روزنامه واشنگتن پست در شماره روز پنجشنبه خود از تلاش مخفیانه تهران برای تاسیس بانک در کشورهای مسلمان در گوشه و کنار جهان، از جمله در عراق و مالزی خبر می دهد و به نقل از مقامات آمریکایی می نویسد تهران برای این بانک ها از نام های غیرواقعی و شرایط مالکیت مبهم بهره می جوید تا تحریم های بین المللی، که فعالیت های بانکی جمهوری اسلامی در جهان به شدت از آن ها تاثیر گرفته است را، دور بزنند.
وزارت خزانه داری آمریکا ۱۶ بانک ایرانی را به ظن حمایت از برنامه اتمی و فعالیت های تروریستی تهران، در فهرست سیاه خود قرار داده و به تبع آن دیگر کشورها نیز اقدام مشابهی را علیه این بانک های ایرانی در پیش گرفتند. واشنگتن پست به نقل از مقامات آمریکایی تلاش ایران برای فعالیت های بانکی جدید را، نشانی از ثمربخش بودن تحریم های اقتصادی علیه تهران قلمداد می کند و می نویسد ایران در مسیر تاسیس بانک های جدید تا حدودی نیز موفق بوده است.
این روزنامه به نقل از یک مقام ارشد دولتی آمریکایی به شرط محفوظ ماندن نامش می نویسد: «به نظر ما، ایرانی ها تلاش می کنند در برخی جاها، دست به تاسیس مراکز مالی و بانک ها بزنند و این خود نشان می دهد که آنان از انجام عملیات معمولی بانکی عاجز شده اند». این مقام دولتی می افزاید: «آنان می خواهند در جاهایی که گمان می کنند از دسترس آمریکا در امان است، بانک هایی را تاسیس کنند».
مقامات آمریکایی گفته اند دولت باراک اوباما از تلاش های تهران «در برخی کشورهای همسایه و غیرهمسایه ایران» آگاه است.
در عراق، به گفته یک مقام این کشور، تهران دست کم دو بانک را در بغداد تاسیس کرده است که یکی از آن ها با بانک ملی، بزرگ ترین بانک تجاری ایرانی مرتبط است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۸ بانک ملی ایران را در فهرست موسسات مرتبط با برنامه هسته ای جمهوری اسلامی قرار داد و اتحادیه اروپا تمامی شعبات این بانک در این قاره را بست. ایران همچنین در تلاشی ناموفق سعی کرده است بانک های تجاری را در کردستان عراق تاسیس کند.
واشنگتن پست می نویسد مقامات وزارت خزانه داری آمریکا طی هفته های اخیر از نقاط گوناگون جهان از جمله کشورهایی چون آذربایجان، ترکیه، امارات متحده عربی، بحرین و لبنان دیدار کردند تا پیروی این کشورها از تحریم های اعمال شده علیه ایران را مستحکم کنند. وزارت خزانه داری و امور خارجه آمریکا به «مقامات محلی درباره خطرهای ریشه دواندن چنین عملیاتی در کشورهایشان» هشدار داده اند.
باکو، پایتخت آذربایجان محل استقرار شعبه ای از بانک ملی است و ماه گذشته گزارش های منتشر شده در آذربایجان از پیشنهاد تهران به باکو مبنی بر تاسیس بانکی مشترک میان دو کشور خبر دادند.
در سال ۲۰۰۸، وزارت خزانه داری آمریکا گفت بانک موسوم به «فیوچر بانک» در بحرین از سوی بانک ملی ایران اداره می شود اما این بانک هنوز به فعالیت خود ادامه می دهد.
شمس الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی در ماه جاری میلادی در واشنگتن به خبرنگاران گفت: «ایران در نتیجه اعمال تحریم ها با برخی مشکلات مواجه شده است». او گفت: «جهان بزرگ است و افرادی که با ما رابطه تجاری دارند راه هایی را برای انتقال پول پیدا می کنند». حسینی افزود: «وقتی راه آب را می بندید، آب راه خود را از جای دیگری باز می کند».
واشنگتن پست در ادامه به نقل از «متیو لویت»، یک مقام سابق وزارت خزانه داری آمریکا و مدیر برنامه مقابله با تروریسم موسسه واشنگتن برای سیاست گذاری خاور نزدیک، می نویسد: «ما همواره با ایران بازی موش و گربه داشته ایم». او می گوید حتی اگر ایران با موفقیت در کشورهای دیگر بانک تاسیس کند، این بانک ها برای انجام حجم بالایی از مراودات بانکی که ایران از دست داده است، بسیار کوچک و ناکافی خواهند بود.
امارات متحده عربی سالها کانالی مهم برای مراودات پولی و جنسی ایران بوده است. اما از زمان صدور تاره ترین دور تحریم های شورای امنیت در ژوئن ۲۰۱۰، امارات متحده عربی از طرق کاهش رابطه مالی با بانک های ایرانی که نامشان در فهرست سیاه واشنگتن قرار دارد، سختگیری هایی را بر فعالیت های ایران اعمال کرد. در پاسخ، به گفته مقام ارشد دولتی آمریکایی، به نظر می رسد ایران در تلاشی ناکام، مالزی را به عنوان یک قطب جدید اقتصادی برگزیده است.
به نوشته واشنگتن پست، مالزی یک مرکز مراوده محموله های تجاری، برای کالاهای مشکوک ایران بوده است و اقدام اخیر ایران، مالزی را از نظر منطقی، به مکانی مناسب برای مراودات مالی تهران تبدیل می کند. اما امسال، دولت مالزی اعلام کرد یک قانون کنترل صادرات را فعال کرده است که قصدش مستحکم کردن توانایی این کشور برای شناسایی موادی است که در ساخت سلاح های کشتار جمعی کاربرد دارد.
مقامات آمریکایی از موانع دولت مالزی از جمله تعلیق شعبه محلی بانک ملت، دومین بانک بزرگ ایران، که بر سر راه جمهوری اسلامی قرار داده است، ستایش کردند.
مقامات آمریکایی بارها به خطر افتادن اعتبار و نام موسسات مالی کشورهای مختلف را در صورت ادامه رابطه با نهادهای ایرانی، گوشزد کرده اند. با گسترش و نفوذ هرچه بیشتر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در صنایع گوناگون ایران، مقامات آمریکایی نیز فهرست شرکت های ایرانی مرتبط با سپاه را تکمیل کردند و به شرکت ها و موسسات بین المللی هشدار دادند که در ارتباط با نهادهای تحت تحریم محتاط باشند.
بانک های بین المللی عمده، مانند لیویدز، کردیت سویس و بارکلیز به دلیل ادامه روابط مالی که منشا آن ها ایران بود و یا تغییر سابقه مراودات مالی برای پنهان کردن چنین روابطی، از سوی مقامات آمریکایی، صدها میلیون دلار جریمه شده اند.