درگیر شدن ایران در جر و بحثی داخلی بر سر مذاکره با آمریکا، عنوان گزارشی تحلیلی است که روزنامه ایندیپندنت در شماه امروز، چهارشنبه، خود منتشر ساخته است. این روزنامه بریتانیائی می نویسد ینظر می رسد ایران درگیر این جر و بحث شدید داخلی است که آیا با آمریکا وارد مذاکرات دوجانبه اتمی بشود یا نه. رهبران عمده سیاسی خواستار تماس و گفتگو با واشنگتن هستند، اما تندروها بر گسترش تاسیسات اتمی پافشاری می کنند.
دولت اوباما، که نخستین آزمایش عمده در سیاست خارجی در دومین دوره ریاست جمهوری او را تدارک می بیند، مذاکرات دوجانبه را با این امید پیشنهاد داده است که ضمن برطرف ساختن بن بست اتمی با ایران خطر جنگی جدیددر خاورمیانه را نیز کم کند.
اما ایران، به رغم اظهانظرهای مثبت محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری، و دیگر رهبران ارشد در روزهای اخیر، به گفته دیپلمات های آمریکائی و اروپائی، نشانه ای ابراز نکرده است که حاکی از برنامه ای برای پذیرفتن پیشنهاد آمریکا باشد.
در عوض، تحلیلگران اطلاعاتی نشانه هائی پیدا کرده اند که از توسعه ای مداوم در واحدهای غنی سازی اورانیوم ایران حکایت دارد، و هیچ نرمش قابل توجهی نیز از سوی آیت الله علی خامنه ای مشاهده نشده است، که به گفته دیپلمات ها، تصمیم گیری نهائی در باره برنامه اتمی ایران، با اوست.
یک دیپلمات اروپائی که مصرا خواسته است از او برای اظهار نظر در باره برنامه اتمی ایران نام برده نشود، می گوید "ما تصور نمی کنیم طرف ایرانی به مرحله ای برای توافق وارد شده باشد. اوضاع بخاطر تحریم ها اندکی تحرک پیدا کرده است، اما اطلاعاتی نداریم که گویای تمایل آنها برای یک تغییر باشد".
گزارش جدیدی که این هفته توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر خواهد شد، به گفته دیپلمات های غربی که این آژانس دیده بان اتمی سازمان ملل متحد یافته های مقدماتی خود را با آنان درمیان گذاشته است، انتظار می رود نشان دهد ایران کار نصب سانتریفیوژها در واحد غنی سازی اورانیوم در فردو را تقریبا به اتمام رسانده است - تاسیساتی که برای محفوظ ماندن از حملات نظامی در یک تونل کوهستانی ساخته شده است.
گرچه تمامی سانتریفیوژها در مرحله بهره برداری نیست، اما این واحد نزدیک به اتمام و عملا مقاوم در برابر بمباران، ایران را یک گام دیگر به مرحله ای نزدیک تر می کند که می تواند بر موجودی اورانیوم غنی شده و قابل استفاده خود برای مقاصد غیر نظامی بیفزاید، و اگر این موجودی را بیشتر تصفیه کند، به اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای ساختن تسلیحات اتمی نیز دست می یابد. اعتقاد بر این است که فقط بمب های آمریکائی موسوم به سنگر شکن قادر به تخریب این تاسیسات است.
جستجو برای راه پیدا کردن حلی در مورد این بحران طولانی اتمی در هفته های اخیر بدان جهت فوریت و ضرورتی تازه پیدا کرده است که دولت های غربی معتقدند زمان برای جلوگیری از حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران، که می تواند به مناقشه ای بزرگتر در منطقه منجر شود، رو به پایان است.
دنیس راس، که تا اواخر سال گذشته مشاور اصلی دولت اوباما در باره ایران بود، هفته گذشته با اشاره ای ضمنی به تهدید اسرائیل در حمله به تاسیسات اتمی ایران، ، سال ۲۰۱۳ را سالی سرنوشت ساز توصیف کرد که تکلیف را مشخص می کند.
راس در عین حال به وخیم شدن بحران قتصادی ایران اشاره کرد و گفت اوضاع به مرحله ای رسیده است که رهبران ایران باید هر چه زودتر بین مذاکره و مواجه شدن با فاجعه ای اقتصادی، یکی را انتخاب کنند.
مقامات دولت اوباما اذعان دارند که پیشنهاد مذاکره دوجانبه را به عنوان راهی برای بازگرداندن ایران به سر میز مذاکره، مطرح ساخته اند. این پیشنهاد اخیرا در تماس هائی غیر رسمی در حاشیه جلسات ماه سپتامبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک مطرح شد. دیپلمات های ایران در آن هنگام نسبت به بررسی در باره چنین ایده ای، به گفته مقامات آمریکائی و اروپائی آگاه ازجریان پیشنهاد، ابراز علاقه کرده بودند.
