لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
جمعه ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ ایران ۰۳:۳۳

آینده ناتو چگونه تعریف خواهد شد؟


نمایی از ساختمان ناتو در بروکسل، بلژیک
نمایی از ساختمان ناتو در بروکسل، بلژیک
روزنامه نیویورک تایمز در مقاله ای به قلم استیون ارلنگر به آینده سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، می پردازد.

نویسنده مقاله با اشاره به دوران جنگ سرد می گوید در آن زمان موضع ناتو بسیار روشن بود، اما با سقوط اتحاد جماهیر شوروی مسئله در هاله ای از ابهام فرو رفت. حملات تروریستی یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ به ایالات متحده آمریکا به این وضعیت مبهم پایان بخشید. بدین معنی که در پی این حملات بود که ماده ۵ منشور ناتو، در رابطه با خط قرمز دفاع جمعی، برای نخستین بار مورد استفاده قرار گرفت.
ناتو از حوزه سنتی خود پا فراتر گذاشت و به جنگ القاعده و طالبان در کنار آمریکا رفت.

اما، حال که لیبی در آتش هرج ومرج می سوزد و افغانستان رو به آرامش می رود، ناتو با نبردی آشکار بر سر آینده خود روبروست که در واقع ریشه در گذشته دارد.
با الحاق کریمه به روسیه ، پرسش اصلی این است که آیا به دوران جنگ سرد بر می گردیم یا به قول کارل مارکس که با قاطعیت گفت تاریخ خود را تکرار می کند اما بصورتی مسخره و مضحک؟

ساده تر اینکه آیا رویارویی در اوکراین مشکل این کشور است یا معضل روسیه؟ آیا این بحران تصویری رادار است که میتوان از به مثابه یک دست انداز در جاده از آن گذشت و به راه مستقیم، یک مسیر سودآور تجارت، بازگشت یا این که امری بنیادی است نه چالشی است جدی به نظم پس از جنگ، بلکه توقفی است در مسیر با ایجاد حفره ای در جاده؟

اوایل سپتامبر کنفرانس سران ناتو در ولز برگزار می شود. سران ۲۸ کشور عضو باید بر سر یک اعلامیه رسمی به بحث بپردازند. برای ناتو غیر ممکن است که در این اعلامیه موضعی در برابر بحران اوکراین و نقش روسیه اتخاذ نکند. این امر البته موضوعی است مورد توافق دیپلمات های ارشد، اما پرسش این است که موضع چه باید باشد و چگونه بیان شود؟

چقدر ناتو می تواند از توافق ۱۹۹۷ بر روابط متقابل و همکاری با روسیه می تواند عقب نشینی کند؟
آیا ناتو در موقعیتی است که شورای ۲۰۰۲ ناتو-روسیه را منحل کند؟ بطور مشخص تر، آیا ناتو باید در وعده و تعهد مبنی بر عدم استقرار دائمی نیروها در سرزمین های پشت پرده آهنین تجدید نظر کند؟

پرسش اساسی تر این که ، آیا ناتو حالا به روسیه هچمون شوروی نگاه می کند یا اینکه باید امیدوار به ادامه همکاری با مسکو ، با فرض به اینکه ولادیمیر پوتین ماجرجوئی را در اکراین متوقف می کند، باشد؟

بعد از سال ۲۰۰۸، زمانی که روسیه به جنگ گرجستان رفت، آبخازی و اوستیای جنوبی را اشغال و مستقل اعلام کرد، ناتو فقط روابط عادی تجاری با روسیه را به حالت تعلیق در آورد، در حالیکه به همکاری بر سر اموری چون پیکار با تروریسم و افغانستان ادامه داد.

درست یک سال بعد، روابط به حال عادی با هزینه اندکی برای روسیه بر گشت. آقای پوتین البته آن دو منطقه گرجستان را به روسیه ملحق نکرده بود. در آن زمان روسیه می توانست ادعا کند که مرزهای بعد از جنگ در اروپا را با قوه قهریه تغییر نداده است. اما در رابطه با اوکراین و کریمه رهبران کرملین از چنین حربه و استدلالی محروم هستند. موضوع بقدری روشن است که حتی آن دسته از رهبران کشورهای ناتو که حتی با روسیه کمابیش حس همدردی دارند، نمی توانند چشمان شان را به روی واقعیت ببندند.

به گفته یکی از دیپلمات ناتو، در روزهای اولیه چنین بحثی در داخل سران کشورهای ناتو تلخ خواهد بود. اگر روسیه یاغی باعث احیای علت وجودی ناتو شود، چنین امری همزمان می تواند اختلافات خفته بین اروپای قدیم و اروپای جدید را بار دیگر آشکار سازد.

برای اروپای قدیم مثل بریتانیا، فرانسه و آلمان تهدید از جانب روسیه بعید به نظر می رسد. تجارت باید ادامه یابد و از انرژی و معاملات تسلیحاتی نمی توان صرف نظر کرد. اما برای اروپای تازه یعنی کشورهای بلوک شوروی سابق احساس تهدید از سوی روسیه جدی، اساسی و به بقای شان مرتبط است. اروپای جدید از ناتو و اتحادیه اروپا در برابر تهدید روسیه برای بقای خود تضمین می خواهند.

بحث سران ناتو بر سر عدم دسترسی و آنچه بر اوکراین گذشت، نیست، بلکه آنچه در اوکراین روی داد به چه معناست و برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه چه باید کرد؟

سخن رییس جمهوری استونی، توماس هندریک الویس، وقتی گفت که آقای پوتین نظم پس از جنگ را که حاصل پیمان ۱۹۷۵ هلسینکی و پایان جنگ سرد بود را بهم ریخت، حرف دل بسیاری از رهبران کشورهای عضو ناتوست. اما، دیگران از آن بیم دارند که نظم تازه در واقع همان نظم قدیم باشد یعنی بازگشت به جنگ سرد، هر چند می دانند که هنوز خیلی زود است به چنین نتیجه ای دست یافت. آنها باور دارند که بازگشت به دوران جنگ سرد مشکلی بر مشکلات کنونی اروپا چون رکود و کسادی افزوده خواهد کرد.

رهبران ناتو در کنفرانس ماه سپتامبر نیاز دارند به اجماع درباره چگونگی تعبیر اقدامات روسیه و تاثیر آن بر تصمیم شان برای استقرار و آرایش نیروها دست یابند. اما چالش عمده تر برای این سازمان ۶۵ ساله دفاعی-امنیتی تعریفی خواهد بود که از آینده خود می دهد
XS
SM
MD
LG