شصت و سومین جشنواره فیلم لوکارنو، که گلشیفته فراهانی بازیگر ایرانی یکی از اعضای هیات داوران آن است، با نمایش فیلم «در اعماق جنگل» ساخته فیلمساز فرانسوی «بنووآ ژاکو» گشایش یافت.
در این مراسم که با حضور مقامات سیاسی و فرهنگی دولت سوئیس و چهره های معروف و سرشناس جهان سینما در سالن روباز و هشت هزار نفری «پیاتزا گرانده» در شهر «لوکارنو» برگزار شد، بسیاری از دست اندرکاران سینمای اروپا از جمله بروس لایروس، فرانسوا ساگات، لوئیس گارل شرکت داشتند.
«گری هافستتر» یکی از برجسته ترین ستارگان تئاتر سوئیس، یک نمایش کوتاه را بر روی دیوار قلعه شهر «لوکارنو» اجرا کرد که در آن از تم اصلی «یوزپلنگ» که نماد جشنواره لوکارنو است استفاده کرده بود.
در نخستین شب برگزاری این جشنواره جایزه «یوزپلنگ افتخاری» به «جیا ژانگ» کارگردان جوان و مستعد چینی و سازنده فیلم هایی چون «پلتفورم» Platform، «لذت های ناشناخته» و «طبیعت بی جان» اهدا شد. در این مراسم فیلم «پلتفورم» و فیلم مستند «ای کاش می دانستم» از این فیلمساز که امسال در بخش مسابقه جشنواره سینمایی «کن» شرکت داشت نیز به نمایش گذاشته شد.
جشنواره «لوکارنو» که هر سال در ماه آگوست در شهر زیبا وکوچک لوکارنو واقع در مرز میان سوئیس و ایتالیا برگزار می شود، از معتبرترین و قدیمی ترین جشنواره های سینمایی جهان محسوب می شود و نام آن همواره در کنار جشنواره های معتبر دیگری چون «کن»، «ونیز» و «برلین» قرار می گیرد. این جشنواره امسال با مدیریت هنری تازه ای آغاز به کار کرده و «الیویه پری» به جای مدیر هنری پیشین یعنی «مارکو مولر» انتخاب شده است.
برخلاف اغلب جشنواره های بزرگ اروپایی، جشنواره سینمایی لوکارنو به سینما گران جوان و مستقل از سراسر جهان بسیار اهمیت می دهد و در سال های اخیر این جشنواره نقش مهمی در کشف و معرفی برخی از چهره های تازه و خلاق سینمایی جهان به ویژه ایران داشته است.
با این همه، امسال فیلمی از ایران در جشنواره «لوکارنو» حضور ندارد اما در عوض یک زن بازیگر جوان و مستعد ایرانی - گلشیفته فراهانی - به عنوان داور بخش مسابقه اصلی جشنواره، فیلم های این بخش را داوری می کند. هر چند گلشیفته مدتی است از ایران خارج شده و در حال حاضر ساکن اروپاست.
پیش از این نیز «نیکی کریمی» یکی دیگر از بازیگران سرشناس سینمای ایران در سال ٢٠٠۵ به عنوان داور در این جشنواره حضور پیدا کرد.
ریاست هیات داوران این دوره از جشنواره سینمایی «لوکارنو» را «اریک کو» فیلمساز اهل سنگاپور و سازنده فیلم «جادوی من» که نامزد دریافت نخل طلای جشنواره فیلم کن در سال ٢٠٠٨ بوده بر عهده دارد.
غیبت سینمای ایران در جشنواره لوکارنو
در چند سال گذشته، به ویژه پس از وقایع پس از انتخابات خرداد سال گذشته به نظر می رسد که سینمای ایران آن حضور شاخص گذشته را در جشنواره های سینمایی از دست داده است. به ویژه امسال با تغییر مدیریت جشنواره فیلم لوکارنو، فیلم کردی «ماندوو» تنها فیلمی است که از یک سینما گر ایرانی کردتبار در این جشنواره شرکت دارد. در حالی که پیش از این و در دوران مدیریت «مارکو مولر» این جشنوراه توجه مخصوصی به سینمای ایران نشان می داد، تا حدی که برخی از رسانه های سوئیسی او را «عامل جمهوری اسلامی ایران» معرفی کردند.