دیپلمات ها می گویند این پیشنهاد، گرچه به برگزاری هیچگونه مذاکره ای، رسمی یا غیر رسمی، منجر نشده است، کماکان به قوت خود باقی است. یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گزارشهای خبری هفته گذشته در باره ملاقات خصوصی واری جارت (Valerie Jarrett) مشاور اوباما با مقامات ایرانی را، به عنوان گزارشهائی مسخره رد کرد.
در این میان علائمی که از ایران می رسد متناقض است. در تهران، که صحنه حدس و گمان رسانه های دولتی در مورد معامله ای بزرگ و قریب الوقوع برای حل و فصل اختلاف اتمی پس از تجدید انتخاب اوباما بود، تعدادی از رهبران برجسته سیاسی و اثرگذار بر افکار عمومی آشکارا پرسیده اند آیا زمان آن فرا نرسیده است که به سه دهه خصومت با آمریکا پایان داده شود.
احمدی نژاد جزو رهبران برجسته ای است که در روزهای اخیر با نظری مساعد در باره احتمال توافقی با آمریکا صحبت کرده است. رئیس جمهوری ایران در جریان سفر هفته گذشته خود به اندونزی گفت برنامه اتمی ایران اکنون یک مسئله "سیاسی" است و افزود که "این مسئله باید در ارتباط با مناسبات بین ایران و آمریکا حل و فصل شود".
محمد جواد لاریجانی، دبیرکل شورایعالی حقوق بشر ایران، که برادر رئیس مجلس است، نیز در مصاحبه ای تلویزیونی معامله مستقیم با آمریکا را به نفع ایران دانسته است. او هفته گذشته گفت " برای حفظ منافع نظام، ما با آمریکا و یا هر کسی دیگر، حتی در قعر جهنم هم صحبت می کنیم".
اما بعضی دیگر از مقامات ایران بشدت مخالفند. چهره هائی با نفوذ در تشکیلات نظامی و شبه نظامی، نظیر سپاه پاسداران انقلاب و بسیج، و نیز شماری از روحانیون و رهبران مذهبی محافظه کار احتمال مذاکره با آمریکا را رد کرده اند.
محمد رضا نقدی فرمانده بسیج از جکله کسانی بود که روز شنبه در تهران گفت "ما مناسبات با آمریکا را از سر نمی گیریم، مگر آنکه آمریکا رفتار خود را عوض کند".
دولت اوباما، که نخستین آزمایش عمده در سیاست خارجی در دومین دوره ریاست جمهوری او را تدارک می بیند، مذاکرات دوجانبه را با این امید پیشنهاد داده است که ضمن برطرف ساختن بن بست اتمی با ایران خطر جنگی جدیددر خاورمیانه را نیز کم کند.
اما ایران، به رغم اظهانظرهای مثبت محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری، و دیگر رهبران ارشد در روزهای اخیر، به گفته دیپلمات های آمریکائی و اروپائی، نشانه ای ابراز نکرده است که حاکی از برنامه ای برای پذیرفتن پیشنهاد آمریکا باشد.
در عوض، تحلیلگران اطلاعاتی نشانه هائی پیدا کرده اند که از توسعه ای مداوم در واحدهای غنی سازی اورانیوم ایران حکایت دارد، و هیچ نرمش قابل توجهی نیز از سوی آیت الله علی خامنه ای مشاهده نشده است، که به گفته دیپلمات ها، تصمیم گیری نهائی در باره برنامه اتمی ایران، با اوست.
یک دیپلمات اروپائی که مصرا خواسته است از او برای اظهار نظر در باره برنامه اتمی ایران نام برده نشود، می گوید "ما تصور نمی کنیم طرف ایرانی به مرحله ای برای توافق وارد شده باشد. اوضاع بخاطر تحریم ها اندکی تحرک پیدا کرده است، اما اطلاعاتی نداریم که گویای تمایل آنها برای یک تغییر باشد".
گزارش جدیدی که این هفته توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر خواهد شد، به گفته دیپلمات های غربی که این آژانس دیده بان اتمی سازمان ملل متحد یافته های مقدماتی خود را با آنان درمیان گذاشته است، انتظار می رود نشان دهد ایران کار نصب سانتریفیوژها در واحد غنی سازی اورانیوم در فردو را تقریبا به اتمام رسانده است - تاسیساتی که برای محفوظ ماندن از حملات نظامی در یک تونل کوهستانی ساخته شده است.
