مقاله‌ای از بخش خبری داو جونز در وبسایت نزدک
حرکت روسیه به سوی تحکیم ائتلافش با ایران در سوریه، طی نشست رهبران ۲۰۰ کشور جهان در نیویورک، تحولی بغرنج را برای دولت اوباما و متحدان اروپایی اش برجسته می کند: با وجود توافق هسته ای، خط نبرد در خاورمیانه عمیق تر شده است.
روسیه به شکل فزاینده ای نسبت به تقویت روابطش با تهران برای تحکیم رژیم اسد در دمشق و همکاری بر سر دیگر مسائل تمایل نشان می دهد. همزمان، با اقدامات عربستان سعودی برای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در منطقه پیش از برخورداری تهران از منافع اقتصادی ناشی از رفع تحریم ها جنگ نیابتی شدت گرفته است.
مقام های سعودی در سازمان ملل متحد تصریح کردند که نمی خواهند در هیچ بحث منطقه ای با حضور ایران شرکت داشته باشند.
پس از توافق ۲۳ تیر ماه، باراک اوباما رییس جمهوری ایالات متحده و دیگر مقام های آمریکایی، بطور علنی ابراز امیدواری کردند که توافق هسته ای گشاینده دریچه ای به سوی همکاری های بزرگتر بین غرب و تهران باشد. مقام های اروپایی هم گفتند توافق هسته ای با ایران نشان داد که غرب می تواند با وجود اختلافات با روسیه بر سر اوکراین با آن کشور برای تخفیف تنش های بین المللی همکاری کند.
مقام های اروپایی از استفاده از توافق هسته ای ایران به عنوان شتاب دهنده تلاش های تازه برای صلح در یمن، سوریه، و دیگر نقاط صحبت کرده اند. فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت در حال کار بر روی چارچوبی منطقه ای است که می تواند سعودی ها و ایران را بر سر میز مذاکره بیاورد.
تا این جا که هیچ کدام از این تلاش ها نتیجه ای نداشته است.
با وجود یک رشته دیدارهای در سطح عالی با رهبران غربی، از جمله دیدارهای دوجانبه محمدجواد ظریف و جان کری، وزیران خارجه ایران و آمریکا، ایران تمایل چندانی به همکاری با غرب نشان نداده است.
مقام های ایرانی آشکارا از کارزار نظامی روسیه در سوریه با هدف تحکیم بشار اسد، رهبری که آمریکا می خواهد از قدرت کنار رود، حمایت کرده اند.
عربستان سعودی می گوید محموله بزرگی از تسلیحات ساخت ایران را توقیف کرده که مقصدش حوثی های یمن بوده است؛ شورشیان حوثی، دولت مورد حمایت آمریکا در یمن را سرنگون کردند. عبد ربه منصور هادی رییس جمهوری یمن، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ایران را به تلاش برای نابودی کشورش متهم کرد.
همزمان، مقام های ایرانی علناً از کاخ سفید خواسته اند ایرانیان محبوس در زندان های آمریکا را در ازای آزادی آمریکایی های زندانی در ایران آزاد کنند؛ این نشانه قابل توجهی از سخت تر شدن مواضع ایران است.
دیپلمات های غربی می گویند مقام های ایران مدام ادعا می کنند که نسبت به ایده ها و مباحث بر سر سوریه ذهن بازی دارند. اما آن ها می افزایند که موضع نهایی ایران همچون روسیه این است که اسد تضمین کننده ثبات در سوریه است و آن ها هیچ تهدیدی را علیه حکومت او نمی پذیرند.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه بریتانیا می گوید "آنچه آن ها می گویند به خوبی هماهنگ شده است."
هرگونه امید به گشایش دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی در حاشیه سازمان ملل متحد به سرعت از بین رفت.
سال گذشته، وزیران امور خارجه ایران و عربستان سعودی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار و گفتگو کردند، اما در پی مرگ نزدیک به ۸۰۰ تن در تراژدی مراسم حج در مکه - از جمله بیش از صدها زائر ایرانی - تنش بین تهران و ریاض دوباره بالا گرفته است.
حسن روحانی رییس جمهوری ایران، نحوه مدیریت سعودی ها در حج را به باد انتقاد گرفت و خواستار تحقیقات بین المللی در این باره شد. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی ۲۶ سپتامبر در نیویورک در کنار جان کری وزیر خارجه آمریکا، تهران را به «بازی سیاسی با یک رویداد تراژیک» متهم کرد.
به گفته دو دیپلمات ارشد غربی، عربستان سعودی در جریان دیدارهای رهبران جهان در نیویورک مانع هر گونه مباحثه ای بر سر سوریه و دیگر مسائل منطقه ای با حضور مقامات ایرانی شد.
با این وجود این روسیه بود که هر گونه امید به هماهنگی در دیپلماسی خاورمیانه ای را نابود کرد.
با وجود دیدار حدودا ۹۰ دقیقه ای باراک اوباما و ولادمیر پوتین، رهبران آمریکا و روسیه، که هر دو طرف آن را سازنده توصیف کردند، اعلام ائتلاف ضد تروریسم روسیه-ایران-عراق در شب دیدار رهبران، و حملات هوایی روسیه در سوریه، مسکو و واشنگتن را در یک مسیر بالقوه رودرویی قرار داد.
هر چند سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اصرار داشت که مسکو اهداف داعش و دیگر گروه های تروریستی را در سوریه زیر حمله گرفته است، اما ایالات متحده، فرانسه، و دیگر مقام های رسمی گفتند کارزار نظامی روسیه به روشنی گروه های میانه رو مورد حمایت غرب که در جنگ با رژیم اسد هستند را هدف گرفته و تاکید داشتند که اقدامات مسکو علیه داعش بر خلاف حملات ائتلاف تحت رهبری آمریکا از حمایت دولت سوریه برخوردار است.
پوتین و اوباما در سخنرانی های خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدگاه های متضادی را در باره آینده اسد ارائه دادند. رییس جمهوری آمریکا چند روز بعد هشدار داد که اقدامات روسیه در حمایت از اسد دعوت به فاجعه ای است که می تواند مسکو را در باتلاق سوریه زمین گیر کند.
نیکلاس گوسدو، استاد مطالعات امنیت ملی در دانشگاه جنگ نیروی دریایی آمریکا، در پژوهشی برای شبکه رهبری اروپایی می گوید همکاری میان روسیه و غرب بر سر سوریه احتمالا به «مجموعه ای از هماهنگی های تاکتیکی با هدف پرهیز از تصادم های ناخواسته» ختم می شود تا «همکاری های پایدار استراتژیک برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه و ایجاد ثبات در منطقه». او تاکید می کند که «علت این امر همانطور که سخنرانی های اوباما و پوتین در مجمع عمومی به خوبی روشن کرد نبود یک نگاه مشترک از سوی دو طرف به وضعیت پایانی مورد نظر است».
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.