انتشار مقاله حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در روزنامه معتبر واشنگتن پست و مصاحبه تلویزیونی او با کانال ان بی سی فرصتی شد تا گیتا آرین، گزارشگر بخش فارسی تلویزیون صدای آمریکا پرسش های خود را درباره مصاحبه و مقاله آقای روحانی با گری سیک، تحلیل گر مسائل ایران و خاورمیانه و استاد دانشگاه کلمبیا در نیویورک در میان بگذارد. ترجمه این مصاحبه در زیر از نظرتان می گذرد.
ارائه ایرانی تازه
گری سیک در پاسخ به این پرسش که آیا چیز تازه ای در مصاحبه آقای روحانی دیده است گفت: به یک تعبیر چیز تازه ای در سخنان او ندیده است.
او گفت: سخنان آقای روحانی در مورد این که ایران قصد تولید سلاح اتمی ندارد و نظایر آن، چیزی ست که آمریکایی ها از بس آن را شنیده اند دیگر به آن توجهی ندارند... واقعیت آن است که در ده سال گذشته ایران برای تولید سلاح اتمی تلاش کرده است.
آقای سیک در سخنان رئیس جمهوری ایران درمورد لزوم تعامل دوسویه در مذاکرات و جزئیات تکنیکی آن نیز چیز تازه ای نمی یابد. اما به نظر او:« چیز تازه ای که در سخنان آقای روحانی وجود دارد روحیه بسیار مثبتی ست که در سخنان او به چشم می خورد. او بعد مثبت ایران را ارائه می دهد و راه جدیدی برای معرفی و عرضه آن به جهان اتخاذ کرده است».
اقای سیک می گوید: «چیزی که برای من به عنوان کسی که مسائل ایران را دنبال می کند بسیار جالب بود این بود که [این]همان چهره ای بود که احمدی نژاد از ایران به جهان نشان می داد که به شکلی بسیار منفی بود. در نتیجه شیوه مدیریت احمدی نژاد از نظر سیاست خارجی برای ایران بسیار فاجعه آمیز بود و جهان به ایران به عنوان دولتی یاغی می نگریست که نمی توان با آن کار کرد. و در مورد مسائل عمده با آن مشکلات جدی داشت.
اما روحانی آمده و می گوید من برخلاف احمدی نژادم. می خواهم چشم اندازی را ارائه دهم که ایران در چارچوب آن موضع گیری می کند و درواقع هیچ وقت به اندازه حالا ناممکن نبوده و آن را در بسته بندی جدیدی به جهان عرضه می کند. روحانی می کوشد بر آن ادبیات و زبانی که احمدی نژاد به کار می برد فائق آید. مانند آن که در توییتر سال نو را به یهودیان تبریک می گوید و این که یهودیان در مجلس ایران نماینده دارند و ایران با یهودیان رابطه خوب دارد و غیره.
فرصتی که از خاتمی دریغ شد، در دست روحانی
گری سیک می گوید: البته این امر کاملا نو نیست. آقای خاتمی هم که در ۱۹۹۷ به عنوان رئیس جمهوری اصلاح طلب انتخاب شد نظیر همین عبارات مثبت و سخنان متین را خطاب به جامعه و مردم امریکا به کار برد و به صورتی دمکراتیک از گروگان گیری عذر خواست و از مردم آمریکا دلجویی کرد. و خیلی چیزهای دیگر از این قبیل – که چهره کاملا متفاوتی از ایران را به جهان نشان می داد.
گری سیک با تاسف می گوید: «در آن زمان در دولت آمریکا حدود دوسال تمام طول کشید که بپذیرند و بفهمند که در ایران چیز تازه ای وقوع یافته و بعد تازه یک شیوه کمیک در پیش بگیرند و بگویند که: "حالاببینیم، شاید بشود کاریش کرد.»
به گفته گری سیک: «در آن زمان خاتمی دیگر نمی توانست تلاش هایش را ارائه دهد و توسط تندروها و سیاست های داخلی در ایران محاصره شده بود. دیگر در موضعی قرار نداشت که بتواند به وعده هایش عمل کند. ولی در این مورد خاص، روشن بگویم، روحانی حمایت کامل رهبر را دارد. هیچ تردیدی هم در این وجود ندارد. می دانیم که آقای روحانی در بیشتر عمر حرفه ای اش نماینده رهبر در شورای عالی امنیت ملی بوده است.
