خلاصه مقاله ساسان شعاع منش در هافینگتون پست
ایران می تواند در دوره پس از توافق هسته ای رهبری صلح و امنیت در منطقه را در دست بگیرد.
در باره قدرت سخت ایران سخن زیاد گفته شده است ولی توافق هسته ای نشان داد که قدرت نرم کمتر شناخته شده در ایران می تواند نقشی به مراتب محوری تر در موفقیت بلندمدت این کشور در قرن بیست و یکم داشته باشد.
در منطقه مناقشه زده ای که ایران در آن قرار دارد، ابزار نظامی برای بازداشتن نیروهای متخاصم حیاتی است. ایران درس های گرانقیمتی را در این باره در جنگ ایران و عراق گرفت و هزینه اش را با خون و سرمایه های ملی پرداخت. اما قدرت سخت تحسین همیشگی همسایگان ایران را به همراه نداشته، منجر به شکل گیری اتحادهای پایدار نشده و به خروج ایران از انزوای نسبی کمکی نکرده است.
در شرایطی که کشورهای عرب منطقه خلیج فارس عمدتا در واکنش مستقیم به قابلیت های نظامی ایران هر ساله به بودجه نظامی شان می افزایند معضل امنیتی حادی بر منطق ژئوپولتیک خاورمیانه سایه انداخته است که به بی ثباتی و عدم امنیت دامن می زند.
ایران از انقلاب ۵۷ به بعد به شکل قابل توجهی به هویت شیعی خود به عنوان مبنایی برای قدرت نرم تکیه کرده است تا جمعیت پراکنده شیعه منطقه را در خاورمیانه و آسیای مرکزی که تحت تسلط سنی مذهب ها است بسیج کند. این استراتژی موفقیت هایی در لبنان و سوریه یا عراق پس از صدام حسین داشته است اما حوزه جغرافیایی معینی دارد و توان تهران را برای کسب منافع استراتژیک بلند مدت محدود کرده است.
اتکای به هویت شیعی ایران برای اعمال قدرت نرم با قانون اساسی ایران نیز همخوان نیست. در قانون اساسی ایران مقرر شده است که سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی باید بر مبنای «دفاع از حقوق همه مسلمانان جهان» باشد. این استراتژی گذشته از محدودیت هایی که دارد مروج اختلافات فرقه ای در منطقه است.
با توجه به نقش تاریخی و تماس های زبانی و فرهنگی ایران در منطقه قفقاز، غرب آسیا، آسیای مرکزی و بخش هایی از جنوب آسیا این کشور می تواند نقش بالقوه ای برای اعمال قدرت نرم در یک «بازار طبیعی» ایفا کند که به پیشبرد منافع ملی اش بیانجامد.
پیام نوروزی حسن روحانی رییس جمهوری ایران که در آن کشورهای «منطقه نوروز» را خطاب قرار داد نمونه ای از استفاده از قدرت نرم است.
ایران باید از فرصت ناشی از توافق هسته ای برای شکل دادن به شبکه ای از کشورهای متمایل به منافع خود استفاده کند.
توافق سه جانبه ایران افغانستان و هند، توافق ایران و آذربایجان، و همکاری با روسیه و کشورهای آسیای میانه می تواند زمینه ای برای پروژه های مشابه با همسایگان عرب ایران در منطقه خلیج فارس باشد.
خاورمیانه به شدت نیازمند یک مهندسی دوباره نظم منطقه ای است که از طریق بنای نهادها و ساختارهای جدید فرصت هایی را برای همکاری گسترده فراهم کند. ایران و مصر اولین کشورهایی بودند که در دهه هفتاد میلادی خواستار تشکیل منطقه عاری از جنگ افزار کشتار جمعی شدند. توافق هسته ای ایران می تواند زمینه ساز یک منطقه عاری از سلاح هسته ای باشد و این فرصت را در اختیار تهران بگذارد که در صف نخست ایجاد یک نظم منطقه ای و امنیتی جدید قرار بگیرد.
دیپلماسی منطقه ای مردم با مردم و سابقه فرهنگی و زبانی غنی ایران بخش های ناشناخته قدرت نرم ایران هستند که باید از آن ها بیشتر استفاده شود.
ایران گذشته از تلاش برای حفظ و ترویج زبان فارسی به عنوان زبان رسمی باید مهارت های زبانی مردم ایران را در عربی، ترکی و دیگر زبان های منطقه بالا ببرد. آموزش زبان انگلیسی ها هم باید از مقطع تحصیلی پایین تری شروع شود.
گوناگونی قومی، زبانی و مذهبی ایران ایجاب می کند که حکومت به خواست مشروع اقلیت ها در داخل کشور رسیدگی کند. این گوناگونی باید به عنوان ابزاری در مجموعه ابزارهای قدرت نرم ایران به کار گرفته شود.
کاستن از نارضایی داخلی به ایران کمک می کند با تداوم بیشتری فراتر از مرزهایش اعمال نفوذ کرده و نیروهای مزاحم خارجی را از مرزهای کشور دور کند. جایگزینی برای قدرت سخت وجود ندارد، اما قدرت نرم در تهران آن چنان که باید مورد توجه قرار نمی گیرد.