در بین حکم های صادره در سیستم قضایی ایران، گاهی احکام عجیبی دیده می شود.
با توجه به کارنامه حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران در دهه های گذشته و انتقادهای گسترده بین‌المللی از عملکرد آن، معمولا وقتی از دستگاه قضایی صحبت می‌شود، تصویر جلسات دادگاه‌های خشک، انقلابی و صدور احکام سنگینی، مانند حبس‌های بلندمدت و شلاق و اعدام، به ذهن می‌آید.
با این حال، تلاش‌هایی صورت گرفته تا از احکام سنگین، به ویژه زندان که "بار مالی" دارد و سنگسار که به گفته مسئولان، "چهره نظام را خدشه‌دار" می‌کند، تا حد امکان پرهیز شود؛ و در راستای سیاست "پیشگیری از وقوع جرم" قوه قضاییه، گاهی احکام به ظاهر "غیرمتعارفی" توسط قضات ایران صادر می‌شود.
خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان "جالب‌ترین احکام قضایی ایران!" می‌نویسد، پس از ماجرای معروف به "سگ کشی" همه منتظر بودند تا ببینند دادگاه برای این متهم چه مجازاتی در نظر می‌گیرد. حالا معلوم شده که حکم دادگاه این است: ۷۴ ضربه شلاق و هفته‌ای "یک جلسه آموزش نحوه برخورد با حیوانات" به مدت یک سال.
این خبرگزاری با اشاره به ماده ۶۶ قانون مجازات اسلامی که "مرتكبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است، به جای حبس، به مجازات جايگزين حبس محکوم می‌گردند،" در ادامه گزارش ویژه خود به نمونه‌های دیگری از این احکام "جالب" اشاره می‌کند.
هدیه دادن گل
در سال ۱۳۸۸، یکی از شعب دادگاه های استان فارس مردی را با اتهام رها کردن زندگی مشترک و ترک نفقه و ضرب و شتم همسرش، علاوه بر پرداخت به موقع نفقه، حکم کرد که باید سالانه ۱۰ روز گل به همسرش هدیه کند، در غیر اینصورت با سه ماه و یک روز حبس مواجه خواهد شد.
نگهداری از یک رأس الاغ
در سال ۱۳۸۸، کشاورز میانسالی که در استان فارس یک رأس الاغ بی‌صاحب را به جرم خوردن کاهوهای مزرعه، زنده به آتش کشیده بود، علاوه بر تحمل ۵۰ ضربه شلاق، به فراگیری احادیث مذهبی درباره مهربانی با حیوانات و محرومیت از کاشتن کاهو به مدت یک سال، به "نگهداری و تغذیه یک رأس الاغ بلاصاحب" به مدت سه ماه محکوم شد.
نوشتن مقاله زیست محیطی
در سال ۱۳۹۱، شش جوان به جرم ورود و شکار غیرمجاز در منطقه حفاظت شده پارک ملی بمو در استان فارس، توسط دادگاه عمومی بخش زرقان به حبس محکوم شدند که چون چهار از آنها پیشینه کیفیری نداشتند، دادگاه حکم حبس آنها را، به شرط "نوشتن مقاله با موضوع اهمیت محیط زیست"، تعلیق کرد.
خرید لوازم کمک آموزشی
در سال ۱۳۹۲، یکی از قضات دادگاه انقلاب شهرستان نایین در بخشی از احکام قضایی، محکومان را به تهیه و خرید کتاب و لوازم کمک آموزشی برای مدارس محروم سیستان و بلوچستان ملزم کرد. قاضی، انگیزه خود را از صدور این احکام را، ارتقای سطح فرهنگی و تربیتی مناطق محروم آن استان عنوان کرد.
لازم به ذکر است که شرط اصلی صدور اینگونه احکام جایگزین، این است که محکومان پیشینه کیفری نداشته باشند.
در خیلی از کشورهای غربی که حقوق عرفی، به جای حقوق مذهبی و شرعی برقرار است، سالهاست که مجازات های جایگزین بجای زندان صادر می شود.