گلوب اند ميل زير عنوان "نفوذ کشور به کشوری عربستان سعودی و ايران در خاورميانه" ضمن چاپ نقشه ای که ايران را به رنگ قرمز و عربستان سعودی را به رنگ سبز نشان می دهد، کشورهای درگير در تلاطم های جاری در منطقه خاورميانه را نيز بسته به ميزان نفوذ اين دو کشور به رنگ های سبز و قرمز درآورده است، وآنگاه ارزيابی پاتريک مارتين ژورناليست کانادائی کارشناس منطقه را در باره تک تک کشورها به اين شرح منعکس ساخته است:
عربستان سعودی (آرام در صحنه داخلی)
اپوزيسيون عربستان سعودی با مشوق هائی مالی، از جمله مسکن و شغل، آرام شده است. مخالفت معترضين مذهبی با رژيم بر سر به اصطلاح گرايش های فسادآورغربی آن است. اقليت شيعه الهام گرفته از ايران -(اگر با پشتيبانی ايران نباشد)- بی سر و صدا دنبال تساوی حقوق و فرصت هاست. هيچ يک از گروههای مخالف تا آن حد بزرگ و قوی نيستند که بتوانند اثری متفاوت بجا بگذارند.
ارزيابی: بسياری از مشاغل جديد در نيروی امنيتی دولت است، و بهمين جهت رژيم با فراهم ساختن نيازهای اقتصادی محافظت بيشتری برای خود کسب می کند.
ايران (سرکوبگری در صحنه داخلی)
اپوزيسيون ايران، مبهوت از نتايج پرسش برانگيز و مشکوک انتخابات سال ۲۰۰۹ رياست جمهوری، به گونه ای ظالمانه سرکوب شده است. گفته می شود اين اپوزسيون برای معترضين در جهان عرب يک مدل بوده است. درهمين حال شيوه های مورد استفاده تهران در سرکوبی اپوزيسيون نيز مدلی برای رهبران بسياری از کشورهای عرب شده است.
ارزيابی: تهران از آن می ترسد که اپوزيسيون ايران از موفقيت ها در جهان عرب الهام بگيرد و مجددا به خيابان ها بازگردد.
ليبی (مستعد دسيسه)
معمر قذافی از ايران در جنگ ۱۹۸۰-۱۹۸۸ با عراق حمايت کرد و بهمين جهت شمار دولت هائی که در جهان عرب از او در نبرد برای باقی ماندن در قدرت پشتيبانی کنند بسيار کم است.
ارزيابی: نبايد انتظار داشت که عربستان سعودی سرهنگ قذافی عزل شده ای را نظير رئيس جمهوری سابق تونس بپذيرد.
قلمرو فلسطينی ها (رد پای دو رژيم)
برخورداری حکام حماس در غزه از حمايت های معنوی و مالی ايران برای آنان مايه خوشحالی است، حال آنکه رهبری فلسطينی ها در کرانه غربی از نزديک به عربستان سعودی متکی است.
محمود عباس رئيس خود گردانی فلسطينی در تلاش برقراری آشتی ميان حزب فتح خود با حماس است - گروهی که وی را از غزه بيرون راند - و اميدواراست بتواند حماس را از ايران جدا و مجددا به عربستان سعودی وصل کند.
ارزيابی: آيا اسرائيل مناسبات با خود گردانی فلسطينی را در واکنش به تلاش های آن برای آشتی قطع می کند؟ اسرائيل با حماس مخالف است اما مخالفتش با ايران بيشتر است.
مصر (دوست جديد ايران)
خلع حسنی مبارک برای عربستان سعودی به منزله از دست دادن بزرگترين متحد در مقابل ايران بوده است. (اطمينان سعودی ها به واشنگتن، وقتی که باراک اوباما از معترضين مصری حمايت کرد، متزلزل شد).
قاهره به کشتی های جنگی ايران اجازه داد از کانال سوئز بگذرند و آمادگی خود را برای از سر گيری مناسبات با تهران پس از گذشت سه دهه اعلام کرده است. اما مصر نمی تواند عربستان سعودی، برزگترين حامی عرب خود را ناديده بگيرد، و برای برتری در منطقه با ايران رقابت خواهد کرد.
ارزيابی: شمار اسلاميون مصری رو به افزايش است. آيا بنياد گرائی آنها به حمايت از عربستان سعودی منجر می شود و يا به انتقاد از آن؟.
لبنان (بشکه باروت)
سعد حريری مورد حمايت عربستان دولت موقت لبنان را می گرداند و نجيب ميقاتی برگزيده حزب الله مورد حمايت ايران سعی می کند کابينه جديدی تشکيل دهد.
آقای حريری گفته است لبنان نبايد اسيرنفوذ ايران شود و حسن نصرالله رهبر حزب الله می گويد لبنان بايد افتخار کند که يک متحد ايران است.
