ایران چند ماه دیگر رییس جمهوری تازه ای انتخاب خواهد کرد. پیشاپیش رقابت های ریاست جمهوری به نظر می رسد برادران لاریجانی در تلاش اند تا نفوذ سیاسی خود را در ایران توسعه دهند. گمانه زنی هایی در این خصوص مطرح است که علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی و مشهورترین عضو این خانواده متنفذ، برای بار دوم بخت خود را درعرصه انتخابات ریاست جمهوری بیازماید.
ریاست دو برادر از پنج برادر لاریجانی بر دو قوه اصلی کشور، حاکی از اعتماد عمیق آیت الله خامنه ای به آنهاست. علی لاریجانی ۸ سال پیش که نامزد ریاست جمهوری و رقیب محمود احمدی نژاد بود، شکست سختی از او متحمل شد. اما حمایت جامعه روحانیت از وی، و سابقه فعالیتش به عنوان گفت و گو کننده ارشد مذاکرات هسته ای از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ به مقام های ارشد جمهوری اسلامی نشان داده که او با سختگیری وارد عرصه مذاکرات می شود و به تعبیر آنها «حافظ ارزش های نظام» است و اصول رژیم را فدای هیچ سیاستی نمی کند.
از سوی دیگر، اصلاح طلبان و نامزدهای نزدیک به آنها در پی انتخابات ریاست جمهوری ۴ سال پیش ایران به حاشیه رانده شده اند و هنوز روشن نیست که مقام های جمهوری اسلامی به آنها اجازه حضور در عرصه رقابت های انتخاباتی را خواهند داد یا نه. این امر البته، از شمار نامزدهای مطرح و جدی صحنه انتخابات ریاست جمهوری می کاهد.
تحلیلگران سیاسی برآنند که در صورت رسیدن علی لاریجانی به مقام ریاست جمهوری ایران، دشوار بتوان حدس زد که حضور و نقش قوی تر برادران لاریجانی تا چه اندازه روابط میان ایران و غرب را تغییر خواهد داد یا امکان تعامل با آمریکا پیرامون برنامه هسته ای ایران را تا چه اندازه بیشتر خواهد کرد.
محمد جواد لاریجانی که دانش آموخته رشته ریاضیات در دانشگاه برکلی کالیفرنیاست، مرتب به آمریکا سفر می کند. لاریجانی تاکنون در سفرهایش به آمریکا، با رسانه ها گفت و گو کرده و میهمان برنامه های رادیو تلویزیونی بوده است. در این گفت و گوها، او به زبان انگلیسی از سیاست های آمریکا انتقاد کرده است.
مهرزاد بروجردی، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه در دانشگاه سراکیوز، در گفت و گو با واشنگتن پست می گوید:«برادران لاریجانی نزد غربی ها به عنوان گفت و گو کننده های سخت گیر و باهوش شناخته شده اند.»
روابط نزدیک علی لاریجانی با آیت الله خامنه ای به آن معناست که وی احتمالاً برای گفت و گو و شاید معامله ای با واشنگتن قدرت بیشتری از محمود احمدی نژاد دارد. او آرام تر از رییس جمهوری کنونی ایران است، اما چه وی و چه برادرانش مدافعان سرسخت اصول نظام جمهوری اسلامی هستند و به ایدئولوژی و باورهای نظام سخت پایبندند؛ حتی پایبندتر از امثال احمدی نژاد.
عادات و منش سیاسی و شخصی علی لاریجانی با محمود احمدی نژاد تفاوت فاحش دارد. احمدی نژاد نزد طبقه کارگر و تنگدست، محبوب است اما با طرح ایده هایی که بیشتربه نظر ملی گرایانه می رسند تا اسلام گرایانه، محبوبیت خود را نزد روحانیون از جمله آیت الله خامنه ای از دست داده است. یکی از دلایل دیگر کم شدن محبوبیت احمدی نژاد آن است که وی اخیراً کوشیده توجه عام را بیش از رهبری نظام، به سوی خود جلب کند و قدرت بیشتری بگیرد.
