گزارش سیاسی: ارزیابی مناسبات پکن و واشنگتن درآستانه سفرباراک اوباما به چین

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا دیداراواخرماه جاری خود ازچین را با سفر به شانگهای، پایتخت تجاری این کشورآغاز خواهد کرد.

مناسبات تجاری چین و ایالات متحده درروابط دو جانبه این دو کشورازاهمیت بسیاری زیادی برخورداراست. این اهمیت تا حدی ست که برخی معتقدند واشنگتن به عمد از مطرح کردن مسائلی که به مذاق دولتمردان چین خوشایند نیست، خودداری می کند.

مراکزخرید ایالات متحده که مملوازمحصولات ساخت چین است تا کارخانه های چینی محل تولید این کالاها شواهدی هستند که ازوابستگی واتکای گسترده اقتصادهای دو کشوربه یکدیگرحکایت می کند.

با وجود بحران جهانی اقتصاد، ایالات متحده کماکان معتبرترین مشتری کالاهای چینی محسوب می شود و پکن هنوزبزرگترین خریدار وام های دولت ایالات متحده قلمداد می شود.

نیکولاس لاردی، کارشناس اقتصادی و پژوهشگرارشد موسسه پیترسون، مستقر درواشنگتن می گوید: «عدم تمایل چین به اتخاذ سیاست دریافت وام های متغیرو تبادلات مالی با ریسک بالا به این کشور کمک کرده تا حدودی ازپیامدهای رکود جهانی اقتصاد درامان بماند. این امر مناسبات این کشور با ایالات متحده را به طورچشمگیری متحول کرده است. هم اکنون، چین ما را درمورد ایجاد تعادل در بودجه و حفظ ارزش دلار واجتناب ازتورم موعظه می کند.»

انتظارمی رود اقتصاد چین درسال مالی جاری بیش ازهشت درصد رشد کند و مقاومت کلی پکن در برابر رکود جهانی اقتصاد اعتماد به نفس این کشوررا در عرصه بین المللی افزایش داده است.

پکن به طورفزاینده ای درمقام یک بازیگر کلیدی درمسائل بین المللی همچون مبارزه با تغییرات جوی ونیزاحیای اقتصاد جهانی نقش ایفا کرده است.

با کسب چنین اعتباری، برخی براین باورند دولت اوباما برای اجتناب از بی احترامی به پکن، تلاش های بسیاری انجام داده است.

منتقدان دولت اوباما معتقدند پرزیدنت اوباما درطی سفراخیردالای لاما به ایالات متحده، دیدار خود با این برنده جایزه صلح نوبل را به پس از سفرخود به چین به تعویق انداخت. آن ها درضمن می گویند واشنگتن ازگفتگو پیرامون ارزش پول رایج چین، که دولت های پیشین آمریکا به آن توجه کرده بودند نیز اجتناب کرده است.

رندی شرایور، رئیس گروه پژوهشی « پروژه ٢٠٤٩» که برمسائل منطقه آسیا و صعود چین تمرکزمی کند می گوید: « ممکن است موضع دولت اوباما (درقبال چین) ثمره بلند مدتی نداشته باشد. فرض براین است که موانع موجود برسرراه همکاری های مشترک به دیگرمسائلی که درمورد چین مطرح می شوند، ربطی ندارند، اموری که چین برای حفظ منافع خود و کسب امتیاز از آن ها بهره جویی می کند.»

ارزش پول رایج چین همواره مسئله پراهمیت بوده است چراکه چین همواره به پائین آوردن ارزش یوان و مقرون به صرفه تر کردن صادرات محصولات خود متهم شده است.

آقای اوباما در دوران تبلیغات انتخاباتی خود، چین را به سوء استفاده از پول رایج کشورمتهم کرد. اما وزارت دارایی دولت او ازایراد اتهامات سنگین ترعلیه چین اجتناب کرده وصرفا" نسبت به «انعطاف پذیری» پول رایج چین، ابرازنگرانی جدی کرده است.

با این وجود، نیکولاس سیزچینی، کارشناس مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی می گوید: «اتخاذ موضع نرم واشنگتن به هیچ وجه مسالمت جویانه نیست. به طور قطع این گونه به نظر می آید که دولت اوباما کمتر در مورد وضعیت حقوق بشر در چین اظهارنظرمی کند تا برمسائل اقتصادی و جهانی همچون تغییرات جوی بیشتر متمرکز شود اما از سویی دیگر ایجاد تعادل در برقراری ارتباط با چین از اهمیت حیاتی برخوردار است.»

واشنگتن درماه سپتامبر، تعرفه های واردات لاستیک های ساخت چین را قطع کرد و هفته گذشته نیز برواردات لوله های فلزی به ایالات متحده عوارض جدیدی اعمال کرد.

چین نیز در اقدامی تلافی جویانه، تعرفه های جدیدی اعمال کرده و تحقیقات پیرامون واردات چین و قطعات خودرو به این کشور را آغار نموده است.

برخی نسبت به اتخاذ اقداماتی که نزاع بازرگانی بین دوکشور پدید آورد، هشدار داده اند.

در هر صورت پرسشی که مطرح می شود این است که کدام کشور به دیگری وابسته تر است.

داگلاس اسپلمن، کارشناس ارشد مرکز بین المللی وودرو ویلسون می گوید:«هر دو کشور به هم نیازمندند. واقعیت این است که ده سال پیش می گفتم نیازچین به ایالات متحده بیش ازوابستگی ما به چین بود. اما هم اکنون باور من این است که مناسبات دو کشور یک رابطه حقیقتا" مستقل، بویژه در زمینه اقتصادی ست.»

با این وجود، منتقدان آقای اوباما می گویند سفر وی به چین آزمونی برای توسعه و احتمال بهبود مناسبات دو کشورو ثمره آن خواهد بود.