مارتا گراهام، (۱۸۹۴ – ۱۹۹۱) رقصنده و طراح رقص بود. او تقریباً دویست قطعه رقص طراحی کرد. اغلب از او به عنوان «مادر رقص مدرن» یاد می کنند. تاثیر و نفوذ او بر رقص جهان تا امروز نیز ادامه دارد.
زنانی همچون ایزودورا دانکن و روت سنت دنیس در اوایل قرن بیستم می خواستند شکل جدیدی از رقص بیافرینند. دانکن و سنت دنیس محدودیت های رقص باله را احساس کردند و رقص مدرن به عنوان انقلابی علیه باله پدید آمد.
مارتا گراهام یکی از نامداران رقص و طراحی حرکات موزون، در ارتقای محبوبیت رقص مدرن در میان فرهنگ آمریکا نقش بسزایی داشت. او با خلق زبانی نوین از حرکات، احساسات ژرف انسانی را به نمایش گذاشت.
آداب و الگوهایی که وی بر جای گذاشت، تا به امروز در رقص های نوین استفاده می شود. در میان میراثی که از او بر جای مانده است می توان از حرکات پر معنی بدن برای بیان داستان، موسیقی ویژه، نورپردازی، صحنه پردازی و طراحی لباس نام برد.
مارتا گراهام در سال ۱۸۹۴ در شهر کوچک «الگنی» در ایالت پنسیلوانیا دیده به جهان گشود. او در سن چهارده سالگی به همراه خانواده خود به شهر سانتا باربرا در کالیفرنیا کوچ کرد. دشت های بیکران و زیبایی طبیعت کالیفرنیا الهام بخش بسیاری از حرکات صریح و آزادانه رقص مدرنی است که توسط وی خلق شد.
مارتا دردوران نوجوانی نمی دانست که روزی یکی از مشهورترین رقصندگان تاریخ آمریکا خواهد شد. پدرش پزشک بود و خانواده ای بسیار مذهبی داشت که هرگز رقص را به عنوان گونه ای از هنر نمی پذیرفتند. در سال ۱۹۱۰، پدرش او را به تماشای رقص روث سنت دنیس، یکی از نخستین رقصندگان نوین آمریکا برد و مارتا در سن ۱۶ سالگی رقص را به عنوان حرفه خود آینده خود انتخاب کرد.
در آن دوران در عرصه رقص مدرن، تمام چشم ها به ایزودورا دانکن و روت سنت دنیس خیره شده بود. برخی از الگوهای رقص مدرن امروز توسط این دو هنرمند بنیان گذاشته شد. برای مثال دانکن برای نپوشیدن کفش های سنتی رقص به هنگام اجرا و سنت دنیس نیز برای طراحی رقص های الهام گرفته از سایر فرهنگ ها مشهور بودند. سنت دنیس به رقص های کشورهایی چون مصر و مکزیک علاقه داشت و چندان به الگوهای اروپایی که رقص باله در آنجا خلق شده بود توجهی نمی کرد. مارتا گراهام مجذوب این هنر جدید شد.
خانواده مارتا هرگز از علاقه وی به رقص خشنود نبودند. در آن دوران، رقص در آمریکا یک هنر سطح پایین شناخته می شد. مارتا در سن بیست سالگی در مدرسه ای که توسط سنت دنیس و همسرش تد شاون اداره می شد، ثبت نام کرد.
در مدرسه «دنیس شاون» مارتا با کوشش بسیار و با تمرین های مداوم طاقت فرسا توانست قدرت بدنی خود را به اندازه ای بالا ببرد که از عهده اجرای حرکات دشوار رقص مدرن بر آید. او پس از سالها فعالیت برای کمپانی «دنیس شاون» به نیویورک سفر کرد و در آنجا نیز چندین برنامه اجرا کرد.
مارتا گراهام برای نخستین بار در مدرسه موسیقی «ایستمن» در روچستر نیویورک شروع به آموزش رقص کرد. مدتی بعد به شهر نیویورک بازگشت و در سالن «کارنیژ» آموزش رقص را ادامه داد. در آن زمان او برای بیان آزادانه احساسات خود شروع به طراحی رقص کرد و به همین منظور در سال ۱۹۲۶ مرکز رقص معاصر مارتا گراهام را بنیان نهاد.
