دیدگاه: اگر نزاع فلسطینی – اسرائیلی رنگ دینی به خود بگیرد، رسیدن به صلح دشوارتر می‌شود

ایلان یروشلمی – اسرائیل

رویداد مسلحانه روز جمعه ۲۳ تیر در صحن مسجد الاقصی (حرم قدسی شریف) که در آن دو مامور انتظامی اسرائیل کشته شدند و سه فرد مسلح عرب از پای درآمدند، یک بار دیگر عمق نزاع فلسطینی – اسرائیلی را آشکار کرد و در همان حال نشان داد که رابطه دولت اسرائیل با شهروندان عرب این کشور تا چه حد حساس و قابل انفجار است.

در جریان این رویداد خونین، سه فرد مسلح به اسلحه کمری و چاقو در صحن بیرونی مسجد الاقصی به طور ناگهانی به چند مامور انتظامی اسرائیلی در آن مکان حمله بردند و دو تن از آنها را زخمی كردند که هر دو در بیمارستان درگذشتند.

خود مهاجمین نیز در اثر تیراندازی متقابل ماموران کشته شدند.

این یکی از موارد معدودی در پنجاه سال اخیر بود که مکان مقدسی که یهودیان آن را «تپه معبد» یا «بیت المقدس» می نامند صحنه رویارویی مسلحانه قرار می‌گیرد و به مرگ پنج نفر می‌انجامد.

در آن محوطه وسیع، در طول نیم قرن اخیر بارها درگیری‌های لفظی و جسمی بین یهودیان و مسلمانان جریان داشته ولی کمتر با عملیات مسلحانه همراه بوده است.

با توجه به آن که این درگیری مسلحانه ساعتی پیش از آغاز نماز جمعه در مسجدالاقصی رخ داد، مقامات انتظامی اسرائیل دستور دادند دروازه های صحن مقدس بسته شود و ورود نمازگزاران متوقف شود تا بتوان به بررسی جزئیات حادثه پرداخت و از فرار احتمالی افراد مشکوک جلوگیری کرد.

در طول پنج دهه‌ای که ازتسلط اسرائیل بر شرق اورشلیم می گذرد، این نخستین بار بود که نماز جمعه در مسجدالاقصی به خاطر وقوع درگیری مسلحانه تعطیل می‌شد.

امام جمعه الاقصی که قصد داشت نماز را در خارج از دروازه مسجد برگزار کند، توسط ماموران انتظامی برای ساعاتی بازداشت شد.

این رویداد با ابراز خشم کشورهای عرب روبرو شد و اردن یکی از نخستین دولت های عرب بود که رفتار اسرائیل را نکوهش کرد. ولی دولت اسرائیل در پاسخ، ابراز ناخرسندی کرد که دولت اردن به جای محکوم دانستن «یک اقدام تروریستی و مسلحانه در یک مکان مقدس اسلامی»، به نکوهش اسرائیل می‌پردازد که باید به اقدامات امنیتی لازم دست می‌زد. در بیانیه دفتر نخست وزیری اسرائیل آمده بود که این کشور همه کوشش خود را برای تامین آزادی آئین‌های مذهبی همه ادیان به عمل می‌آورد. اسرائیل تاکید کرد که ماموران آن برای تامین نظم و حفظ جان همه نمازگزاران (مسلمان و یهودی) در آن نقاط مستقر هستند.

جامعه کشورهای عرب نیز بیانیه شدیداللحنی در نکوهش اقدام اسرائیل انتشار داد و خواستار بازگشایی فوری صحن مسجدالاقصی شد.

محمود عباس رهبر دولت خودمختار فلسطینی در گفتگوی تلفنی کم سابقه‌ای با نخست وزیر اسرائیل، خونریزی در صحن مسجد الاقصی و آن تهاجم مسلحانه را نکوهش کرد، ولی در عین حال از رفتارهای اسرائیل نیز زبان به انتقاد گشود.

اسرائیل به حساسیت مذهبی در این مکان توجه بسیار دارد و می‌داند که هرگونه تغییر وضع در آن مکان، ممکن است نزاع فلسطینی – اسرائیلی را به یک درگیری جهان اسلام با اسرائیل مبدل سازد.

