منطقه دلتای رود می سی سی پی در ایالت لوییزیانای آمریکا محل سکونت چندین قبیله از بومیانی است که هزاران سال است در این شاخه فرعی رود زندگی می کنند. اما چندین دهه اکتشاف نفت و گاز مسیر زندگی آنها راه به شدت دستخوش تغییر کرده است. مردم این منطقه امروز به دلیل لکه نفتی ناشی از عملکرد شرکت بی پی، و ابرهای تیره تری که بر آینده آنها سایه انداخته، به دنبال راهنمایی گرفتن از دیگر گروه های بومی از آلاسکا تا اکوادور هستند که با حوادث صنایع نفتی سر و کار داشته اند.
دهه ها بحران در ساختن
اخیرا در یک نشست در شهر دولاک ایالت لوییزیانا نزدیک به صد نفر حضور یافتند تا در مورد بحرانی که دلیل آن لکه نفتی شرکت بی پی بود به بحث و تبادل نظر بپردازند. این درحالی است که اغلب فعالیت های مرتبط با ماهیگیری که زندگی اهالی این جامعه از نظر کار و غذا به آن وابسته است به دلیل آلودگی نفتی تعطیل شد.
میزها و صندلی های پلاستیکی در فضای بزرگی در محل گردهم آیی چیده شدند تا میزبان ده ها بومی از پنج کشور باشند. توماس دَردار میزبان این نشست و رئیس سازمانی به «نام اتحاد ملت هوما» که کارش رسیدگی به وضعیت قبایل بومی است می گوید: «این مشکل با لکه بزرگ نفتی بی پی شروع نشده بلکه دهها سال است که ادامه دارد.»
از دهه ۱۹۳۰ میلادی به بعد و به دلیل کانال هایی که توسط شرکت های نفتی حفر شده اند وضعیت تالاب لوییزیانا رو به وخامت نهاده است. همچنین استخراج نفت و گاز باعث زیر آب رفتن برخی از این مناطق شده است. اما تا به حال هیچ چیزی به این اندازه به سواحل خلیج مکزیک صدمه نزده و سکنه منطقه را نگران آینده خود نکرده است.
لورا آن چیسون، «نماینده شورای قبایل» از این موضوع که ممکن است جامعه او هرگز نتواند به ماهیگیری در خلیج مکزیک ادامه دهد ناراحت است. او خطاب به حاضران گفت: «من دوران سختی برای برخورد با این مسئله داشتم و پاسخش را نمی دانم. نمی دانم که آیا کسی پاسخی برای آن دارد؟ اما می دانم که هیچکس نمی تواند پاسخ مستقیمی برای آن دریافت کند.»
درسهایی از سواحل آلاسکا
جوامع بومی به دنبال افرادی مانند ریکی اوت هستند تا در مورد اینکه آلودگی نفتی چه تأثیری بر زندگی آنها خواهد داشت پاسخ مستقیمی به آنها بدهد. اوت دکترای زیست شناسی دریا دارد و از راه ماهیگیری تجاری در آلاسکا گذران می کند. او در بیست سال گذشته روی تأثیرات لکه نفتی شرکت اِکسان والدِز در سال ۱۹۸۹ تحقیقاتی داشته است. اوت می گوید: «صبح روز بیست و چهارم مارس که از خواب بیدار شدیم به ما گفته شد با نشت نفت از یک نفتکش آسیب دیده مواجهیم ۴۰ میلیون لیتر نفت. شرکت نفتی میزان نشتی را کمتر از آنچه بود تخمین زد. ما هم دقیقا مانند اتفاقی که در خلیج مکزیک افتاد را تجربه می کنیم. ما همین طرح فوری را داریم که امروز صنایع نفتی دارند. طرحی که چگونه پس از حادثه ای نفتی، عملیات پاکسازی را انجام دهیم. اما ما همان مشکلی را در اینجا شاهدیم که در آلاسکا داشتیم. این طرح روی کاغذ خیلی قشنگ اجرا می شود تا در واقعیت.»
زمانی که لکه نفتی برای نخستین بار سواحل آلاسکا را آلوده کرد شرکت اِکسان به بومیان اعلام کرد که این لکه نفتی در درازمدت آسیبی نخواهند زد. اما به گفته اوت این سخن درستی نبود: «ما گفتیم آنقدر صبر می کنیم تا تخم ماهی سالمون صورتی به ماهی بالغ تبدیل بشه. آن ماهی ها بچه دار شوند و بچه هایشان هم بزرگ شوند. چهار سال انتظار کشیدیم. چهار سالی که کل اکوسیستم از بین رفت. شاه ماهی ها، ماهی های سالمون و همه چیز در این چهار سال از بین رفت.»