«اما او هم در ایران با تندروهایی محاصره شده که می گویند آمریکا جز از راه زور چیزی حالی اش نمی شود و باید با آن مقابله به مثل کرد و اگر کوتاه بیایی بعدا باید بهایش را بپردازی وغیره. در آنجا این بازی را دارند می کنند. در اینجا، در آمریکا هم آقای اوباما دقیقا با چنین وضعی روبروست. عده ای هستند که می گویند هیچ تغییری رخ نداده. ایران همان است که بود. نگذار گولت بزنند. تنها چیزی که [ایرانی ها] می فهمند زبان زور و فشار است. به فشار ها بچسب و مذاکرات را ول کن.
«من می خواهم بگویم که هم اوباما وهم روحانی بر یک کشتی سوارند. از نظر داخلی هردوی آنان باید تا شش ماه آینده به راه حلی برسند و گرنه در داخل مخالفان خود را موجه نشان می دهند و جلوی هرگونه پیشرفتی را در مذاکرات خواهند گرفت. بنابر این به نظرمن هم برای آمریکا و هم برای ایران حیاتی است که چیزهای عینی و واقعی مثبت و جدی بیابند که بتوانند انجام دهند. [چیزهایی که]نه فقط زبان و بیانی را که به کار می برند تغییر دهد بلکه ماهیت و اصل وضعیت را هم تغییر دهد. این امری ممکن است . اما درگذشته آمریکا ازآن استفاده نکرد. حالا امیدوارم که وضع متفاوت باشد.
هدف های مشابه ایران وامریکا: سوریه
گری سیک درباره اشاره آقای روحانی به ظرفیت ایران برای کمک در زمینه های مشترکی مانند سوریه و بحرین و پیشنهاد میانجیگری در آن گفت:
۱-تسلیحات شیمیایی، زمینه مشترک گفت و گوی ایران و آمریکا
من فکر می کنم که سوریه یک فرصت عمده و مغتنم است. ایران به دلایلی که کاملا برای ما قابل فهم است از سلاح شیمیایی منزجر است. ایران در جنگ با عراق به خاطر استفاده صدام حسین از سلاح شیمیایی صدها هزار تلفات تحمل کرد. امریکا در آن زمان به جای آن که مثل حالا بگوید :«این اصلی ست که ما به آن پایبندیم» رویش را آن طرف کرد و وانمود کرد که ندیده است. و کار صدام را نادیده گرفت. برای همین است که ایران از همان آغاز در سوریه استفاده از سلاح شیمیایی را محکوم کرد وبا آن که بر داستان کاربرد سلاح شیمیایی توسط مخالفان دولت سوریه اصرار می کند اما خواستار نابود کردن سلاح های شیمیایی بوده و از تصمیم اسد برای از بین بردن تسلیحات شیمیایی سوریه استقبال کرده. بنابراین در این زمینه، یعنی در زمینه سلاح شیمیایی، ایران و آمریکا در یک موضع قرار دارند.
۲-کنفرانس ژنو ۲، فرصتی برای آمریکا در دعوت از ایران
گری سیک می گوید: نکته دیگر این که بزودی قرار است کنفرانس ژنو ۲ برگزار شود که در آن برای سرنوشت سوریه و راه حل سیاسی برای سوریه و جنگ داخلی آن مذاکره شود. این کنفرانس می تواند فرصتی باشد برای آمریکا که ایران را به نشستن بر سر میز مذاکره دعوت کند.
به گفته آقای سیک: در گذشته آمریکا هرگونه شرکت ایران را در هر اقدام یا کنفرانس بین المللی وتو کرده. در وضعیت فعلی آمریکا لازم نیست چندان مایه بگذارد. کافی ست به ایران بگوییم بسیارخوب. شما می گویید می توانید همکاری مثبتی در این زمینه بکنید. بفرمایید. ما از شما دعوت می کنیم که بادیگران سر این میز بنشینید ود رباره آینده سوریه و یافتن راه هایی برای اجتناب از سقوط کامل این کشور و افتادن آن به دست اسلام گرایان تندرو مذاکره کنیم. در واقع این چیزی ست که مورد نظر ایران هم هست. حتی اگر اسد سقوط کند، ایران دوست دارد شاهد یک دوران انتقالی منظمی به دولتی متفاوت و ائتلافی باشد. بنابراین از هردو منظر، ایران و آمریکا دارای هدف های مشابهی هستند و فکر می کنم اگر بتوانیم از اینجا با هم آغاز کنیم، روندی بسیار مثبت خواهد بود.
