تنها یک روز پس از آن که سی و چهارمین سناتور کنگره آمریکا از توافق اتمی وین حمایت کرد، رهبر جمهوری اسلامی ایران فرمان داد تا متن برجام به مجلس ارجاع شود تا نمایندگان مجلس شورای اسلامی درباره آن تصمیمگیری کنند.
حالا خیال رئیسجمهوری ایالات متحده برای حفظ وتوی رد احتمالی توافق در کنگره آمریکا نسبتا راحت است، اما تلاشهای مقامات سیاسی در ایران و آمریکا برای تایید و یا رد توافق ادامه خواهد داشت.
در این بین فعالان سیاسی و مدنی ایران نیز با تهیه و انتشار نامههایی به بیان دلایل خود در موافقت و یا مخالفت با توافق هستهای پرداختهاند.
نخستین واکنش از سوی برخی چهرههای سرشناس ایرانیتبار آمریکا صورت گرفت. آنها در نامه خود خطاب به مردم آمریکا نوشتند: "ما از شما دوستان آمریکایی میخواهیم که با حمایت از توافق اخیر میان آمریکا، ایران و سایر قدرتهای جهانی خواست خود را برای صلح و کامیابی نشان دهید."
به اعتقاد امضاکنندگان این نامه "استفاده از دیپلماسی در قبال ایران کارکرد بیشتری برای جلوگیری از جنگ دارد" و پیروزی زمانی حاصل میشود که "آمال و آرزوهای آمریکا به جای جنگ از راه دیپلماسی حاصل شوند".
انوشه انصاری، فضانورد - نازنین بنیادی و شهره آغداشلو، هنرپیشه - آرش فردوسی، از بنیانگذاران دراپ باکس - ماز جبرانی، کمدین - امید کردستانی، رییس بخش تجاری گوگل - سالار کمانگر، مدیر پیشین سایت یوتیوب - فیروز نادری، از مدیران سازمان ناسا - شیرین نشاط، هنرمند و فیلمساز - علی روغنی، مدیر پیشین دفتر اجرایی توییتر و آیدین قاجار، مدیر بخش تولید فیسبوک از امضاکنندگان این نامه بودند.
پس از آن نوبت به مخالفان رسید، تا با انتشار نامهای هشدار دهند: "مماشات با رژیم ایران، به جهانی خطرناکتر منتهی خواهد شد".
آنها با یادآوری نقض حقوق بشر در ایران، عنوان کردند که ثمرات اقتصادی ناشی از رفع تحریمها به مردم ایران نمیرسد، بلکه صرف تقویت "رژیمی سرکوبگر" میشود: "توجیهگران و مماشاتجویان غربی حکومت دینی ایران، هیچ لطفی در حق مردم این کشور نمیکنند. آنها احتمال تغییر مثبت در ایران را کم و امید ایرانیان را ناچیز میکنند."
نام احمد باطبی، سعید قاسمینژاد، نیما راشدان، بنفشه پورزند، حسن داعی، سایه سعیدی سیرجانی، ، سلمان سیما، مجید محمدی و میترا پورشجری در پای این نامه به چشم میخورد.
در ادامه چندین نامه دیگر منتشر میشد که همگی خواستار تایید توافق هستهای بودند.
امضا کنندگان یکی از نامهها خود را "جمعی از ایرانیان مخالف و منتقد رژیم ایران" معرفی کرده که "در مهاجرت یا تبعید" زندگی میکنند. آنها از کنگره آمریکا خواستهاند تا با تصویب توافقنامه "نگرش نوینی به چالشهای امنیتی در خاورمیانه" ایجاد کنند. به اعتقاد آنها "دشمنی غیرعقلانی میان ایران و ایالات متحده مغایر با منافع هر دو کشور، و مانع بزرگی در راه مبارزه برای دمکراسی در ایران خواهد بود."
