روز بیست و پنجم نوامبر امسال برابر بود با بیست و پنجمین سالگرد ماجرا یا رسوایی «ایران کنترا.»
گزارش های تحقیقات در مورد این پرونده که در این بیست و پنجمین سالگرد رسوایی «ایران کنترا» منتشر شده، بر اساس قانون آزادی اطلاعات از مؤسسه غیرانتفاعی آرشیو امنیت ملی آمریکا، دریافت شده اند.
در ماجرای «ایران کنترا» تعدادی از اعضای شورای امنیت ملی آمریکا در دوره ریاست جمهوری رونالد ریگان سعی کردند با فروختن سلاح به ایران، گروگان های آمریکایی در لبنان را آزاد کنند و بخشی از سود این معامله را هم در اختیار شورشیان «کنترا» در نیکاراگوئه قرار دادند.
از این رسوایی به عنوان دومین رسوایی بزرگ ایالات متحده پس از «واتر گِیت» نام برده می شود.
بیست و پنجم نوامبر سال ١۹۸۶ برابر با ۴ آذر ١۳۶۵روزی است که پرده از ماجرای ایران کنترا در ایالات متحده برداشته شد.
در این گزارش فاش شد که سرهنگ اولیور نورت، یکی از اعضای شورای امنیت ملی آمریکا، با همکاری رابرت مک فارلین، مشاور امنیت ملی رییس جمهوری آمریکا، ترتیبی داده بودند تا برای آزادی گروگان های آمریکایی در لبنان، به ایران سلاح هایی از قبیل موشک ضد تانک و موشک ضد هوایی هاوک بفروشند و بخشی از سود چند ده میلیون دلاری این معامله را در اختیار یک گروه شورشی مشهور به کنتراها در نیکاراگوئه، قرار دهند. گروهی که در حال جنگ با دولت سوسیالیستی ساندنیست ها در آن کشور بود.
این در حالی بود که کنگره آمریکا پیش از این، هرگونه معامله از این دست را ممنوع کرده بود و رونالد ریگان، رییس جمهوری وقت ایالات متحده، نیز در سیزدهم نوامبر همان سال گفته بود که آمریکا هرگز در برابر آزادی گروگان ها تن به معامله اسلحه نخواهد داد.
رابرت مک فارلین، مشاور امنیت ملی ریگان، برای انجام این معامله از طریق واسطه ای به نام منوچهر قربانی فر که از تاجران فراری از ایران و دلال اسلحه بود با برخی از مقام های دولت وقت ایران در دوران ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای ارتباط برقرار کرد. پس از آن وی شخصا در راس هیاتی به همراه سرهنگ اولیور نورت طی یک ماموریت محرمانه و ظاهرا بدون هماهنگی قبلی در تاریخ ١۲ آبان ١۳۶۵ وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد.
در همان تاریخ روزنامه لبنانی «الشراع» فاش کرد که مک فارلین در یک ماموریت مخفیانه با یک کیک و انجیل که رونالد ریگان آن را امضا کرده بود به تهران سفر کرده تا به وسیله فروش اسلحه به ایرانی ها از نفوذ آنها برای آزادسازی گروگان های آمریکایی در بیروت استفاده کند.
به گفته اکبر هاشمی رفسنجانی که در آن زمان رییس مجلس شورای اسلامی بود، مک فارلین و همراهانش با استفاده از نام جعلی ایرلندی با یک هواپیمای حامل سلاح وارد ایران شد و خواستار مذاکره با یکی از مقام های ارشد حکومت ایران بود که این خواسته به گفته آقای رفسنجانی پذیرفته نشد و آن هیات بعد از چند دور مذاکره، ایران را ترک کرد.
بعدها ادعا شد که این اطلاعات را مهدی هاشمی از نزدیکان آیت الله منتظری در اختیار این روزنامه لبنانی قرار داده است.
در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۶۵ یک فروند هواپیمای باری آمریکایی برفراز نیکاراگوئه هدف اصابت موشک قرار گرفت و سقوط کرد و تنها بازمانده آن به نام «یوجین هیزنفاس» اسیر شد. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا - سی آی اِی - تصمیم به اجرای عملیات آزادسازی او گرفت. اما مدتی بعد «هیزنفاس» در برابر دوربین های تلویزیونی از حمایت آمریکا از شورشیان کنترا در نیکاراگوئه پرده برداشت.
پس از این رسوایی، پرزیدنت ریگان کمیسیونی مشترک از کنگره و ریاست جمهوری آمریکا را به سرپرستی سناتوری به نام «جان تاور» مامور رسیدگی به این ماجرا کرد.
سرانجام مشخص شد که تیمی از ماموران امنیتی آمریکا از جمله سرهنگ اولیور نورت چندین محموله سلاح و لوازم یدکی به ارزش ده ها میلیون دلار به ایران فروخته اند که برخی از اقلام موجود در این محموله ها از اسراییل ارسال شده بود و بخشی از درآمد حاصل از آن، به شورشیان کونترا در نیکاراگوئه داده شده است. این ماموران حتی اسناد پرونده را هم از بین برده بودند.
در پی این رسوایی، پرزیدنت رونالد ریگان که ظاهرا در تاریخ بیست و پنجم نوامبر از ارتباط این دو ماجرا با هم مطلع شده بود، آدمیرال «جان پوند کستر» مشاور امنیت ملی خود را که جانشین «رابرت مک فارلین» شده بود به همراه سرهنگ اولیور نورت از کار برکنار کرد.
با اینحال به پرسش های بسیاری در تحقیقات کمیسیون «تاور» هرگز پاسخ داده نشد.