او در سال ۱۹۲۹ با خلق رقصی به نام «مرتد»، با پوشش کاملا سفید روبروی دیواری از رقصندگان سیاه پوش بر روی صحنه رفت. او سپس کار خود را با همکاری «لویس هورست» آهنگساز بنام آن دوره ادامه داد و این همکاری تا پایان زندگی لویس در سال ۱۹۶۴ ادامه داشت.
در سال ۱۹۳۶ گراهام «تاریخچه» یکی از مهمترین آثار خود را خلق کرد. این رقص که الهام گرفته از اتفاقات آن دوره از جمله رکود اقتصادی و جنگ داخلی اسپانیا بود، بیانگر غم و تنهایی عمیق حاکم بر آن زمان بود. در آن زمان بیان احساسات عمیق انسانی در رقص بسیار نادر بود.
مردم در ابتدا واکنش خوبی به سبک رقص گراهام نشان ندادند، این سبک با باله اروپایی که متداول تر بود، بسیار تفاوت داشت. حرکات موزون گراهام بسیار قوی و هوشمندانه بودند. در بعضی از حرکات او ،بخش هایی از اعضای بدن، جمع و منقبض و منبسط می شدند و او با استفاده از حرکات بسیار تند و قوی بازوها روی زمین می افتاد. این حرکات هنوز در رقص مدرن امروز مورد استفاده قرار می گیرند.
النور روزولت، همسر پرزیدنت فرانکلین روزولت در سال ۱۹۳۸ مارتا گراهام را برای اجرای رقص به کاخ سفید دعوت کرد. او رقصی به نام «سند آمریکایی» طراحی کرد که بعدها برای هفت رئیس جمهوری دیگر نیز اجرا کرد.
مارتا گراهام در سال ۱۹۴۴، رقص «بهار آپالاچیان» را طراحی کرد که به یکی از معروفترین رقص های او بدل شد. این رقص روایت جشن عروسی اولین ساکنان آمریکایی را حکایت می کند.
گراهام در سال ۱۹۵۱ جزء افرادی بود که برنامه رقص مدرسه جولیارد شهر نیویورک را تاسیس کرد. این مدرسه هنوز یکی از بهترین مدارس هنری در کشور محسوب می شود. بسیاری از هنرمندان معروف حرفه های هنری خود را با تحصیل در مدرسه آغاز کردند. گراهام بزرگترین رقص خود را در سال ۱۹۵۸ خلق کرد. او این رقص را «کلایمنیسترا» نام گذاشت و موسیقی حلیم الباب را برای آن برگزید.
گراهام با افراد بانفوذ و سرشناس عرصه رقص جهان همکاری کرد. بسیاری از دانش آموختگان او هم اکنون رقصندگان معروف و طراحان سرشناسی هستند. او همچنین به افراد معروفی همچون مدونا، بتی دیویس و وودی آلن رقص و حرکت را آموخت.
گراهام حتی پس از هفتاد سالگی هم می رقصید. هنوز هم بسیاری پس از تماشای رقص او از وی انتقاد می کردند. نسل جوان می دانست که گراهام چهره بانفوذ و مهم عرصه رقص بوده اما هنوز معنای پشت حرکات موزون او را درک نمی کردند و همین امر عامل مشکلات روحی و احساسی گراهام شد و او در نهایت به الکل روی آورد.
او در کتاب خاطرات خود که زیر عنوان «خاطره خون» چاپ شد، نوشت که آخرین اجرای خود را ۱۹۷۰ و زمانی که ۷۶ سال داشت، به روی صحنه برده است.گراهام دو سال بعد نوشیدن الکل را کنار گذاشت و برای طراحی رقص های جدیدتر بهو د. شرکت خود بازگشت.
گراهام در طی دوران فعالیت هنری خود جوایززیادی دریافت کرد. «مدال آزادی ریاست جمهوری» در سال ۱۹۷۶ از آن جمله است. او اولین رقصنده ای بود که بالاترین نشان افتخار کشور را از آن خود کرد. گراهام در سال ۱۹۹۱ در سن ۹۶ سالگی درگذشت. مجله تایم او را به عنوان «رقصنده قرن» و یکی از مهمترین چهره های قرن بیستم معرفی کرد.
