اگر در دنیا یک رابطه با ایران وجود دارد که با توجه به تحریم های بین المللی خراب نشده است رابطه ایران و آفریقاست. رابطه ای که هرگز به این خوبی نبوده است آن هم هنگامی که بسیاری از کشورهای غربی ترجیح میدهند فاصله خود را با رژیم ایران حفظ کنند.
بهترین دلیل رابطه خوب ایران و کشورهای آفریقائی را باید در پایتخت ایران جستجو کرد که برای نخستین بار در شهریور گذشته نشست موسوم به ایران - آفریقا را پذیرا شد.
نشستی که در آن رؤسای بخش خصوصی و دولتی بیش از چهل کشور آفریقائی شرکت داشتند و کشورهائی که بیش از همه از این دوستی جدید بهره گرفتند، کشورهای صحرای آفریقا بودند.
حدود سه سال پیش بود که شرکت سازنده خودروی ایران تاًسیس کارخانه مونتاژ خودروهای نوع سمند خود را در سنگال جشن گرفت و کمی بعد جمهوری اسلامی ایران با نیجریه یک قرارداد مبادله انرژی اتمی برای تولید برق به امضاء رساند.
... و اما با سودان روابط تهران از این هم نزدیک تر و صمیمانه تر بود.
سایپا دومین کارخانه خودروی سازی ایران قرار دادی با خرطوم برای گشایش یک کارخانه در سودان به امضاء رساند اما به ویژه در فروردین ماه سال ۱۳۸۷ خورشیدی بود که دو کشور متفقاً به این نتیجه رسیدند که یک همکاری نظامی نیز با یکدیگر برقرار کنند.
حتی اگر جمهوری اسلامی ایران بگوید که پیش از هر چیز مایل بوده است که طرح های توسعه را برای پیشرفت اقتصاد آفریقا داشته باشد، آشکارا بنظر میرسد که انزوای ایران در صحنه بین المللی که بواسطه چهارمین دور تحریم های اقتصادی اخیر قوت بیشتری گرفته است، آن کشور را واداشته تا در پی حامیان سیاسی دیگری بر آید. این امر به ویژه در نزد کشورهای آفریقائی مانند گابون، اوگاندا و نیجریه که در حال حاضر عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند؛ از اهمیت ویژه ای برخوردارست.
اما دو حادثه ای که اخیراً اتفاق افتاده این روابط را دچار تزلزل کرده است.
روز چهارشنبه بیست و ششم آبان مسابقه فوتبال دوستانه ای که قرار بود در تهران برگزار شود بطور ناگهانی چهل و هشت ساعت قبل از برگزاری از سوی نیجریه لغو شد و فدراسیون فوتبال نیجریه بطور رسمی اعلام کرد که لغو این بازی ها به دلیل مصدومیت تعدادی از بازیکنان این تیم و در اختیار نداشتن لژیونرهای تیم ملی فوتبال آن کشور بوده است.
پنج روز بعد گامبیا در یک اعلام ناگهانی تعجب آور و بدون هیچ توضیحی روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران قطع کرد و دستور داد که تمام دیپلومات های ایرانی ظرف چهل و هشت ساعت آن کشور را ترک کنند. جالب تر آن که هرچند بنظر نمی رسید که این دو حادثه با یکدیگر مرتبط باشند، در واقع کاملاً بیکدیگر ارتباط داشته اند.
در اصل، یک محموله دریائی شامل اسلحه در دوازدهم ماه مهر گذشته توسط مقامات نیجریه در بندر لاگوس واقع در نیجریه کشف و گفته شد که این محموله شامل نارنجک، انواع تسلیحات و مهمات بوده است. این مهمات همه در بسته هائی جای داشته اند که ظاهراً مواد ساختمانی بوده و از بندر عباس به نیجریه حمل شده است.
در پی کشف این محموله، دولت نیجریه بلافاصله در روز دوازدهم نوامبر – ماه جاری میلادی - شورای امنیت سازمان ملل متحد را از این مسئله آگاه کرد.
هر چند که در ابتدا گفته شد که موضوع این محموله درست نبوده و رفع اشتباه شده است، اما منوچهر متکی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بلافاصله گفت " این محموله دریائی به یک شرکت خصوصی تعلق داشته و باید از طریق نیجریه به یک کشور آفریقائی حمل میشده است، اما وی از ذکر نام این کشور آفریقائی خودداری کرد.
