلاعات بیشتر در مورد راههای انتقال ویروس، مشخص شده است که سایر کارهایی که در اوایل همهگیری به عادت تبدیل شده بود - از جمله پاک کردن و بلافاصله دور انداختن ظرفها و بستههای غذا که از کافه و رستوران تهیه میشود - نیز غیرضروری است.
خانم برانستاین می گوید: «بستههای غذای سفارشی خطر خاصی ندارند.»
اما آیا اگر یک فرد مبتلا به کووید۱۹ روی غذای شما عطسه یا سرفه کرده باشد، این میتواند شما را بیمار کند؟
به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری و کارشناسان بهداشت، کووید۱۹ یک نوع بیماری تنفسی است، و از طریق خوردن غذای آلوده به فرد منتقل نمیشود. در حال حاضر، هیچ گونه شواهدی وجود ندارد که انتقال کرونا را به خوردن غذای آلوده به این ویروس ربط دهد.
بنا بر جدیدترین گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، احتمال این که یک فرد با دست زدن به بستهبندی و یا ظرف غذای آلوده و سپس لمس دهان، بینی، و یا چشمانش به کووید۱۹ مبتلا شود، بسیار کم است. ولی این راه اصلی انتشار ویروس کرونا نیست.
خانم برانستاین می گوید: «خطر واقع بینانهتر این است که یک کارمند رستوران [که بیمار است] بدون ماسک صورت با شما رو در رو شود.»
وی افزود که نیازی نیست که مواد غذایی را «چند روز بیرون و دست نخورده بگذارید» [تا آلودگی آن از بین برود.] در واقع قرار ندادن بلافاصله غذاهای فاسد شدنی در یخچال یا فریزر، خطرات دیگری را برای سلامتی یک فرد به همراه دارد. او می گوید شستن دستها پس از جا به جا کردن مواد خریداری شده از فروشگاهها و در کل شستن مرتب دستها، در مقایسه با تمرکز کردن بر روی سطح، از جمله سطوح داخل خانه، نتایج بهتری دارد.
در اوایل بحران کرونا، تمرکز زیادی بر روی تمیز کردن دقیق سطوح گذاشته شده بود - که در نتیجه آن دستمالهای ضدعفونیکننده یکشبه از قفسههای فروشگاهها ناپدید شد.
خانم برانستاین می گوید: «مطمئناً اگر یکی از اعضای خانواده بیمار است، قرنطینه کردن [خانواده] و تمیز کردن مرتب سطوحی که تماس دست با آن زیاد است، اهمیت دارد. ولی اگر همه اعضای خانواده سالم هستند و به نظر نمیآید که کسی ناقل بدون علایم باشد، تمیز کردن عادی و معمول خانه، و نه ضدعفونی کردن، کافی است.»
وی می گوید، ساکهای خرید چندبار مصرف را در کل و وقتی آشکاراً کثیف هستند باید مرتب تمیز کرد. ولی خطر انتقال ویروس کرونا از آنها «هنوز خیلی ناچیز است.»
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری توصیه می کند که مردم در فضاهای عمومی و هنگامی که در اطراف افرادی هستند که با آنها در یک خانه زندگی نمی کنند، از ماسکهای پارچهای برای پوشاندن دهان و بینی خود استفاده کنند. استفاده از ماسک پارچهای، به ویژه در فضاهایی که امکان فاصلهگیری اجتماعی کم است، بسیار مهم است.
پوشش پارچهای صورت کمک میکند تا قطرههای تنفسی هنگام تنفس، صحبت کردن، فریاد زدن، عطسه، و سرفه از فردی که ماسک دارد در هوا منتشر نشده و به افراد دیگر منتقل نشود. در واقع پوشاندن دهان و بینی با ماسک یا هر نوع پوشش پارچهای، یک نوع «کنترل منبع» محسوب میشود.
چندین مطالعه ثابت کرده است که ویروس سارس-کووی۲ (عامل بیماری کووید۱۹) می تواند هم از مبتلایانی که علایم بیماری ندارند و هم آنهایی که علایم بیماریشان هنوز ظاهر نشده به افراد دیگر منتقل شود. در واقع استفاده از ماسک برای محافظت از دیگران است؛ یعنی این که اگر یک فرد به کووید۱۹ مبتلا است و از آن آگاه نیست، ویروس بیماری را به افراد دیگر منتقل نکند.