مقاله‌ای از الی کارمون برای روزنامه اسراییلی هاآرتص
هواپیماهای روسی در یک حرکت سریع و شگفت آور، پس از پیاده کردن پرسنل و سخت افزارهای نظامی لازم در لاذقیه، در سوریه، بمباران نیروهای شورشی غیر از داعش را در ۳۰ سپتامبر در حلب و ۷ اکتبر در استان حما آغاز کردند تا از یک عملیات بزرگ زمینی رژیم اسد و نیروهای متحدش ایران و حزب الله حمایت کنند.
ابراهیم امین، سردبیر الاخبار- روزنامه طرفدار حزب الله در بیروت- پیشتر در سپتامبر "اتحاد ضد ترور" میان روسیه، ایران، سوریه، عراق و حزب الله را به عنوان "مهم ترین تحول در منطقه و جهان در سال های گذشته" توصیف کرده بود.
ادعای او پرسش مهمی را مطرح می کند: آیا اتحاد روسیه با سوریه علوی، ایران شیعه، حزب الله لبنان، و شیعیان در عراق توافقی کوتاه مدت برای نجات رژیم اسد و خفه کردن داعش است، یا اتحادی بلندمدت که به شکاف شیعه و سنی در منطقه بعد مسیحی تزریق خواهد کرد و بنابراین ساختار روابط ژئوپولتیک بعضی بازیگران عمده جهان را دگرگون می کند؟
قدرت های سنی مخالف اسد، مات و مبهوت از عملیات نظامی روسیه به اتحاد جدید در سوریه با لحنی تند واکنش نشان دادند. احمد داوود اغلو نخست وزیر ترکیه، تاکید کرد که آنکارا با هر گذار سیاسی در سوریه که شامل اسد باشد مخالفت خواهد کرد. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز تهدید کرد که کشورش در صورت کنار نرفتن اسد از قدرت در جریان یک گذار سیاسی، گزینه نظامی را مدنظر قرار خواهد داد. چنین گزینه ای احتمالا شامل تقویت هماهنگی و همکاری ها بین مؤثرترین و بانفوذترین گروه های شورشی در سوریه با حمایت سعودی ها، قطری ها و ترک ها خواهد بود.
چندین روحانی اسلامگرای سعودی که ارتباطی با دولت ندارند، از کشورهای عرب و مسلمان خواسته اند حمایت "اخلاقی، مادی، سیاسی، و نظامی تمام و کمال" خود را از جهاد علیه دولت سوریه و ایرانی ها و روس ها نشان دهند. آنها از مداخله روسیه به عنوان بخشی از "جنگ صلیبی مسیحیان ارتدوکس" نام می برند.
در پی این فتوا، احرار الشام، گروه شورشی اسلامگرای سنی که بخشی از اتحاد "جبهه اسلامی" است، در بیانیه مشترکی با ۴۰ گروه شورشی دیگر خواستار "ائتلافی منطقه ای" علیه روسیه و ایران شده اند.
"ائتلاف ملی سوریه" هم ۱۱ اکتبر در اعتراض به حملات هوایی روسیه، مذاکرات صلح پیشنهادی استفان دمیستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه را بایکوت کرده و اصرار دارد که کارزار مسکو با نقش آن کشور در گفتگوها و عضویت اش در شورای امنیت سازگار نیست.
ایالات متحده هم اگر چه از نیات روسیه برای پیاده کردن نیرو در سوریه اطلاع داشت، اما باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا انتظار چنین حرکت جسورانه ای را از روس ها نداشت. دولت اوباما گام های متضادی برداشت: ابتدا، ابراز امیدواری کرد که روسیه با داعش بجنگد و برای رسیدن به راه حلی سیاسی برای بحران سوریه وارد تعامل شود. سپس، حملات روسیه را علیه شورشیان میانه رو طرفدار غرب مورد انتقاد قرار داد و تلاش کرد گفتگوهایی را برای کاهش تنش و پرهیز از برخوردهای تصادفی میان نظامیان آمریکا و روسیه برنامه ریزی کند.
اوباما در آخرین مصاحبه اش اذعان کرد که از ابتدا نسبت به آموزش و تجهیز شورشیان میانه رو مخالف اسد تردید داشت و وعده ای مبهم داد تا "تمام گزینه های در دسترس را مورد ارزیابی قرار دهد."
