بخش انگلیسی صدای آمریکا - تونی هال، مدیرکل «بی بی سی»، ماه گذشته در یک کنفرانس خبری از ژورنالیست های سرویس فارسی آن شبکه برای مقاومت در برابر آزار حکومت ایران تقدیر کرد.
«هال» در آن گردهمایی در لندن با حضور مقام های دولتی و روزنامه نگارانی از بیش از ۱۰۰ کشور گفت: «می خواهم بار دیگر از استقامت آن ها و خانواده هایشان در برابر سال ها ارعاب برنامه ریزی شده تقدیر کنم.»
اما چند روز پس از اظهارات آقای «هال» در ۱۱ ژوئیه، بعضی از همان ژورنالیست های مورد تقدیر قرار گرفته «بی بی سی» را به کوتاه آمدن در برابر سانسور در ایران متهم کردند.
یک ایمیل درز کرده از مدیران بی بی سی نشان می دهد که تیم خبری شان ظاهرا به این شرط به ایران فرستاده شده بود که گزارش هایش برای مخاطب ایرانی پخش نشود.
«اتحادیه ملی ژورنالیست های بریتانیا» این هماهنگی را مورد انتقاد قرار داده و می گوید این امر به ایران امکان کنترل بر خروجی «بی بی سی فارسی» را داده و «درست در زمانی که ایران به آزار و پیگرد کارمندان بی بی سی فارسی و خانواده هایشان شدت بخشیده است» پیامی غلط می فرستد.
«بی بی سی» از تصمیم خود دفاع کرده و می گوید کنترل محتوایی کاملی بر گزارشگری اش داشته است. اما این جنجال خبری معضلی را برجسته کرد که دیگر سازمان های خبری هم در پوشش تحولات ایران - یکی از بدترین کشورها در حوزه آزادی مطبوعات - با آن روبرو هستند.
آژانس های خبری غربی فعال در کشورهای سرکوبگر اغلب محدودیت های تعیین شده بر کارمندان شان درباره این که کجا بروند و با چه کسانی مصاحبه کنند را می پذیرند. در مورد ایران، حکومت از این رسانه ها می خواهد مانع استفاده سرویس های خبری به اصطلاح متخاصم مانند «بی بی سی» و «صدای آمریکا» از محتوای صوتی-تصویری تولیدی شان شوند.
ایران دهه ها است که از آغاز انقلاب اسلامی بر روی امواج برنامه های ماهواره ای بی بی سی فارسی و بخش فارسی صدای آمریکا پارازیت می اندازد و مانع دسترسی به پلتفورم های دیجیتال آن ها شده است.
مقام های ایران در سال های اخیر با هدف تضعیف این سرویس های خبری مانع دسترسی شان به محتوای تولیدی دفاتر خبرگزاری های فرانسه، آسوشیتدپرس و رویترز در تهران شده اند.
ایران در واکنش به پوشش خبری بی بی سی از تظاهرات سال ۱۳۸۸ در ایران، رئیس دفتر آن شبکه در تهران را اخراج کرد. آسوشیتدپرس، رویترز و خبرگزاری فرانسه با پذیرش محدودیت ها برای بی بی سی و بخش فارسی صدای آمریکا دفاترشان را در تهران باز نگاه داشته اند. دفتر رویترز در تهران به دلایل دیگری بسته شد.
شان گلگر، سردبیر «شاخص سانسور» یک گروه بریتانیایی مدافع آزادی بیان، به صدای آمریکا گفت کشور دیگری غیر از ایران با چنین محدودیت هایی برای رسانه های خارجی سراغ ندارد: «این رسانه ها با پذیرش محدودیت ها به سانسور داخلی در ایران کمک می کنند.»
رویترز در این باره اظهارنظری نکرده است. آسوشیتدپرس می گوید به «ارائه پوشش عمیق خود از ایران برای مشتری هایش در سراسر جهان» ادامه می دهد.
فیل چتویند، سردبیر جهانی خبرگزاری فرانسه، می گوید این آژانس خبری برای حفظ دفترش در تهران و گزارشگری به بهترین شکل ممکن باید به قوانین و مقررات محلی در ایران پایبند باشد.
ایران در سال ۲۰۱۷، تحقیقاتی قضایی را درباره کارکنان بی بی سی فارسی آغاز و آن ها را به اقدام علیه امنیت ملی متهم و دارایی های ۱۵۲ نفر-عمدتا کارکنان فعلی و قبلی- را توقیف کرد.
بی بی سی کارزاری را به راه انداخت که طی آن سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا آزار کارکنان سرویس فارسی را محکوم کردند.
سابقه حضور محدود صدای آمریکا در ایران
صدای آمریکا از انقلاب ۵۷ تا کنون دفتری در ایران نداشته و ۱۳ سال است که نتوانسته از داخل ایران گزارشگری کند.
گری توماس، گزارشگر صدای آمریکا سال ۲۰۰۶ به ایران سفر کرد. او به یاد می آورد که مقام های ایران به او گفته بودند نمی خواهند صحبت هایشان در بخش فارسی صدای آمریکا مورد استفاده قرار بگیرد. با این حال مدیر وقت بخش فارسی و مدیرکل صدای آمریکا در آن سالها می‌گویند به خاطر ندارند محدودیتی برای گزارش های توماس از ایران اعمال شده باشد.
گری توماس، گزارشگر بازنشسته که سال ۲۰۱۲ صدای آمریکا را ترک کرد، آخرین خبرنگار صدای آمریکا است که به ایران سفر کرده است. توماس قبل از سفر ژوئیه ۲۰۰۶ خود، پیشتر چهار بار در اوایل دهه ۹۰ میلادی و یک بار برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۵ به ایران سفر کرده بود. توماس به یاد می آورد که مقام های ایران به او گفته بودند نمی خواهند صحبت هایشان در بخش فارسی صدای آمریکا مورد استفاده قرار بگیرد.
شیلا گنجی، مدیر بخش فارسی صدای آمریکا در نیمه اول سال های ۲۰۰۰، و دیوید جکسون، مدیرکل صدای آمریکا، طی سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶، می گویند به خاطر ندارند محدودیتی برای گزارش های توماس از ایران اعمال شده باشد.
سونیا پیس، دیگر گزارشگر بازنشسته صدای آمریکا، حدود ده روز از اکتبر تا نوامبر ۲۰۰۱ از تهران برای صدای آمریکا گزارش تهیه کرده بود. او می گوید در آن مقطع شاهد هیچ محدودیتی نبود. اما پیس از این که ویزای سفرش به تهران در سال ۲۰۰۶ یا ۲۰۰۷ رد شد، متاسف است: «گفتند مساله ربطی به من ندارد، مربوط به بخش فارسی صدای آمریکا است.»
دن آستین، مدیر کل صدای آمریکا طی سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱، می گوید: «ما بر اساس قانون موظف به انجام روزنامه نگاری خوب هستیم، نه پیشبرد فرامین سیاست خارجی یا کسب سهم بیشتری از مخاطب در دموکراسی های مستقر.»