به گفته خانم اوت جمعیت شاه ماهی ها پس از گذشت بیست سال هنوز به میزان پیش از انتشار لکه نفتی نرسیده است: «دانشمندان می گویند ۵۰ سال طول می کشد تا نفت از سواحل ما پاک شود و یک صد سال دیگر هم طول می کشد تا صدف ها بازگردند.»
شکایتی حقوقی علیه شرکت اِکسان به دادگاه عالی آمریکا ارائه شد و این شرکت در نهایت ۵۰۷ میلیون دلار غرامت پرداخت کرد که یک دهم مبلغی بود که هیئت منصفه برای خسارت به محیط زیست و اقتصاد آن منطقه درخواست کرده بود.
تجربه اِکوادوری ها
از همه افرادی که در نشست بومیان شرکت کرده بودند شاید هیچ کس به اندازه لوییس یانزا تجربه مبارزه با شرکتهای نفتی را نداشت. او یک شکایتی را هدایت می کند که اکنون تبدیل به بزرگترین دادخواست محیط زیستی در تاریخ شده است.
در ابتدای دهه ۱۹۶۰ میلادی شرکت نفتی تِگزاکو در جنگلهای دورافتاده آمازون در اکوادور شروع به حفاری نفتی کرد.
تا سال ۱۹۹۲ که این شرکت آمازون را ترک کرد، به اعتراف خود شرکت بیش از ۵۶ میلیون لیتر از پس مانده های سمی مستقیما به رودخانه آمازون سرازیر شده بود. تا به امروز بیش از سی هزار قبیله بومی به دلیل آن آلودگی صدمه دیده اند.
در سال ۲۰۰۰ شرکت نفتی شِورون، تگزاکو را خرید و اگر دادگاه به دلیل صدمات وارد شده بر علیه آنها حکم دهد مجبور به پرداخت بیست و هفت میلیارد دلار غرامت خواهد شد. شرکت مربوطه درخواست مصاحبه در این مورد را رد کرد و ادعا می کند مسئولیت پاکسازی تنها بر عهده شرکت پترو اکوادور است. یک شرکت اکوادوری که به عنوان مالک چاه های نفت در کنسرسیوم سهیم بود.
جمع آوری اسناد خسارت
اوت و یانزا تنها برای بیان داستان خود در نشست بومیان حضور نداشتند بلکه می خواستند مشاوره جامعی را برای نحوه مقابله با آلودگی نفتی به بومیان ارایه کنند. یانزا بر اهمیت ردیابی آسیب های وارد شده توسط نفت تأکید می کند.
او می گوید:« لازم است که مردم اسناد خسارت ها را بطور مستقل جمع آوری کنند. با کمک دانشمندان مستقل و معتبر زیرا دستکم در اکوادور دادگاه براساس مدارک مستدل حکم می دهد. شما باید خسارت ها را اثبات کنید در غیر اینصورت شرکت مربوطه می تواند از مسئولیتی که برعهده دارد فرار کند.»
بومیانی مانند برندا دَردار رابیچکس نگران جنبه های گوناگون فرهنگ خود هستند که هیچ مقدار پولی نمی تواند جایگزین آن شود. خانم رابیچکس می گوید:«لوییزیانا برای آن چیزی که دنیا و آمریکا از آن لذت می برند هزینه گزافی می پردازد.
بومیان هوما و همه ما که در سواحل لوییزیانا زندگی می کنیم در حال پرداختن این هزینه گزاف هستیم. به همین دلیل فکر می کنم فرقی ندارد که مردم بومی چه کشور و منطقه ای هستیم. مهم این است که ما با صدایی متحد حرف بزنیم و برای گرفتن حقمان بایستیم. زیرا زندگی ما شدیدا در معرض تهدید است.»
هنوز در مورد اثرات طولانی مدت آلودگی نفتی، مسایل شناخته نشده ای وجود دارد. اما به احتمال زیاد این مورد برای بومیان عضو سازمان ملت متحد هوما آغاز دهه ها تلاش برای پاک کردن آلودگی ها و طرح شکایت های قانونی است که سرنوشت بقای جامعه شکننده آنها را تعیین خواهد کرد.