رولا خلف از دبیران روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز، در یادداشتی به درگیری‌های اخیر گروه‌های شیعه و سنی در برخی مناطق خاورمیانه اشاره کرده و می‌نویسد: در میانه سال گذشته، زمانی که عراق درگیر و دار وقوع دور تازه‌ای از خشونت‌های خونین بین شیعه و سنی بود، یک عکس خانوادگی در تقابل با گفتمان فرقه گرایی بر روی توئیتر به سرعت به اشتراک گذاشته می‌شد.
آن عکس، تصویر مادری را نشان می‌داد که کاغذی را در دست گرفته و روی آن نوشته شده بود «من سنی هستم،» و پدر کاغذی دیگر در دست داشت که بر روی آن نوشته بود «من شیعه هستم». بین آنها دختر کوچکی نشسته بود که در کاغذ دیگری در دستش نوشته بود «من سنشی هستم».
منشاء عکس روشن نبود. بعضی گفتند مربوط به بیروت است و فکر می کردند خانواده ای لبنانی هستند نه عراقی. دیگران تصور می کردند شاید عکس دستکاری شده باشد.
اما اهمیتی نداشت. حقیقی یا غیرحقیقی، این تصویر سنت ازدواج بین مذاهب را در کشورهای چند فرقه ای خاورمیانه نشان می داد؛ ذره ای هارمونی در میان ناسازگاری ها. آن عکس واکنشی احساسی را به همراه داشت زیرا دست کم در میان بعضی اقشار جامعه، تنفر از فرقه گرایی مهمتر از فرقه گرایی تنفرآمیز است.
نویسنده فایننشال تایمز در ادامه می‌گوید، من وقتی نشریات منطقه را در این روزهای نگران کننده لفاظی‌هایی فرقه گرایانه می‌خوانم، به یاد آن عکس می‌افتم. البته مساله با یک عکس دلگرم کننده حل نمی‌شود. هر چقدر هم که به دفعات در توئیتر دست به دست شود بالاخره فروکش می‌کند. اگر نفرت مذهبی همین طور ادامه داشته باشد «سنشی»ها ممکن است منقرض شوند.
در میان بعضی کارشناسان رسانه‌ای در خلیج فارس، دیگر انتقاد از ایران به مثابه یک جمهوری اسلامی تهدید کننده و بر هم زننده ثبات خاورمیانه که در کشورهای عرب سنی اعمال قدرت می‌کند، کافی نیست. اکنون بعضی نویسنده‌ها، از ایران به عنوان «صفوی»ها نام می‌برند، سلسله ای که پس از قرن شانزدهم ایران را با استقرار یک قدرت شیعه یکپارچه کرد و دست به جنگ های متعددی با سلطان های عثمانی زد. صفوی‌ها که ایران سنی مذهب را تغییر مذهب دادند، قلمرو حکمرانی خود را تا جایی که بغداد و موصل امروز در عراق قرار دارد گسترش دادند؛ هر چند در نهایت آن شهرها را به عثمانی‌ها واگذار کردند.
به عقیده نویسنده، این نوع اشاره‌ها به ایران در رسانه‌ها، برای گشودن باب انتقاد از ایران به عنوان یک امپراطوری است و برجسته کردن رقابت هایش با عرب ها در حوزه مذهبی.
البته می شود در زمان افزایش تنش‌ها بین ایران شیعه و کشورهای سنی خلیج فارس چنین چیزی را انتظار داشت. تفاهم هسته‌ای به دست آمده برای جلوگیری از جاه طلبی‌های هسته‌ای ایران در هفته گذشته در جهان عرب با استقبال خوبی روبرو نشد.
با وجود واکنش محترمانه عربستان سعودی، رقیب اصلی سنی در منطقه گفت در انتظار توافقی لازم الاجرا است که به تقویت ثبات در منطقه بیانجامد. حال و هوای کشورهای عرب منطقه خلیج فارس طیفی از هراس تا خشم است.
یک ایران نزدیک‌تر به غرب، با بدگمانی، ایرانی است با اعتماد به نفس بیشتر برای به چالش کشیدن همسایگان و گسترش حوزه نفوذش. در واقع، واکنش سنی‌های منطقه به تفاهم هسته ای در لوزان یک هفته پیشتر اعلام شده بود؛ عربستان سعودی معمولا محتاط دست به تشکیل ائتلافی از کشورهای سنی مشترک المنافع زد و حملات هوایی علیه شورشیان مورد حمایت ایران در یمن را آغاز کرد.
سعودی‌ها در مورد نفوذ رو به گسترش ایران، به ویژه در عراق و سوریه، آنقدر آمادگی پیدا کردند که مشاجرات طولانی شان با قطر را کنار گذاشتند و روابط سنگین خود با مصر و ترکیه را بهبود بخشیدند.
خانم خلف در ادامه یادداشت خود می‌نویسد، پایه دیگر ظهور استراتژی ضد ایران، طرح نیروهای مشترک عرب است که از حمایت سعودی‌ها برخوردار است. من تردید دارم هرگز چنین امری به منصه ظهور برسد اما صحبت از آن دست کم اذهان را بر نیاز به همکاری متمرکز می کند.
ایرانی‌ها اغلب گلایه دارند که همسایگان سنی‌شان فرقه گراتر از آنها هستند و اشاره می‌کنند که تهران هم از گروه‌های تندرو سنی و هم گروه‌های وابسته شیعه حمایت کرده است. اما بعضی کارشناسان رسانه ای ایرانی به لفاظی‌های خطرناک تفرقه آمیزی تغییر جهت داده‌اند و عربستان سعودی را کشوری تکفیری معرفی می‌کنند که دیگر مسلمانان را کافر می‌داند.
در ضمن، اظهار نظرهایی که از تهران به گوش می‌رسد، می‌تواند به پارانویای عرب و گفتمان جاه طلبی‌های امپریالیستی دامن بزند. از علی یونسی، مشاور رییس جمهوری ایران، اخیرا نقل شد که در کنفرانسی در تهران گفته بود «در حال حاضر عراق نه فقط حوزه تمدنی نفوذ ماست، بلکه هویت، فرهنگ، مرکز و پایتخت ماست و این مسأله هم برای امروز است و هم گذشته... ایران از زمان تولد جهانی بوده است و به صورت یک امپراتوری متولد شده است... همه کسانی که درفلات ایران زندگی می‌کنند مورد حمایت ما خواهند بود و از آنها در برابر خطر تحجر اسلامی،تکفیر و الحاد، سلطه عثمانی جدید، سلطه وهابیت، سلطه غرب و صهیونیستم دفاع می‌کنیم.»
به عقیده نویسنده فایننشال تایمز، این اظهارنظرهای پوچ باید به استهزا گرفته شوند. آقای یونسی بعد از سخنرانی‌اش گفت از حرف‌هایش بد برداشت شده است. اما، در رسانه‌های عرب، این اظهارنظرها به عنوان سندی از نیات بد ایران برداشت شد، و برای شعله ور کردن لفاظی‌های مسموم‌تر مورد استفاده قرار گرفت.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.