زنانی همچون ایزودورا دانکن و روت سنت دنیس در اوایل قرن بیستم می خواستند شکل جدیدی از رقص بیافرینند. دانکن و سنت دنیس محدودیت های رقص باله را احساس کردند و رقص مدرن به عنوان انقلابی علیه باله پدید آمد.
مارتا گراهام یکی از نامداران رقص و طراحی حرکات موزون، در ارتقای محبوبیت رقص مدرن در میان فرهنگ آمریکا نقش بسزایی داشت. او با خلق زبانی نوین از حرکات، احساسات ژرف انسانی را به نمایش گذاشت.
آداب و الگوهایی که وی بر جای گذاشت، تا به امروز در رقص های نوین استفاده می شود. در میان میراثی که از او بر جای مانده است می توان از حرکات پر معنی بدن برای بیان داستان، موسیقی ویژه، نورپردازی، صحنه پردازی و طراحی لباس نام برد.
مارتا گراهام در سال ۱۸۹۴ در شهر کوچک «الگنی» در ایالت پنسیلوانیا دیده به جهان گشود. او در سن چهارده سالگی به همراه خانواده خود به شهر سانتا باربرا در کالیفرنیا کوچ کرد. دشت های بیکران و زیبایی طبیعت کالیفرنیا الهام بخش بسیاری از حرکات صریح و آزادانه رقص مدرنی است که توسط وی خلق شد.
مارتا دردوران نوجوانی نمی دانست که روزی یکی از مشهورترین رقصندگان تاریخ آمریکا خواهد شد. پدرش پزشک بود و خانواده ای بسیار مذهبی داشت که هرگز رقص را به عنوان گونه ای از هنر نمی پذیرفتند. در سال ۱۹۱۰، پدرش او را به تماشای رقص روث سنت دنیس، یکی از نخستین رقصندگان نوین آمریکا برد و مارتا در سن ۱۶ سالگی رقص را به عنوان حرفه خود آینده خود انتخاب کرد.
در آن دوران در عرصه رقص مدرن، تمام چشم ها به ایزودورا دانکن و روت سنت دنیس خیره شده بود. برخی از الگوهای رقص مدرن امروز توسط این دو هنرمند بنیان گذاشته شد. برای مثال دانکن برای نپوشیدن کفش های سنتی رقص به هنگام اجرا و سنت دنیس نیز برای طراحی رقص های الهام گرفته از سایر فرهنگ ها مشهور بودند. سنت دنیس به رقص های کشورهایی چون مصر و مکزیک علاقه داشت و چندان به الگوهای اروپایی که رقص باله در آنجا خلق شده بود توجهی نمی کرد. مارتا گراهام مجذوب این هنر جدید شد.
خانواده مارتا هرگز از علاقه وی به رقص خشنود نبودند. در آن دوران، رقص در آمریکا یک هنر سطح پایین شناخته می شد. مارتا در سن بیست سالگی در مدرسه ای که توسط سنت دنیس و همسرش تد شاون اداره می شد، ثبت نام کرد.
در مدرسه «دنیس شاون» مارتا با کوشش بسیار و با تمرین های مداوم طاقت فرسا توانست قدرت بدنی خود را به اندازه ای بالا ببرد که از عهده اجرای حرکات دشوار رقص مدرن بر آید. او پس از سالها فعالیت برای کمپانی «دنیس شاون» به نیویورک سفر کرد و در آنجا نیز چندین برنامه اجرا کرد.
مارتا گراهام برای نخستین بار در مدرسه موسیقی «ایستمن» در روچستر نیویورک شروع به آموزش رقص کرد. مدتی بعد به شهر نیویورک بازگشت و در سالن «کارنیژ» آموزش رقص را ادامه داد. در آن زمان او برای بیان آزادانه احساسات خود شروع به طراحی رقص کرد و به همین منظور در سال ۱۹۲۶ مرکز رقص معاصر مارتا گراهام را بنیان نهاد.