صادق لاریجانی هم که رییس قوه قضاییه ایران است، چندین بار از آنچه دخالت رییس جمهوری در ساختار قضایی کشور خوانده، به شدت انتقاد کرده و با پیشنهادهای احمدی نژاد برای تخفیف مجازات برخی زندانیان مخالفت کرده و به رییس جمهوری هشدار داده که دست از دخالت در امور قوه قضاییه بردارد.
علی لاریجانی نیز به تازگی دست احمدی نژاد را در کاهش بیشتر یارانه ها کوتاه کرده و به یکی از عمده ترین مظاهر قدرت نمایی رییس جمهوری ایران پایان داده است. در حالی که احمدی نژاد می گوید تحریم های غرب سبب گرفتاری های اقتصادی ایران شده، علی لاریجانی سوء مدیریت اجرایی را عامل این دست چالش ها می داند. وی ماه گذشته گفت مسئولان «نباید پشت تحریم ها پنهان شوند.»
برخی معتقدند که مهم ترین عامل تفکیک برادران لاریجانی از دیگر نامزدهای احتمالی تصاحب مسند ریاست جمهوری و مسندهای دیگر در جمهوری اسلامی، خانواده شناخته شده و تحصلیکرده آنهاست.
عده ای از تحلیگران مسائل ایران اما برآنند که نفوذ خانواده لاریجانی نقطه ضعفشان هم هست. منتقدان می گویند تصدی چندین سمت کلیدی و ارشد نظام توسط برادران لاریجانی نقض غرض و منافی اصول جمهوری اسلامی است و انتقاد از موازین نظام سلطنتی را بی معنا می کند. حسین فدایی که نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی بوده، آوریل گذشته در گفت و گو با روزنامه ای در داخل ایران ریاست دو برادر بر دو قوه مملکت را غیراخلاقی خواند.
محمد جواد لاریجانی از مدت ها پیش با اتهام تصاحب غیرقانونی قطعه زمین بزرگی مواجه بوده است. وی در واکنش به مورد اغماض قرار گرفتن پرونده اختلاف برسر این زمین توسط برادرش، حدود سه ماه پیش به خبرنگاران گفت:«ما لاریجانی ها در کارمان برادری نمی شناسیم.»
فریده فرهی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه هاوایی، در گفت و گو با واشنگتن پست می گوید:« به نظر من علی لاریجانی خطر وارد شدن به صحنه یک رقابت انتخاباتی دیگر را نخواهد پذیرفت. طبقه کارگر از او چندان راضی نیست و ورود وی به عرصه رقابت، پرونده مالکیت غیرقانونی برادرش را بر زمینی که پرونده آن مدت هاست مطرح بوده، از نو طرح خواهد کرد. لحن صحبت کردن او اشرافی است، که مورد پسند بسیاری از افراد طبقه متوسط ایران نیست.»
لاریجانی اما در عرصه سیاست بین الملل حضوری فعال دارد. وی چندی پیش حمایت ایران را از حماس اعلام کرد و در ماه نوامبر گذشته با بشار اسد رییس جمهوری سوریه ملاقات کرد و بر آمادگی ایران برای کمک به پایان دادن خشونت در سوریه پای فشرد.
به رغم آنکه صادق لاریجانی اخیرا حمایت خود را از گفت و گوی مستقیم با آمریکا تحت شرایط صحیح ابراز کرده، موضع و لحن برادران لاریجانی تاکنون همواره ضدآمریکایی بوده است.
صادق لاریجانی در پی انتخاب مجدد باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا گفت که برقراری رابطه با آمریکا آسان نیست، و افزود «با توجه به فشاری که آمریکا به مردم ایران وارد کرده» این روابط یک شبه ترمیم نخواهد شد.