مقاله آقای روحانی در واشنگتن پست
آقای سیک در مورد مقاله آقای روحانی که روز جمعه در واشنگتن پست منتشر شده و این که آیا چیزی متفاوت با مطالب کلی که امریکا و دیگر کشورهای جهان مطرح می کنند داشته یا خیر گفت:
«حرف ها همان کلی گویی ها بود. به این معنی که هرکسی می تواند این چیزها را بگوید. نکته کلیدی و متفاوت این بود که او کلماتی به کار برد که هرگز احمدی نژاد از آنها استفاد ه نمی کرد. نگرش او از نگارشش چنین بر می آمد که ما داریم با هم برای مسائلی که درگیرشان هستیم کار می کنیم.
احمدی نژاد حالتی رقابت آمیز و خصمانه و تهاجمی و لحنی اتهام زننده داشت. من فکر می کنم که روحانی مسئله ایران را به روشی مطرح می کند که بگوید ایران آماده است برای پیش برد مسائل با بقیه جهان کار و همکاری کند.
این چیزی ست که کاملا تازگی داشت. البته کاملا جدید نبود. [همان طور که گفتم] ما دقیقا نظیر همین سخنان را از آقای خاتمی در دوره اول ریاست جمهوری اش شنیده بودیم. اما در آن زمان خیلی کند و کاهل عمل کردیم. در مورد اکنون امیدوارم پرزیدنت اوباما - که بیش از این حدود چهارسال پیش مجموعه علامت هایی برای متعهد کردن ایران داده بود...
دو رئیس جمهور همزبان، فرصتی نادر برای دو کشور
گری سیک در ادامه سخنانش افزود: اکنون زمان طوریست که این امر را ممکن کرده و به نظر می رسد که رئیس جمهور و بسیاری دیگر در آمریکا و در ایران طرفدار این طرز فکرند و ما همین حالا آن [فرصت] را داریم و واقعا دیگر هیچوقت فرصتی بهتر از این نخواهیم یافت. هرچند که این حرف به این معنی نیست که [بگوییم] همه چیز قرار است آرام و آسوده پیش برود و دست انداز و چاه و چاله در راه نخواهد بود. حتی در برخی مراحل [ممکن است] سرخورده و نومید هم بشویم. [هیچیک از این ها] در اول کار معلوم نیست. اما به نظرم ما دو رئیس جمهور داریم که - ضمنا این را بگویم که خیلی خوب است که هردو در یک روز در سازمان ملل سخنرانی دارند - دو رئیس جمهور داریم که به یک زبان سخن می گویند . این از زمان انقلاب ایران تاکنون امری بسیار بسیار نادر بوده است.
ارائه ایرانی تازه
گری سیک در پاسخ به این پرسش که آیا چیز تازه ای در مصاحبه آقای روحانی دیده است گفت: به یک تعبیر چیز تازه ای در سخنان او ندیده است.
او گفت: سخنان آقای روحانی در مورد این که ایران قصد تولید سلاح اتمی ندارد و نظایر آن، چیزی ست که آمریکایی ها از بس آن را شنیده اند دیگر به آن توجهی ندارند... واقعیت آن است که در ده سال گذشته ایران برای تولید سلاح اتمی تلاش کرده است.
آقای سیک در سخنان رئیس جمهوری ایران درمورد لزوم تعامل دوسویه در مذاکرات و جزئیات تکنیکی آن نیز چیز تازه ای نمی یابد. اما به نظر او:« چیز تازه ای که در سخنان آقای روحانی وجود دارد روحیه بسیار مثبتی ست که در سخنان او به چشم می خورد. او بعد مثبت ایران را ارائه می دهد و راه جدیدی برای معرفی و عرضه آن به جهان اتخاذ کرده است».
اقای سیک می گوید: «چیزی که برای من به عنوان کسی که مسائل ایران را دنبال می کند بسیار جالب بود این بود که [این]همان چهره ای بود که احمدی نژاد از ایران به جهان نشان می داد که به شکلی بسیار منفی بود. در نتیجه شیوه مدیریت احمدی نژاد از نظر سیاست خارجی برای ایران بسیار فاجعه آمیز بود و جهان به ایران به عنوان دولتی یاغی می نگریست که نمی توان با آن کار کرد. و در مورد مسائل عمده با آن مشکلات جدی داشت.