در طرف روس ها، کلیسای قدرتمند ارتدوکس از تصمیم مسکو به حملات نظامی در سوریه علیه داعش حمایت کرده و آن را "جنگ مقدس" توصیف کرده است. سخنگوی کلیسا در بیانیه ای رسمی گفت روسیه "در استفاده از نیروی نظامی برای حفاظت از مردم سوریه از محنتی که استبداد تروریست ها بر آن ها وارد کرده است تصمیمی مسولانه» گرفت. او به رنج مسیحیان در منطقه، ربودن روحانیون مسیحی، و تخریب کلیساها اشاره کرد و افزود مسلمان ها «کمتر از این در رنج نیستند."
در حضور نظامی روسیه در سوریه انگیزه های داخلی چون شورش های شدید و فعالیت های تروریستی اسلامگرایان منطقه قفقاز و گروه های جهادی قفقاز شمالی نقش دارد. این گروه ها در سوریه و عراق فعال هستند. ایجاد ولایت جدید داعش در قفقاز شمالی در ژوئن ۲۰۱۵ نگرانی ها نسبت به احتمال حملات داعش به مسکو و دیگر شهرهای بزرگ را افزایش داد.
فراتر از این، ۲۲۰۰ نیروی روسی که در حال حاضر با داعش در سوریه و عراق در جنگ هستند روسیه را وادار خواهد کرد که عملیات ضد تروریستی اش را در بلندمدت افزایش بدهد. روس ها این کار را می توانند با اعزام "داوطلبان" سوری روس تبار که در حال حاضر در اوکراین می جنگند، یا واحدهای ویژه قومی آموزش دیده در چچن توسط گروه آلفا انجام دهند.
می توان انتظار داشت که مداخله نظامی روسیه در سوریه با مقاومت شدید تمام شورشیان سنی مجهز به تسلیحات پیشرفته تر ضد هوایی و ضد تانک دریافتی از عربستان سعودی، قطر، و ترکیه روبرو شود. شاید دولت اوباما هم استراتژی را برای به چالش کشیدن روسیه در پیش بگیرد.
اگر چنین اتفاقی بیافتد، روسیه در میدان نبرد و حرکت استراتژیک اش برای نجات رژیم علوی اسد به حمایت ایران و حزب الله نیاز خواهد داشت. اولین مرحله از این مهم اطمینان حاصل کردن از ادامه دفاع از مناطق تحت کنترل دولت در غرب سوریه است. پوتین پس از آن می تواند تصمیم بگیرد که آیا برای آزاد کردن بخش های بیشتری از مناطق سنی نشین در زیر یک "سوریه متحد" فشار آورد و درگیر جنگ علیه داعش در عراق شود یا نه.
هر چه کارزار نظامی روسیه در منطقه به درازا بکشد، اتحاد مسکو با ایران و حزب الله و احتمالا با رژیم شیعه در بغداد قوی تر خواهد شد.
از این منظر، مداخله عمیق نظامی روسیه به آهستگی به چینش دوباره اتحادهای منطقه ای می انجامد و نفوذ کنونی آمریکا و غرب را با خطر روبرو کرده و سناریوهای جدیدی را با پتانسیل برخورد احتمالی با روس ها پدید می آورد.
تلاش های بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل برای رسیدن به درکی مشترک با ولادمیر پوتین رییس جمهوری روسیه بر سر منافع دو کشور، تا کنون نتیجه چندانی برای حفظ منافع اسراییل در برابر این اتحاد جدید نداشته است. دیدار معاونان وزیران دفاع دو کشور در ششم اکتبر در تل آویو هم برای کاهش تنش از سوی نیروهای نظامی دو کشور پیشرفت محسوسی نداشت. یک افسر نیروی هوایی اسراییل در مصاحبه ای در هفتم اکتبر اشاره می کند که رسیدن به توافق بر سر جزییات همکاری زمان می برد. تا آن زمان، نیروی هوایی اسراییل "می داند چگونه در شرایطی مشکل آفرین از خودش حفاظت کند."
اتحاد جدید روسیه منافع استراتژیک اسراییل را در ارتباط با ایران و حزب الله با خطر روبرو می کند و ایرانی ها به احتمال زیاد تاثیر اتحاد خود را دیر یا زود در شمال بلندی های جولان یا داخل لبنان به آزمون خواهند گذاشت. اگر چنین شود، عاقلانه است که اسراییل حرکاتش را از نزدیک با دولت آمریکا هماهنگ کند. باید دید که آیا وعده پوتین مبنی بر این که روسیه "همیشه مسوولانه رفتار خواهد کرد" به تحقق می پیوندد یا ترجیح می دهد از دوستان جدیدش دفاع کند.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.