با این حال بسیاری از سینماگران برجسته امروز ایران موفقیت های بین المللی خود را تا حد زیادی مدیون جشنواره سینمایی لوکارنو می دانند. سینماگرانی چون عباس کیارستمی، ناصر تقوایی، جعفر پناهی، رخشان بنی اعتماد، ابوالفضل جلیلی و تعدادی دیگر، برای نخستین بار از طریق این جشنواره به جهانیان معرفی شدند.
فیلم «سیاوش در تخت جمشید»، ساخته فریدون رهنما، نخستین فیلم ایرانی بود که در سال ۱۹۶۴ در جشنواره لوکارنو به نمایش در آمد و جایزه هنری ژان اپستاین را به خاطر ارتقا بیان سینمایی دریافت کرد.
سینمای ایران در سال های اخیر جایگاه مهمی در جشنواره لوکارنو داشته و در واقع این جشنواره در کنار جشنواره کن، کاشف برخی فیلم ها و سینماگران جوان ایرانی مثل جعفر پناهی و ابوالفضل جلیلی بوده است.
فیلم ناخدا خورشید، ساخته ناصر تقوایی، نخستین فیلم ایرانی بعد از انقلاب بود که توانست یوزپلنگ برنزی جشنواره لوکارنو را در سال ۱۹۸۸ دریافت کند. پس از آن فیلم خانه دوست کجاست ساخته عباس کیارستمی، دومین محصول سینمای ایران بود که در سال ۱۹۸۹ برنده یوزپلنگ برنزی این جشنواره گردید.
به دنبال آن جعفر پناهی با فیلم آینه در سال ۱۹۹۷ برنده یوزپلنگ طلایی و ابوالفضل جلیلی با فیلم رقص خاک در سال ۱۹۹۸ و بیژن میرباقری با فیلم «ما همه خوبیم» در سال ۲۰۰۵ برنده یوزپلنگ نقره ای این جشنواره شدند.
رخشان بنی اعتماد نیز در سال ۱۹۹۵ به خاطر فیلم روسری آبی، یوزپلنگ برنزی این جشنواره را به دست آورد.
جشنواره لوکارنو همچنین در سال ۲۰۰۷ برنامه ویژه ای در بزرگداشت رخشان بنی اعتماد برگزار کرد و مجموعه ای از فیلم های این سینماگر زن سرشناس ایرانی را به نمایش گذاشت.
ابراهیم سعیدی تنها کارگردان ایرانی جشنواره
فیلم «ماندوو» اولین ساخته «ابراهیم سعیدی» کارگردان جوان ایرانی که محصول وزارت روشنبیری (فرهنگ و هنر) کردستان عراق است در بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم جشنواره لوکارنو شرکت دارد. این فیلم با اینکه عراقی است اما با همکاری فنی و هنری عوامل ایرانی ساخته شده است. حسین مرتضائیان آبکنار، داستان نویس معاصر و نویسنده فیلمنامه «کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد» ساخته «بهمن قبادی»، نوشتن فیلمنامه این فیلم و بایرام فضلی، فیلمبردار چیره دست ایرانی نیز فیلمبرداری آن را به عهده داشته اند.
این فیلم که در شهر کرکوک عراق فیلمبرداری شده، داستان یک خانواده آواره کرد ایرانی در عراق است که پس از ۲۸ سال اقامت در عراق تلاش می‌کنند تا به زادگاهشان در ایران بازگردند.
بزرگداشت ارنست لوبیچ، کارگردان سینمای کلاسیک آمریکا، و بزرگداشت سوزو چکی د آمیکو، فیلمنامه نویس بزرگ سینمای ایتالیا و نویسنده شاهکارهایی چون دزد دوچرخه (ویتورو دسیکا) و یوزپلنگ (لوچینو ویسکونتی) که چند روز قبل درگذشت، از برنامه های دیگر جشنواره امسال فیلم لوکارنوست.
جشنواره فیلم لوکارنو تا چهاردهم آگوست ادامه دارد.