اما روحانی آمده و می گوید من برخلاف احمدی نژادم. می خواهم چشم اندازی را ارائه دهم که ایران در چارچوب آن موضع گیری می کند و درواقع هیچ وقت به اندازه حالا ناممکن نبوده و آن را در بسته بندی جدیدی به جهان عرضه می کند. روحانی می کوشد بر آن ادبیات و زبانی که احمدی نژاد به کار می برد فائق آید. مانند آن که در توییتر سال نو را به یهودیان تبریک می گوید و این که یهودیان در مجلس ایران نماینده دارند و ایران با یهودیان رابطه خوب دارد و غیره.
فرصتی که از خاتمی دریغ شد، در دست روحانی
گری سیک می گوید: البته این امر کاملا نو نیست. آقای خاتمی هم که در ۱۹۹۷ به عنوان رئیس جمهوری اصلاح طلب انتخاب شد نظیر همین عبارات مثبت و سخنان متین را خطاب به جامعه و مردم امریکا به کار برد و به صورتی دمکراتیک از گروگان گیری عذر خواست و از مردم آمریکا دلجویی کرد. و خیلی چیزهای دیگر از این قبیل – که چهره کاملا متفاوتی از ایران را به جهان نشان می داد.
گری سیک با تاسف می گوید: «در آن زمان در دولت آمریکا حدود دوسال تمام طول کشید که بپذیرند و بفهمند که در ایران چیز تازه ای وقوع یافته و بعد تازه یک شیوه کمیک در پیش بگیرند و بگویند که: "حالاببینیم، شاید بشود کاریش کرد.»
به گفته گری سیک: «در آن زمان خاتمی دیگر نمی توانست تلاش هایش را ارائه دهد و توسط تندروها و سیاست های داخلی در ایران محاصره شده بود. دیگر در موضعی قرار نداشت که بتواند به وعده هایش عمل کند. ولی در این مورد خاص، روشن بگویم، روحانی حمایت کامل رهبر را دارد. هیچ تردیدی هم در این وجود ندارد. می دانیم که آقای روحانی در بیشتر عمر حرفه ای اش نماینده رهبر در شورای عالی امنیت ملی بوده است.
«اما او هم در ایران با تندروهایی محاصره شده که می گویند آمریکا جز از راه زور چیزی حالی اش نمی شود و باید با آن مقابله به مثل کرد و اگر کوتاه بیایی بعدا باید بهایش را بپردازی وغیره. در آنجا این بازی را دارند می کنند. در اینجا، در آمریکا هم آقای اوباما دقیقا با چنین وضعی روبروست. عده ای هستند که می گویند هیچ تغییری رخ نداده. ایران همان است که بود. نگذار گولت بزنند. تنها چیزی که [ایرانی ها] می فهمند زبان زور و فشار است. به فشار ها بچسب و مذاکرات را ول کن.
«من می خواهم بگویم که هم اوباما وهم روحانی بر یک کشتی سوارند. از نظر داخلی هردوی آنان باید تا شش ماه آینده به راه حلی برسند و گرنه در داخل مخالفان خود را موجه نشان می دهند و جلوی هرگونه پیشرفتی را در مذاکرات خواهند گرفت. بنابر این به نظرمن هم برای آمریکا و هم برای ایران حیاتی است که چیزهای عینی و واقعی مثبت و جدی بیابند که بتوانند انجام دهند. [چیزهایی که]نه فقط زبان و بیانی را که به کار می برند تغییر دهد بلکه ماهیت و اصل وضعیت را هم تغییر دهد. این امری ممکن است . اما درگذشته آمریکا ازآن استفاده نکرد. حالا امیدوارم که وضع متفاوت باشد.
هدف های مشابه ایران وامریکا: سوریه
گری سیک درباره اشاره آقای روحانی به ظرفیت ایران برای کمک در زمینه های مشترکی مانند سوریه و بحرین و پیشنهاد میانجیگری در آن گفت:
۱-تسلیحات شیمیایی، زمینه مشترک گفت و گوی ایران و آمریکا
من فکر می کنم که سوریه یک فرصت عمده و مغتنم است. ایران به دلایلی که کاملا برای ما قابل فهم است از سلاح شیمیایی منزجر است. ایران در جنگ با عراق به خاطر استفاده صدام حسین از سلاح شیمیایی صدها هزار تلفات تحمل کرد. امریکا در آن زمان به جای آن که مثل حالا بگوید :«این اصلی ست که ما به آن پایبندیم» رویش را آن طرف کرد و وانمود کرد که ندیده است. و کار صدام را نادیده گرفت. برای همین است که ایران از همان آغاز در سوریه استفاده از سلاح شیمیایی را محکوم کرد وبا آن که بر داستان کاربرد سلاح شیمیایی توسط مخالفان دولت سوریه اصرار می کند اما خواستار نابود کردن سلاح های شیمیایی بوده و از تصمیم اسد برای از بین بردن تسلیحات شیمیایی سوریه استقبال کرده. بنابراین در این زمینه، یعنی در زمینه سلاح شیمیایی، ایران و آمریکا در یک موضع قرار دارند.