کارشناسان می گویند تا هنگامی که نزاع جنبه یک درگیری ناسیونالیستی بین فلسطینی‌ها و اسرائیلیان دارد، این امید باقی است که راهکاری برای آن پیدا شود. ولی اگر به یک نزاع دینی مبدل شود، حل آن بسیار دشوارتر و حتی غیرممکن خواهد بود.

آیت الله روح الله خمینی در طول مبارزات سیاسی خود کوشیده بود که با مطرح کردن مساله فلسطین و مسجد الاقصی، جهان اسلام را به دور خود متحد کند تا شاید بتواند موجب نابودی اسرائیل شود.

جنبش حماس در نوار غزه، از این که عربستان سعودی با داشتن لقب «خادم حرمین شریفین» (اشاره به کعبه در مکه مکرمه و مسجد نبی در مدینه منوره) به طور جداگانه بیانیه‌ای در نکوهش رفتار اسرائیل منتشر نساخته ابراز خشم کرد و آن را «تبانی پنهان» بین طرفین دانست.

اسرائیل هفته پیش به طور علنی از عربستان درخواست کرد به زائران مسلمان اسرائیلی که عازم حج هستند، اجازه پرواز مستقیم بدهد. در حال حاضر این زائران از طریق اردن به حج می روند.

جنبه دیگر وخیم بودن درگیری خونین دیروز در صحن مسجد الاقصی آن است که هر سه شرکت کننده در آن، اعراب شهروند اسرائیل بودند.

این رویداد حساسیت روابط بین طرفین را یکبار دیگر آشکار ساخت.

ولی آن چه که اوضاع را شگفت انگیز می‌کند، این واقعیت است که هر دو مامور انتظامی کشته شده، عرب دروزی بودند. دروزی‌ها تنها اقلیت عرب اسرائیل هستند که به خدمت نظامی وظیفه اجباری می‌روند. ولی اعراب مسیحی و معدودی از اعراب مسلمان نیز اگر مایل باشند، به خدمت ارتش اسرائیل پذیرفته می‌شوند.

در اسرائیل یک میلیون و ٤٠٠ هزار نفر عرب زندگی می‌کنند که بیست درصد از جمعیت آن کشور را تشکیل می‌دهند. به گفته‌ای دیگر، از هر پنج نفر اسرائیلی، یک تن عرب است که اکثرا خود را متعلق به ملت فلسطین می‌دانند، ولی وفاداری خود به اسرائیل را نیز به اثبات رسانده‌اند و پانزده نماینده از ١٢٠ کرسی پارلمان اسرائیل دارند.

اسرائیل می‌داند که اگر این شمار بزرگ اعراب از تساوی حقوق و همه مزایای آن کشور برخوردار نباشند، مشکلات اجتماعی و امنیتی و سیاسی به وجود خواهد آمد.

مقامات اسرائیلی اخیرا یک میلیارد دلار برای بالابردن سطح زندگی و رفاه اعراب کشور برای پنج سال آینده اختصاص داده‌اند. ولی رهبران جامعه عرب اسرائیل، دولت را متهم می‌كنند که هنوز تبعیض علیه اعراب شهروند اسرائیل به طور کامل برطرف نشده است و آنان خواهان برخورداری از حقوق و مزایای کامل هستند.

شماری از سران اسرائیلی هشدار دادند که این واقعیت که هر سه مهاجم مسلح شهروندان عرب اسرائیلی بوده‌اند نباید موجب ایجاد تنفر نسبت به اعراب کشور شود. ژنرال موشه یعلون وزیر دفاع پیشین گفت که اعراب اسرائیلی وفاداری خود نسبت به زادگاهشان را به اثبات رسانده‌اند و نباید رویداد اخیر موجب ایجاد تنفر شود.

هر سه نفر مهاجمی که کشته شدند، از یک خانواده به نام جبارین بودند که در شهر ام الفَحم در شمال اسرائیل زندگی می‌کردند.

این نوشتار بازتاب دهنده ارزبابی های نویسنده آن است و الزاما دیدگاه صدای آمریکا محسوب نمی‌شود.