این نامه را افرادی مانند رامین جهانبگلو، منصور فرهنگ، کاظم علمداری، نیره توحیدی، مهرانگیز کار، شیرین عبادی، کریم لاهیجی، بهروز بیات، مازیار بهاری، عبدی کلانتری، فاطمه حقیقتجو، علیاکبر موسوی، علی افشاری، حسن یوسفی اشکوری، ثریا فلاح، احمد کریمی حکاک، سعید پیوندی، آزاده پورزند و حسن شریعتمداری امضا کردهاند.
نامه دیگری هم با ۱۳۶ امضا منتشر شد، که امضاکنندگان آن هم خود را "مخالفان جمهوری اسلامی" نامیده که از "گذار مسالمت آمیز به دموکراسی بر پایه اعلامیه جهانی حقوق بشر در ایران" حمایت میکنند.
به اعتقاد این دسته از فعالان، "رای منفی به برجام در کنگره آمریکا پیامدهای بالقوه مخربی بر روی وضعیت برنامه هستهای ایران، ثبات منطقه و نگرش مردم ایران نسبت به دولت و جامعه آمریکا خواهد داشت که به نوبه خود تاثیر منفی بر روی کارزار برای دموکراسی در ایران میگذارد."
کاظم کردوانی، علی کشتگر، ابراهیم نبوی، مهدی خانبابا تهرانی، جواد اکبرین، عبدالستار دوشوکی، بیژن حکمت و مهدی فتاپور از جمله امضاکنندگان این نامه بودند.
نامه بعدی اما از داخل ایران رسید و جمعی از فعالان سیاسی و مدنی ساکن ایران آن را امضا کردند. در این نامه با ابراز نگرانی عمیق از رد شدن توافق هستهای آمده بود: "اگر این توافقنامه هسته ای تصویب و اجرا شود، موجب تحقق تدریجی این ارزش های جهانی در ایران همراه با امکان روابط بهتر میان دو ملت ما خواهد بود."
امضاکنندگان نامه هشدار دادهاند که "یک فرصت دیگر، در این ابعاد، ممکن است در طول عمر ما پیش نیاید" و با رد توافقنامه هستهای "تحریم های اقتصادی و خطر بروز جنگ افزایش خواهد یافت."
در پای این نامه، امضای افرادی مانند ابراهیم یزدی، محمدرضا خاتمی، جعفر پناهی، ماشاالله شمس الواعظین، هاشم صباغیان، کیوان صمیمی، اعظم طالقانی، ابوالفضل بازرگان، عمادالدین باقی، سید محمدعلی دادخواه، فیض الله عرب سرخی، عبدالله نوری، غلامحسین کرباسچی، مصطفی معین، احمد منتظری و لطفالله میثمی به چشم میخورد.
آخرین نامه مربوط به توافق هستهای ۲۳ تیر ماه وین، امضای ۴۴ استاد دانشگاههای معتبر آمریکا، کانادا و بریتانیا را به همراه دارد. در این بیانیه به طور مفصل توضیح داده شده که اگر "نگرانی واقعی کشورهای غربی" احتمال تولید سلاح هسته ای توسط ایران بود، پس قرارداد وین این امکان را مسدود خواهد کرد. اما اگر هدف اصلی آن بوده که "با تحمیل فلج کنندهترین تحریمهای اقتصادی تاریخ بر مردم ایران، رژیم تهران تغییر یابد"، توافق وین چنین دستاوردی به بارنخواهد آورد.
این استادان دانشگاه عنوان کردهاند که مخالفان این توافق جنگ طلبان هستند و رد توافق از سوی آمریکا، آن را در جهان "به کلی منزوی" خواهد کرد.
در این نامه با تشریح نقض حقوق بشر در ایران، نظام جمهوری اسلامی یک "رژیم دیکتاتوری" توصیف شده اما درعین حال آمده است: "مداخلههای فاجعه آمیز نظامی در افغانستان، عراق، لیبی، سوریه، و یمن نشان داده است که دموکراسی در لوله تفنگ زاده نمی شود و دخالت نظامی هرگز نمی تواند راهی برای گذار به دولت های دموکراتیک واقعی باشد."
این بیانیه توسط اکبر گنجی تهیه شده و ۴۴ استاد دانشگاه از قبیل نوام چامسکی آن را امضا کردهاند.