محمد جواد لاریجانی اما، در اظهارنظر خود در ماه نوامبر گذشته، برخلاف برادرش، لحنی دیپلماتیک برای ابراز عقیده انتخاب نکرد. او گفت که اگر منافع ملی ایجاب کند، ایران حتی در«قعر جهنم» با آمریکا مذاکره خواهد کرد.
ریاست دو برادر از پنج برادر لاریجانی بر دو قوه اصلی کشور، حاکی از اعتماد عمیق آیت الله خامنه ای به آنهاست. علی لاریجانی ۸ سال پیش که نامزد ریاست جمهوری و رقیب محمود احمدی نژاد بود، شکست سختی از او متحمل شد. اما حمایت جامعه روحانیت از وی، و سابقه فعالیتش به عنوان گفت و گو کننده ارشد مذاکرات هسته ای از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ به مقام های ارشد جمهوری اسلامی نشان داده که او با سختگیری وارد عرصه مذاکرات می شود و به تعبیر آنها «حافظ ارزش های نظام» است و اصول رژیم را فدای هیچ سیاستی نمی کند.
از سوی دیگر، اصلاح طلبان و نامزدهای نزدیک به آنها در پی انتخابات ریاست جمهوری ۴ سال پیش ایران به حاشیه رانده شده اند و هنوز روشن نیست که مقام های جمهوری اسلامی به آنها اجازه حضور در عرصه رقابت های انتخاباتی را خواهند داد یا نه. این امر البته، از شمار نامزدهای مطرح و جدی صحنه انتخابات ریاست جمهوری می کاهد.
تحلیلگران سیاسی برآنند که در صورت رسیدن علی لاریجانی به مقام ریاست جمهوری ایران، دشوار بتوان حدس زد که حضور و نقش قوی تر برادران لاریجانی تا چه اندازه روابط میان ایران و غرب را تغییر خواهد داد یا امکان تعامل با آمریکا پیرامون برنامه هسته ای ایران را تا چه اندازه بیشتر خواهد کرد.
محمد جواد لاریجانی که دانش آموخته رشته ریاضیات در دانشگاه برکلی کالیفرنیاست، مرتب به آمریکا سفر می کند. لاریجانی تاکنون در سفرهایش به آمریکا، با رسانه ها گفت و گو کرده و میهمان برنامه های رادیو تلویزیونی بوده است. در این گفت و گوها، او به زبان انگلیسی از سیاست های آمریکا انتقاد کرده است.
مهرزاد بروجردی، مدیر بخش مطالعات خاورمیانه در دانشگاه سراکیوز، در گفت و گو با واشنگتن پست می گوید:«برادران لاریجانی نزد غربی ها به عنوان گفت و گو کننده های سخت گیر و باهوش شناخته شده اند.»
روابط نزدیک علی لاریجانی با آیت الله خامنه ای به آن معناست که وی احتمالاً برای گفت و گو و شاید معامله ای با واشنگتن قدرت بیشتری از محمود احمدی نژاد دارد. او آرام تر از رییس جمهوری کنونی ایران است، اما چه وی و چه برادرانش مدافعان سرسخت اصول نظام جمهوری اسلامی هستند و به ایدئولوژی و باورهای نظام سخت پایبندند؛ حتی پایبندتر از امثال احمدی نژاد.
عادات و منش سیاسی و شخصی علی لاریجانی با محمود احمدی نژاد تفاوت فاحش دارد. احمدی نژاد نزد طبقه کارگر و تنگدست، محبوب است اما با طرح ایده هایی که بیشتربه نظر ملی گرایانه می رسند تا اسلام گرایانه، محبوبیت خود را نزد روحانیون از جمله آیت الله خامنه ای از دست داده است. یکی از دلایل دیگر کم شدن محبوبیت احمدی نژاد آن است که وی اخیراً کوشیده توجه عام را بیش از رهبری نظام، به سوی خود جلب کند و قدرت بیشتری بگیرد.