گرچه تمامی سانتریفیوژها در مرحله بهره برداری نیست، اما این واحد نزدیک به اتمام و عملا مقاوم در برابر بمباران، ایران را یک گام دیگر به مرحله ای نزدیک تر می کند که می تواند بر موجودی اورانیوم غنی شده و قابل استفاده خود برای مقاصد غیر نظامی بیفزاید، و اگر این موجودی را بیشتر تصفیه کند، به اورانیوم غنی شده مورد نیاز برای ساختن تسلیحات اتمی نیز دست می یابد. اعتقاد بر این است که فقط بمب های آمریکائی موسوم به سنگر شکن قادر به تخریب این تاسیسات است.
جستجو برای راه پیدا کردن حلی در مورد این بحران طولانی اتمی در هفته های اخیر بدان جهت فوریت و ضرورتی تازه پیدا کرده است که دولت های غربی معتقدند زمان برای جلوگیری از حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران، که می تواند به مناقشه ای بزرگتر در منطقه منجر شود، رو به پایان است.
دنیس راس، که تا اواخر سال گذشته مشاور اصلی دولت اوباما در باره ایران بود، هفته گذشته با اشاره ای ضمنی به تهدید اسرائیل در حمله به تاسیسات اتمی ایران، ، سال ۲۰۱۳ را سالی سرنوشت ساز توصیف کرد که تکلیف را مشخص می کند.
راس در عین حال به وخیم شدن بحران قتصادی ایران اشاره کرد و گفت اوضاع به مرحله ای رسیده است که رهبران ایران باید هر چه زودتر بین مذاکره و مواجه شدن با فاجعه ای اقتصادی، یکی را انتخاب کنند.
مقامات دولت اوباما اذعان دارند که پیشنهاد مذاکره دوجانبه را به عنوان راهی برای بازگرداندن ایران به سر میز مذاکره، مطرح ساخته اند. این پیشنهاد اخیرا در تماس هائی غیر رسمی در حاشیه جلسات ماه سپتامبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک مطرح شد. دیپلمات های ایران در آن هنگام نسبت به بررسی در باره چنین ایده ای، به گفته مقامات آمریکائی و اروپائی آگاه ازجریان پیشنهاد، ابراز علاقه کرده بودند.
دیپلمات ها می گویند این پیشنهاد، گرچه به برگزاری هیچگونه مذاکره ای، رسمی یا غیر رسمی، منجر نشده است، کماکان به قوت خود باقی است. یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گزارشهای خبری هفته گذشته در باره ملاقات خصوصی واری جارت (Valerie Jarrett) مشاور اوباما با مقامات ایرانی را، به عنوان گزارشهائی مسخره رد کرد.
در این میان علائمی که از ایران می رسد متناقض است. در تهران، که صحنه حدس و گمان رسانه های دولتی در مورد معامله ای بزرگ و قریب الوقوع برای حل و فصل اختلاف اتمی پس از تجدید انتخاب اوباما بود، تعدادی از رهبران برجسته سیاسی و اثرگذار بر افکار عمومی آشکارا پرسیده اند آیا زمان آن فرا نرسیده است که به سه دهه خصومت با آمریکا پایان داده شود.
احمدی نژاد جزو رهبران برجسته ای است که در روزهای اخیر با نظری مساعد در باره احتمال توافقی با آمریکا صحبت کرده است. رئیس جمهوری ایران در جریان سفر هفته گذشته خود به اندونزی گفت برنامه اتمی ایران اکنون یک مسئله "سیاسی" است و افزود که "این مسئله باید در ارتباط با مناسبات بین ایران و آمریکا حل و فصل شود".
محمد جواد لاریجانی، دبیرکل شورایعالی حقوق بشر ایران، که برادر رئیس مجلس است، نیز در مصاحبه ای تلویزیونی معامله مستقیم با آمریکا را به نفع ایران دانسته است. او هفته گذشته گفت " برای حفظ منافع نظام، ما با آمریکا و یا هر کسی دیگر، حتی در قعر جهنم هم صحبت می کنیم".
اما بعضی دیگر از مقامات ایران بشدت مخالفند. چهره هائی با نفوذ در تشکیلات نظامی و شبه نظامی، نظیر سپاه پاسداران انقلاب و بسیج، و نیز شماری از روحانیون و رهبران مذهبی محافظه کار احتمال مذاکره با آمریکا را رد کرده اند.
محمد رضا نقدی فرمانده بسیج از جکله کسانی بود که روز شنبه در تهران گفت "ما مناسبات با آمریکا را از سر نمی گیریم، مگر آنکه آمریکا رفتار خود را عوض کند".