او در سال ۱۹۲۹ با خلق رقصی به نام «مرتد»، با پوشش کاملا سفید روبروی دیواری از رقصندگان سیاه پوش بر روی صحنه رفت. او سپس کار خود را با همکاری «لویس هورست» آهنگساز بنام آن دوره ادامه داد و این همکاری تا پایان زندگی لویس در سال ۱۹۶۴ ادامه داشت.
در سال ۱۹۳۶ گراهام «تاریخچه» یکی از مهمترین آثار خود را خلق کرد. این رقص که الهام گرفته از اتفاقات آن دوره از جمله رکود اقتصادی و جنگ داخلی اسپانیا بود، بیانگر غم و تنهایی عمیق حاکم بر آن زمان بود. در آن زمان بیان احساسات عمیق انسانی در رقص بسیار نادر بود.
مردم در ابتدا واکنش خوبی به سبک رقص گراهام نشان ندادند، این سبک با باله اروپایی که متداول تر بود، بسیار تفاوت داشت. حرکات موزون گراهام بسیار قوی و هوشمندانه بودند. در بعضی از حرکات او ،بخش هایی از اعضای بدن، جمع و منقبض و منبسط می شدند و او با استفاده از حرکات بسیار تند و قوی بازوها روی زمین می افتاد. این حرکات هنوز در رقص مدرن امروز مورد استفاده قرار می گیرند.
النور روزولت، همسر پرزیدنت فرانکلین روزولت در سال ۱۹۳۸ مارتا گراهام را برای اجرای رقص به کاخ سفید دعوت کرد. او رقصی به نام «سند آمریکایی» طراحی کرد که بعدها برای هفت رئیس جمهوری دیگر نیز اجرا کرد.
مارتا گراهام در سال ۱۹۴۴، رقص «بهار آپالاچیان» را طراحی کرد که به یکی از معروفترین رقص های او بدل شد. این رقص روایت جشن عروسی اولین ساکنان آمریکایی را حکایت می کند.
گراهام در سال ۱۹۵۱ جزء افرادی بود که برنامه رقص مدرسه جولیارد شهر نیویورک را تاسیس کرد. این مدرسه هنوز یکی از بهترین مدارس هنری در کشور محسوب می شود. بسیاری از هنرمندان معروف حرفه های هنری خود را با تحصیل در مدرسه آغاز کردند. گراهام بزرگترین رقص خود را در سال ۱۹۵۸ خلق کرد. او این رقص را «کلایمنیسترا» نام گذاشت و موسیقی حلیم الباب را برای آن برگزید.
گراهام با افراد بانفوذ و سرشناس عرصه رقص جهان همکاری کرد. بسیاری از دانش آموختگان او هم اکنون رقصندگان معروف و طراحان سرشناسی هستند. او همچنین به افراد معروفی همچون مدونا، بتی دیویس و وودی آلن رقص و حرکت را آموخت.
گراهام حتی پس از هفتاد سالگی هم می رقصید. هنوز هم بسیاری پس از تماشای رقص او از وی انتقاد می کردند. نسل جوان می دانست که گراهام چهره بانفوذ و مهم عرصه رقص بوده اما هنوز معنای پشت حرکات موزون او را درک نمی کردند و همین امر عامل مشکلات روحی و احساسی گراهام شد و او در نهایت به الکل روی آورد.
او در کتاب خاطرات خود که زیر عنوان «خاطره خون» چاپ شد، نوشت که آخرین اجرای خود را ۱۹۷۰ و زمانی که ۷۶ سال داشت، به روی صحنه برده است.گراهام دو سال بعد نوشیدن الکل را کنار گذاشت و برای طراحی رقص های جدیدتر بهو د. شرکت خود بازگشت.
گراهام در طی دوران فعالیت هنری خود جوایززیادی دریافت کرد. «مدال آزادی ریاست جمهوری» در سال ۱۹۷۶ از آن جمله است. او اولین رقصنده ای بود که بالاترین نشان افتخار کشور را از آن خود کرد. گراهام در سال ۱۹۹۱ در سن ۹۶ سالگی درگذشت. مجله تایم او را به عنوان «رقصنده قرن» و یکی از مهمترین چهره های قرن بیستم معرفی کرد.