اندیشکده اسرائیلی «آی پی اس» (کانون سیاستگذاری و امور راهبردی) دوشنبه ١٨ دیماه سندی در رابطه با ایران، اسرائیل و ایالات متحده انتشار داد که در آن دیدگاه ها و منافع سه کشور پیرامون مسائل اتمی و موشکی جمهوری اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته و بازتاب آن بر اسرائیل و امريكا بررسی شده است.
اندیشکده «آی پی اس» یکی از مراکز مهم پژوهشی در امور امنیتی در اسرائیل محسوب می شود و سندی که دوشنبه انتشار یافت، در واقع ماحصل مباحثات کارشناسی در نشست شماری از کارشناسان ارشد امور نظامی و دیپلماتیک اسرائیل است که اکثرا سران پیشین ارتش و یا افسران نیزوهای ذخیره هستند. این همایش در ١٤ نوامبر سال ٢٠١٧ برگزار شد، ولی گزارش مباحثات آن دوشنبه ٨ ژانویه ٢٠١٨ انتشار یافت.
کارشناسان توضیح می دهند که چرا «برجام» از دیدگاه منافع اسرائیل و ایالات متحده یک توافق خوب و حتی عالی است. ولی در بخش دوم، اجازه سخن به آنهایی داده شده که برجام را یک توافق بسیار بد می دانند که باید برای تغییر مفاد آن تلاش کرد.
این اندیشکده در چارچوب دانشگاه «هرتسلیا» در مرکز اسرائیل فعالیت می کند – که خود یکی از نهادهای آکادمیک معتبر در بین مراکز آکادمیکاسرائیل محسوب می شود.
این سند به چهار بخش تقسیم می شود که در بخش نخست آن کارشناسان توضیح می دهند که چرا «برجام» از دیدگاه منافع اسرائیل و ایالات متحده یک توافق خوب و حتی عالی است. ولی در بخش دوم، اجازه سخن به آنهایی داده شده که برجام را یک توافق بسیار بد می دانند که باید برای تغییر مفاد آن تلاش کرد.
بخش سوم این پروتکل به نقش آمريكا در صحنه جهانی و بازتاب آن برمنافع منطقه ای و جهانی اسرائیل می پردازد. در این بخش تاکید شده که پرزیدنت ترامپ ساختار سیاست خارجی ایالات متحده را تغییر می دهد و می خواهد ابرقدرتی و رهبری جهان را به آمریکا بازگرداند.
کارشناسان در بخش چهارم پروتکل به این پرسش پرداخته اند که اسرائیل چگونه می تواند با این سیاست جدید آمريكا همخوانی داشته باشد و با پرزیدنت ترامپ و دولت او همکاری کند.
در بخش بحث درباره مزایای برجام، یاد آوری شده که در واقع ٣٢ کشور در مذاکرات آغازین سهم داشته اند و مزایای برجام از جمله آن است که معضلاتی را که در سال ٢٠١٢ در برابر جهان قرار داشت، حل کرد و امکان داد که گفتگوها بین ایالات متحده و دولت احمدی نژاد که به پایان دوره ریاست جمهوری خود نزدیک می شد آغاز شود.
از دیدگاه طرفداران برجام، در آن زمان راه بهتری برای متوقف ساختن برنامه های اتمی رژیم ایران وجود نداشت.
ولی شماری از شرکت کنندگان در این همایش، به تشریح معایب و خطرات برجام پرداختند و توضیح دادند که چرا این توافق «بسیار بد» و حتی «خطرناک» تلقی می شود.
شرکت کنندگان در این بحث گفتند: بی آن که مزایا و محاسن برجام آن گونه که پیشتر تشریح شد، نایده گرفته شود، باید تاکید کرد که بهای گزافی برای رسیدن به این توافق به جمهوری اسلامی ایران پرداخت شد که در واقع جنبه «رشوه» داشت و هدف آن بود که سران جمهوری اسلامی را به هر قیمتی راضی کرد که دست کم برای چندین سال از هدف خود برای رسیدن به بمب اتمى صرفنظر کند و بخش بزرگی از تاسیسات اتمی خود را بدون فوت وقت متوقف سازد. اگر چنین نمی شد،ایران قادر می شد در سال های بعد گام های بلندتری در راه رسیدن به بمب هسته ای بردارد.
شرکت کنندگان در این بحث، با استناد به اطلاعات محرمانه و حتی سخنانی که وزیر دفاع آن هنگام اسرائیل با رسانه های همگانی در میان گذاشته بود، تائید کردند که اسرائیل گزینه نظامی را در تلاش برای نابود کردن توان اتمی ایران بررسی کرده بود.
شماری از کارشناسان گفتند که در آن هنگام، هم نخست وزیر وقت اسرائیل و هم وزیر دفاع و بخش اعظمی از دست اندرکاران این امر، بر این باور بودند که از طریق مذاکرات سیاسی و تلاش های دیپلماتیک نمی توانحکومت ایران را متقاعد ساخت که از برنامه های اتمی دست بردارد. تلاش در این زمینه ظاهرا بی فایده می ماند، زیراایران مصمم بود هرچه زودتر به آستانه توان تولید بمب هسته ای برای کاربرد نظامی و جنگی برسد.
بدین سان بود که در تابستان سال ٢٠١١ اسرائیل امکان حمله نظامی را با هدف نابود کردن تاسیسات اتمی ایران به طور جدی مورد بررسی قرار داد. طرفداران این طرح اصرار می ورزیدند که حتی به بهای آغاز یک جنگ تمام عیار، این حمله نظامی باید انجام شود و تاسیسات اتمی ایران به کلی منهدم شود.
از دیدگاه دست اندرکاران سیاست امنیتی اسرائیل، خطر بروز یک جنگ تمام عیار بهتر از آن بود که جمهوری اسلامی به بمب هسته ای مجهز شود و موجودیت اسرائیل را مورد تهدید جدی قرار دهد. در آن هنگام وزیر دفاع اسرائیل هشدار می داد که مبادا فرصت از دست برود.
به گفته کارشناسان اسرائیلی، این ارزیابی که رژيم ایران از طریق گفتگوهای دیپلماتیک حاضر به هیچ گونه کوتاه آمدن نخواهد شد، عملا نادرست در آمد و درستی ارزیابی مشاوران پرزیدنت اوباما به اثبات رسید که گروه ١+٥ توانست از طریق گفتگو، جمهوری اسلامی ایران را به توقف چندین ساله برنامه های اتمی خویش بکشاند.
