لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ایران ۰۸:۵۹

وزیر خارجه ایران چرا عصبانی است؟


محمد جواد ظریف
محمد جواد ظریف

نشریه «نشنال اینترست»، در مقاله ای به قلم جان الن گی می نویسد: در مذاکرات هسته ای که زمانی بر سر سوأل هایی چون دست‌یابی به تاسیسات و راستی آزمایی مجادله می شد، به نظر می رسد که اکنون بر سر معیارها مجادله می شود- و این معیارها ربطی به اندازه ذخیره اورانیوم ندارد.

روز چهارشنبه رسانه های روسیه و ایران جولان‌گاه فوران درشت‌گویی هایی بود که از قول رهبران سیاسی این دو کشور در بحث مربوط به حذف تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل نقل می شد. ایران و روسیه می خواهند تحریم تسلیحاتی لغو شود. آمریکا و دیگران خواستار باقی ماندن برخی محدودیت ها هستند. وقتی فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت ممکن است مذاکرات به دلیل ناسازگاری ایران به پایان رسد، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، برخروشید که «هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید.» سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز فرصت را مناسب شمرد و افزود: «و همچنین یک روسی را.»

به نوشته «نشنال اینترست»، همچنین در گزارش ها آمده است که ظریف و همتای آمریکایی اش جان کری در گفت‌وگویی دو به دو صدایشان چنان بلند شده بود که به گوش دیگر نمایندگی ها که درهتل بودند می رسید. در موردی دیگر، وقتی مذاکره کنندگان نقش ایران را در بی ثبات سازی خاورمیانه به رخ کشیدند، ظریف توپید که «اگر بخواهیم از امنیت منطقه حرف بزنیم من باید تک تک شما را برای حمایت از صدام (درجنگ ایران و عراق) به دادگاه بین المللی بکشانم.»

تعجبی ندارد که برخی از مذاکره کنندگان در این مذاکرات اختیار از دست بدهند، زیرا اکنون کار مسائل مورد بحث به هسته مرکزی نگرش و نگرانی هریک از طرف های مذاکره درمورد امنیت و منزلت کشور خود رسیده است-و این نخستین بار هم نیست که ظریف به بی ظرافتی متهم می شود. با این حال تنها اکنون است که می‌شنویم چرا ظریف فریاد می زند. از آنجا که گویی مذاکره کنندگان بر دهان خود قفل زده اند، همه آنچه از مذاکرات درز کرده است را باید به گونه تلاش هایی دلبخواه برای ایجاد نوعی تصویر تلقی کرد.

آنچه افشا شده نیز به ویژه مورد تردید است، زیرا از مسیر رسانه های دولتی طرف های ذینفع مطرح می شود. حرف هایی که اگر برای داخل اتاق مذاکره فایده ای ندارد، اما در گردآوردن حس ناسیونالیسم بسیار مفید واقع می شود. طرح شکایت از دولت های غربی برای جنگی که سه دهه از آن می گذرد، تنها می تواند ایران را منزوی تر کند- که درست مخالف هدفی ست که ظریف و رئیس جمهور روحانی می خواهند از راه مذاکرات به دست آورند. و تاکیدهای غرورآمیز ظریف و لاوروف بر «خصلت» های ملی احتمالا نمی تواند بر یک بوروکرات نخبه سنجیده گوی دوران پسا-ناسیونالیسم، مانند اتحادیه اروپا، تاثیری بگذارد. با این حال، طرح نقش غرب در حمایت از عراق، تا زمانی که این جنگ غیرانسانی و مرگبار به گونه زخمی باز باقی مانده است، می تواند در طیف سیاسی برای ایرانیان به منزله پیراهن عثمان به کار رود. و شعار «ایستادگی در برابر تهدید» نیز زبان سیاسی جهانی‌ای‌ست که گویی در ایران بسیار کارآیی دارد. اما همه آنچه افشا شده از مقوله موضع‌گیری سیاسی است نه دستاورد دیپلماسی.

و این موضع گیری چه معنایی دارد؟ پاسخش دشوار است. اما می تواند برای چندین هدف باشد. اگر توافق موفقیت آمیزباشد، بی شک شامل امتیازدهی‌های جنجال آمیز خواهد بود. پس نمایش وطن پرستی و سختگیری و انعطاف ناپذیری در عقب راندن طرف مقابل به سود مذاکره کنندگان است. اما اگر مذاکرات با شکست روبرو شود، مذاکره کنندگان متهم خواهند شد که چرا از همان اول در برابر آمریکا نرمش نشان داده اند. نمایش وطن پرستی و رگ های قوی شده از غیرت و عصبیت می تواند بار این اتهام را برای مذاکره کنندگان سبک کند. و ظریف شخصیتی میانه‌رو و تکنوکرات است که هیچ سابقه جنگی یا پایگاه طبیعی سیاسی در ایران ندارد. اگر مذاکرات موفق شود، او و روحانی برای بسیاری از ایرانیان ستاره محبوب شان خواهند شد. این گفته های ظریف به او کمک می‌کند تا باز هم بیشتر در معرض توجه عموم قرار گیرد. او تاکنون هرگونه جاه طلبی برای رسیدن به مقام های بالاتر را انکار کرده است. اما حتی اگر راست هم بگوید، نباید از تاثیر ستایش توده ها در تغییردادن شخصیت دولت مردان غافل شد.

رابرت پاتنام، دانشمند علوم سیاسی، نوشته است که دیپلماسی بازی ای در دو سطح است. مذاکره کننده تنها در سطح کشورهای دیگر مذاکره نمی کند، بلکه درعین حال در سطح نظام داخلی خود نیز به مذاکره می پردازد. در سطح دیپلماسی بین‌المللی، رفتار ظریف غیرحرفه ای و افراط آمیز تلقی می شود، که برای مردی با تجربه چندین دهه کار دیپلماسی، که تقریبا درهمه عکس هایش لبخند برلب دارد، توجیه پذیر نیست. اما در سطح سیاست داخلی، بسیار قابل درک است. در حالی که در سطح بین‌المللی مسائل فنی محرمانه بر مذاکرات مستولی است، در سطح داخلی کار ساده و انعطاف پذیر است و به نمادها و عواطف بیش از مسائلی چون تبدیل هگزافلوراید اورانیوم ایران به دی اکسید اورانیوم تا فلان تاریخ اهمیت می دهد. این روش ایرانی- روسی در دست زدن به حرکاتی در سطح بین المللی برای دستیابی به نتیجه ای در سطح داخلی به معنی آن است که ما (غربیان) کار بزرگی پیش رو داریم- هرکاری که باشد.

جان الن گی، از دبیران نشریه «نشنال اینترست»، و از نویسندگان کتاب «جنگ با ایران: عواقب سیاسی، نظامی و اقتصادی» است.

XS
SM
MD
LG