ارزيابی: ديوان سازمان ملل متحد که در باره ترور سال ۲۰۰۵ رفيق حريری تحقيق می کند قرار است بزودی کسانی را که بايد تعقيب شوند معرفی کند. اگر اعضای حزب الله را نشانه بگيرد در آن صورت اوضاع می تواند به سود متحدان عربستان سعودی در لبنان تمام شود .
اردن (واحه آرام)
ملک عبدالله، متحد و نزديک به عربستان سعودی قصد نزديک شدن بيشتر به ايران را ندارد.
حتی گروههای اپوزيسيون خواهان اصلاحات اقصادی و سياسی خواستار تغيير در خاندان هاشمی نيستند.
ارزيابی: قرارداد صلح اردن با اسرائيل موضوعی برای اعتراض معترضين نبوده است اما ايران ممکن است بخواهد اين وضعيت را با تشويق و تجهيز اخوان المسلمين عوض کند.
سوريه (در معرض خطر)
اعتراض های مردمی کماکان در اين کشورمتحد ايران ادامه دارد. پرزيدنت بشار الاسد که مورد حمايت فرقه علوی است -(يکی از گروه های شيعه)- ضمن سرکوبی شديد و خشونت آميز معترضين به دلجوئی از کردها و اسلاميون سنی برخاسته است. اگر رژيم سقوط کند ايران کشوری را از دست می دهد که ارتباط مستقيم آن را با لبنان و حماس در غزه فراهم می سازد.
ارزيابی: عربستان سعودی، با پوشش گذاشتن بر اوضاع،ممکن است نمايشی علنی در حمايت از آقای الاسد برپا کند، اما احتمالا به اين نتيجه می رسد که منافعش در حمايت از معترضين است.
عراق (در اردوگاه ايرانيان)
متحدان ايران در عراق عموما شيعه نشين، که موجبی برای نگرانی عربستان سعودی است، دست بالا را دارند. دولت اوباما می گويد درخواست حفظ بعضی از سربازان آمريکائی در عراق را قبول می کند، اما مقتدا صدر متحد ايران عهد کرده است مانع هرگونه تمديدی شود که وی آن را اشغال توصيف می کند.
ارزيابی: آمرکا در نظر دارد شمار کارکنان سفارت بزرگ فعلی خود را در بغداد تا سال آينده به ۱۸هزار نفر افزايش دهد.
يمن (کشوری در حال دگرگونی)
اعتراض های مردمی ، همراه با تلفات بسيار، معرف دامنه وسعت مخالفت با پرزيدنت علی عبدالله صالح رئيس جمهوری ديرين آن کشور است.
حتی واشنگتن نگران فعاليت های تروريستی در يمن خواستار خروج آقای صالح از قدرت است.
عربستان سعودی که بيشتر نگران نفوذ ايران است مستقيما در ميانجيگری برای انتقال قدرت مشارکت دارد.
ارزيابی: ستيزه گران حوتی در شمال يمن چه کار خواهند کرد؟. ايران اين گروه شيعه را تشويق می کند.
بحرين (نبرد نيابتی)
پادشاهی سنی ها در بحرين طبعا اين کشور را يک متحد پادشاهی سنی ها در عربستان می سازد. اما اکثريت ناراضی شيعه با حمايت ايران و حزب الله لبنان، خواستار تساوی حقوق و اصلاحات سياسی است. عربستان سعودی برای تقويت نيروهای امنيتی بحرين سرباز فرستاده است و با اين اقدام اختلاف و منازعه ای محلی به مبارزه ای منطقه ای مبدل شده است.
ارزيابی: بحرين مقر ناوگان پنچم نيروی دريائی آمريکاست و دولت اوباما مايل است حکمرانان آل خليفه شورش را از طريق اصلاحات، و نه توسل به سرکوبی، حل و فصل کنند.
قطر (موازنه ای حساس)
اين امير نشين کوچک ميان عربستان سعودی و ايران واقع است. قطر يک متحد عربستان سعودی است و يک پايگاه بزرگ هوائی آمريکا در آنجاست. مناسبات قطر در عين حال با ايران - که دارای حوزه های نفتی مشترکی نيز هست- عالی است.
بنظر می رسد شورش های منطقه در قطر اثری بجا نگذاشته است. قطر از اقدام عربستان سعودی در حمايت از بحرين حانبداری می کند و برای حمايت از شورشيان ليبی نيزهواپيما فرستاده است. اما ايران به قطر در مقام بهترين دوست خود در ميان کشورهای عرب حوزه خليج فارس به همان اندازه نياز دارد که قطر محتاج آن است، و بهمين جهت موازنه ای حساس باقی مانده است.
ارزيابی: حکمرانان در امير نشين قطر تامين کننده منايع مالی شبکه تلويزيونی الجزيره هستند که بسياری از رژيم های عرب به خاطر حمايتش از جنبش های معترض با آن مخالف اند.
چگونگی نفوذ ايران و عربستان سعودی در کشورهای درگير تحولات انقلابی
