یک موضوع نگران کننده در ایران، بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه‌هاست. تفاوت بیکاری این افراد با افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی، میزان هزینه و وقتی است که یک کشور یا فرد و خانواده و نظام آموزشی برای آماده کردن آنها صرف می کند و انتظار این است که آنها بعد از تحصیل جذب بازار کار شوند، اما در ایران این روند چندان مناسب و درست نیست.
تقریبا یک ماه پیش، معاون توسعه امور اجتماعی و عمومی سازمان مدیریت ایران، اعلام کرد ۴۲ درصد بیکاران کشور فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها هستند. تنها دو روز پیش، معاون آموزشی وزیر علوم خبر داد که ۱۷ درصد فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها بیکار هستند.
کاهش نرخ بیکاری یکی از شعارهای اصلی حسن روحانی در دو دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری بود، اما نه تنها این نرخ کاهش نیافته، بلکه بر آن افزوده شده است.
آمارهای مرتبط با حوزه بیکاری فارغ التحصیلان متفاوت و گاه متضاد است. در این میان وضعیت بیکاری فارغ التحصیلان بسته به جنسیت افراد نیز تفاوت های آشکاری دارد.
معصومه ابتکار، معاون حسن روحانی در امور زنان و خانواده، سال گذشته نرخ بیکاری زنان تحصیلکرده را سه برابر مردان دانسته بود. یکی از مسائلی که متخصصان به آن اذعان دارند، این است که در ایران ارتباط میان دانشگاه‌ها و نهادهای اقتصادی عملاً وجود ندارد و هیچ راهکاری برای جذب حرفه‌ای یک دانش آموخته دانشگاه وجود ندارد.
سیامک شجاعی تحلیلگر اقتصادی به صدای آمریکا می گوید، در دنیا این بازار کار است که به محافل دانشگاهی می گوید چه رشته ها و تحصیلاتی را نیاز دارد، نه این که مشابه آنچه در دانشگاه آزاد دیدیم، هر جا و هر رشته‌ای بخواهند راه بیاندازند.
در این میان بحران بیکاری فقط مختص قشر تحصیلکرده نیست.
دولت حسن روحانی در کاهش نرخ بیکاری عمومی دستاوردی نداشته است و بسیاری از صاحب نظران حتی نرخ های اعلام شده را پائین‌تر از واقعیت های موجود قلمداد می کنند.
با این حال افزایش سالانه جمعیت و تعداد زیاد فارغ التحصیلان جدیدی که به دنبال کار می‌گردند، کنترل اوضاع را برای دولت دوازدهم در ایران دشوار کرده است.
سیامک شجاعی دلیل ناکامی دولت روحانی را بی برنامگی و ناتوانی حکومت می‌داند و می‌گوید، میزان نیروی کار با نرخ ۲.۵ درصد در حال افزایش است. این رقم می‌گوید که اگر جمهوری اسلامی سالی سه میلیون شغل ایجاد کند، می‌تواند بیکاری را در همین حد نگه دارد؛ در حالی که ما می‌دانیم جمهوری اسلامی نمی‌تواند چنین کند.
این اقتصاددان افزود، در یک اقتصاد سالم ابتدا باید نیازهای پنجگانه تأمین شود و بعد شغل ایجاد شود. یعنی باید حکومت خوراک، پوشاک، بهداشت، آموزش و درمان را مهیا کند و بعد بتواند به سمت ایجاد شغل برود؛ کاری که حکومت ایران نکرده است.
بحران های اقتصادی از جمله افزایش نرخ ارز و تحریم های جدید بین المللی، چشم انداز دقیق و شفافی را برای بهبود در اوضاع کار و کاهش نرخ بیکاری مقابل چشمان جویندگان کار قرار نمی دهد.