۲-کنفرانس ژنو ۲، فرصتی برای آمریکا در دعوت از ایران
گری سیک می گوید: نکته دیگر این که بزودی قرار است کنفرانس ژنو ۲ برگزار شود که در آن برای سرنوشت سوریه و راه حل سیاسی برای سوریه و جنگ داخلی آن مذاکره شود. این کنفرانس می تواند فرصتی باشد برای آمریکا که ایران را به نشستن بر سر میز مذاکره دعوت کند.
به گفته آقای سیک: در گذشته آمریکا هرگونه شرکت ایران را در هر اقدام یا کنفرانس بین المللی وتو کرده. در وضعیت فعلی آمریکا لازم نیست چندان مایه بگذارد. کافی ست به ایران بگوییم بسیارخوب. شما می گویید می توانید همکاری مثبتی در این زمینه بکنید. بفرمایید. ما از شما دعوت می کنیم که بادیگران سر این میز بنشینید ود رباره آینده سوریه و یافتن راه هایی برای اجتناب از سقوط کامل این کشور و افتادن آن به دست اسلام گرایان تندرو مذاکره کنیم. در واقع این چیزی ست که مورد نظر ایران هم هست. حتی اگر اسد سقوط کند، ایران دوست دارد شاهد یک دوران انتقالی منظمی به دولتی متفاوت و ائتلافی باشد. بنابراین از هردو منظر، ایران و آمریکا دارای هدف های مشابهی هستند و فکر می کنم اگر بتوانیم از اینجا با هم آغاز کنیم، روندی بسیار مثبت خواهد بود.
مقاله آقای روحانی در واشنگتن پست
آقای سیک در مورد مقاله آقای روحانی که روز جمعه در واشنگتن پست منتشر شده و این که آیا چیزی متفاوت با مطالب کلی که امریکا و دیگر کشورهای جهان مطرح می کنند داشته یا خیر گفت:
«حرف ها همان کلی گویی ها بود. به این معنی که هرکسی می تواند این چیزها را بگوید. نکته کلیدی و متفاوت این بود که او کلماتی به کار برد که هرگز احمدی نژاد از آنها استفاد ه نمی کرد. نگرش او از نگارشش چنین بر می آمد که ما داریم با هم برای مسائلی که درگیرشان هستیم کار می کنیم.
احمدی نژاد حالتی رقابت آمیز و خصمانه و تهاجمی و لحنی اتهام زننده داشت. من فکر می کنم که روحانی مسئله ایران را به روشی مطرح می کند که بگوید ایران آماده است برای پیش برد مسائل با بقیه جهان کار و همکاری کند.
این چیزی ست که کاملا تازگی داشت. البته کاملا جدید نبود. [همان طور که گفتم] ما دقیقا نظیر همین سخنان را از آقای خاتمی در دوره اول ریاست جمهوری اش شنیده بودیم. اما در آن زمان خیلی کند و کاهل عمل کردیم. در مورد اکنون امیدوارم پرزیدنت اوباما - که بیش از این حدود چهارسال پیش مجموعه علامت هایی برای متعهد کردن ایران داده بود...
دو رئیس جمهور همزبان، فرصتی نادر برای دو کشور
گری سیک در ادامه سخنانش افزود: اکنون زمان طوریست که این امر را ممکن کرده و به نظر می رسد که رئیس جمهور و بسیاری دیگر در آمریکا و در ایران طرفدار این طرز فکرند و ما همین حالا آن [فرصت] را داریم و واقعا دیگر هیچوقت فرصتی بهتر از این نخواهیم یافت. هرچند که این حرف به این معنی نیست که [بگوییم] همه چیز قرار است آرام و آسوده پیش برود و دست انداز و چاه و چاله در راه نخواهد بود. حتی در برخی مراحل [ممکن است] سرخورده و نومید هم بشویم. [هیچیک از این ها] در اول کار معلوم نیست. اما به نظرم ما دو رئیس جمهور داریم که - ضمنا این را بگویم که خیلی خوب است که هردو در یک روز در سازمان ملل سخنرانی دارند - دو رئیس جمهور داریم که به یک زبان سخن می گویند . این از زمان انقلاب ایران تاکنون امری بسیار بسیار نادر بوده است.