صادق لاریجانی هم که رییس قوه قضاییه ایران است، چندین بار از آنچه دخالت رییس جمهوری در ساختار قضایی کشور خوانده، به شدت انتقاد کرده و با پیشنهادهای احمدی نژاد برای تخفیف مجازات برخی زندانیان مخالفت کرده و به رییس جمهوری هشدار داده که دست از دخالت در امور قوه قضاییه بردارد.
علی لاریجانی نیز به تازگی دست احمدی نژاد را در کاهش بیشتر یارانه ها کوتاه کرده و به یکی از عمده ترین مظاهر قدرت نمایی رییس جمهوری ایران پایان داده است. در حالی که احمدی نژاد می گوید تحریم های غرب سبب گرفتاری های اقتصادی ایران شده، علی لاریجانی سوء مدیریت اجرایی را عامل این دست چالش ها می داند. وی ماه گذشته گفت مسئولان «نباید پشت تحریم ها پنهان شوند.»
برخی معتقدند که مهم ترین عامل تفکیک برادران لاریجانی از دیگر نامزدهای احتمالی تصاحب مسند ریاست جمهوری و مسندهای دیگر در جمهوری اسلامی، خانواده شناخته شده و تحصلیکرده آنهاست.
عده ای از تحلیگران مسائل ایران اما برآنند که نفوذ خانواده لاریجانی نقطه ضعفشان هم هست. منتقدان می گویند تصدی چندین سمت کلیدی و ارشد نظام توسط برادران لاریجانی نقض غرض و منافی اصول جمهوری اسلامی است و انتقاد از موازین نظام سلطنتی را بی معنا می کند. حسین فدایی که نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی بوده، آوریل گذشته در گفت و گو با روزنامه ای در داخل ایران ریاست دو برادر بر دو قوه مملکت را غیراخلاقی خواند.
محمد جواد لاریجانی از مدت ها پیش با اتهام تصاحب غیرقانونی قطعه زمین بزرگی مواجه بوده است. وی در واکنش به مورد اغماض قرار گرفتن پرونده اختلاف برسر این زمین توسط برادرش، حدود سه ماه پیش به خبرنگاران گفت:«ما لاریجانی ها در کارمان برادری نمی شناسیم.»
فریده فرهی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه هاوایی، در گفت و گو با واشنگتن پست می گوید:« به نظر من علی لاریجانی خطر وارد شدن به صحنه یک رقابت انتخاباتی دیگر را نخواهد پذیرفت. طبقه کارگر از او چندان راضی نیست و ورود وی به عرصه رقابت، پرونده مالکیت غیرقانونی برادرش را بر زمینی که پرونده آن مدت هاست مطرح بوده، از نو طرح خواهد کرد. لحن صحبت کردن او اشرافی است، که مورد پسند بسیاری از افراد طبقه متوسط ایران نیست.»
لاریجانی اما در عرصه سیاست بین الملل حضوری فعال دارد. وی چندی پیش حمایت ایران را از حماس اعلام کرد و در ماه نوامبر گذشته با بشار اسد رییس جمهوری سوریه ملاقات کرد و بر آمادگی ایران برای کمک به پایان دادن خشونت در سوریه پای فشرد.
به رغم آنکه صادق لاریجانی اخیرا حمایت خود را از گفت و گوی مستقیم با آمریکا تحت شرایط صحیح ابراز کرده، موضع و لحن برادران لاریجانی تاکنون همواره ضدآمریکایی بوده است.
صادق لاریجانی در پی انتخاب مجدد باراک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا گفت که برقراری رابطه با آمریکا آسان نیست، و افزود «با توجه به فشاری که آمریکا به مردم ایران وارد کرده» این روابط یک شبه ترمیم نخواهد شد.
محمد جواد لاریجانی اما، در اظهارنظر خود در ماه نوامبر گذشته، برخلاف برادرش، لحنی دیپلماتیک برای ابراز عقیده انتخاب نکرد. او گفت که اگر منافع ملی ایجاب کند، ایران حتی در«قعر جهنم» با آمریکا مذاکره خواهد کرد.