سپس وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با اظهار این که " دشمنان ما می خواهند بگویند این سلاح ها به مقصد نیجریه بوده و ما به مقامات مسؤول نیجریه اطلاع داده ایم که این محموله هیچ ارتباطی به آن کشور نداشته است" گفته های خود را توجیه کرد.
بنا بر گزارش ایرنا خبرگزاری دولتی ایران، توضیح علاء الدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و امور خارجی مجلس شورای اسلامی نیز مؤید آن بوده که این سلاح ها توسط یک شرکت خصوصی و کاملاً مطابق قوانین بین المللی ارسال شده است. وی همچنین گفته است که تصمیم دولت نیجریه تحت فشار ایالات متحده آمریکا اتخاذ شده است.
و اما بنا بر گفته شرکت حمل و نقل دریائی فرانسوی، تراک هائی که در آن این سلاح ها کشف شده از آن شرکت اجاره شده است. این شرکت همچنین می گوید که این محموله در بندر عباس توسط یک بازرگان ایرانی که نامش در فهرست تجار بین المللی ممنوع المعامله نیآمده، بارگیری شده است.
شرکت حمل و نقل دریائی فرانسوی همچنین خاطر نشان کرد که مقصد این محموله کشور آفریقائی گامبیا بوده و پس از دفعات متعددی که قصد ارسال چنین محموله ای در میان بوده، پلیس نیجریه آن را کشف کرده است.
بلافاصله پس از کشف این محموله تسلیحاتی وزیر امور خارجه گامبیا در اطلاعیه ای اعلام کرد که تمام پروژه ها و طرح های دولت گامبیا برای همکاری با جمهوری اسلامی ایران لغو شده است. این دو کشور در گذشته توافق نامه های متعددی برای همکاری با یکدیگر امضاء کرده بودند.
... و این اتفاق بر کشورهای همسایه نیز تاًثیر گزارده است. این در حالی است که سخنگوی رئیس جمهوری کشور آفریقائی سنگال که یکی از متحدان نزدیک اقتصادی تهران است در اطلاعیه ای " نگرانی شدید" خود را در مورد حادثه قاچاق اسلحه که توسط جامعه بین المللی ممنوع است اعلام داشته است.
در این اطلاعیه همچنین به این مسئله اشاره شده است که " این محموله چیزی بجز تهدید برای صلح تمام منطقه بحساب آورده نمی شود".
جمهوری اسلامی ایران به مناسبت برنامه اتمی اش تحت فشار تحریم های سازمان ملل متحد قرار دارد، آن کشور به ویژه از عرضه داشتن، فروش و انتقال سلاح ممنوع شده و گامبیا نیز مانند ایران بارها از سوی جامعه بین المللی به نقض حقوق بشر متهم شده است.
و این مسئله روز پنجشنبه هنگامی که دادگستری نیجریه تصمیم گرفت که یک ایرانی را بنام عظیم آقاجانی مورد تعقیب قرار دهد، بُعد تازه ای بخود گرفت.
همراه عظیم آقاجانی سه شهروند نیجریه ای نیز به علت قاچاق غیر قانونی اسلحه مورد تعقیب قرار گرفته اند. دادگاه، عظیم آقاجانی را یک ایرانی بازرگان، یک عضو سپاه انقلاب و یک ایده ئولوگ رژیم ایران معرفی کرده، فردی که در همه جا حضور داشته است. وی متهم است که قصد داشته سلاح های غیر قانونی را با این هدف که آنها را به کشور همسایه نیجریه، زامبیا، ارسال کند، به نیجریه صادر کرده است.
قاضی نیجریه ای دستور داده است که عظیم آقاجانی و سه متهم نیجریه ای همراه وی تا ادامه تحقیقات مربوطه در بازداشت بسر برند. متهمین نیجریه ای اعلام گناهکار بودن را انتخاب کرده اند در حالی که متهم ایرانی، عظیم آقاجانی، گفته است که گناهکار نیست و در خواست کرده است که یک وکیل مدافع توسط سفارت ایران در نیجریه در اختیارش گزارده شود.
در حال حاضر مشکل بتوان گفت که آیا مسئله ارسال سلاح و مهمات قاچاق یک ضربه قطعی به روابط ایران با کشورهای آفریقائی وارد خواهد کرد یا نه به ویژه وقتی که این موضوع باعث عصبانیت یکی از تنها چند کشور آفریقائی بشود که در حال حاضر عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
... اما بهر حال این رسوائی، لکه ای بر ایران منزوی در جستجوی یک حمایت جانشین در صحنه بین المللی خواهد گزارد.
نقل از روزنامه لوموند