مقاله‌ای از لادن ناصری برای بلومبرگ
یهودیان در کنیسه لویان تهران برای دعا در ساعات ابتدایی روز گردهم آمده‌اند؛ مردان با عرقچین‌هایی بر سر و زنان با روسری‌های گلدار. در گوشه‌ای، چند کودک بر سر یک آیپد با هم سر و کله می‌زنند. پذیرایی با چای و بیسکویت و کمی بعدتر، با قهوه تلخ صورت می‌گیرد.
گردهمایی در آستانه روش هشانا، پایان بخش یک سال دیگر یهودی برای جامعه‌ای با پیشینه‌ای تاریخی است که از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ تا کنون، تحت یک حکومت شیعی دوام آورده و در عین حال شاهد مهاجرت یهودیان بسیاری بوده است.
این جشن همچنین پایان بخش دوازده ماهی بود که طی آن، توافق هسته‌ای ایران و مجادلات با اسراییل شدت گرفت و نگاه ها دوباره متوجه یهودیان این سرزمین شد.
فلورا توکلی، در توضیح دلیل حمایت اکثریت ۱۵ هزار یهودی ایران از توافق هسته ای ۲۳ تیر ماه و چشم انداز پایان تحریم ها می گوید "ما در درجه اول ایرانی هستیم، پس ما هم تمام فشارهای اقتصادی که ایرانی ها متحمل شده اند را لمس کرده ایم؛" اگر "روابط با غرب بهبود یابد، درها به روی سرمایه گذاران خارجی باز خواهد شد، و به شکلی مثبت بر جامعه ما هم تاثیر خواهد گذاشت."
توافق هسته ای زمانی که به اجرا گذاشته شود، نفس حیات بخشی بر کالبد مرده اقتصاد ایران خواهد بود که سال ها از درآمدهای نفتی محروم بوده و از بازار مالی جهان جدا افتاده است. ایران با افزایش بازرسی ها از فعالیت های هسته ای اش موافقت کرده است، اما این برای بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل کافی نیست. او می گوید تهران از توان لازم برای ساخت بمب و تهدید کشور یهودی برخوردار خواهد بود.
کاهش شدید
ایران پیش از انقلاب محل سکونت حدود ۱۵۰ هزار یهودی بود، اما پس از انقلاب این تعداد شدیدا کاهش پیدا کرد. اعدام یک بازرگان یهودی در آغاز انقلاب به اتهام جاسوسی برای اسراییل، باعث شد شمار بالایی از یهودیان ایران را در جستجوی یک زندگی جدید در اسراییل یا آمریکا ترک کنند. امروز تهران ۱۳ کنیسه فعال، پنج مدرسه یهودی، پنج رستوران مطابق با شریعت یهود، و یک بیمارستان خیریه با ۲۵۰ پرسنل عمدتا مسلمان دارد.
یهودیان ایران برای انجام فرایض دینی خود کاملا آزاد هستند. تحلیلگران می گویند این مهم، تا جایی که یهودیان از حمایت علنی از صهیونیسم و کشور اسراییل پرهیز کنند، حقیقت دارد.
ناهید پیرنظر مدرس تاریخ یهودیان ایران و ادبیات یهودی فارسی در دانشگاه لس آنجلس کالیفرنیا می گوید، جامعه یهودی ایران "برای انجام فرایض یهودیت اجازه دارد و به عمل به آن ترغیب هم می شود، زیرا حکومت می خواهد بگوید یهودیت امنیت دارد و به کشور اسراییل نیازی نیست؛" با این وجود "بیشتر یهودیان در ایران باید برای حفظ ظاهر علیه اسراییل و صهیونیسم موضع بگیرند. به دین تان عمل کنید و با صهیونیسم مخالفت کنید دیگر مشکلی ندارید."
کنیسه ها چون دیگر اماکن عبادت در ایران از یارانه های دولتی برخوردارند و مالیات و هزینه آب و برق و گاز نمی پردازند. بر مبنای تخمین کمیته یهودیان ایران که بر کنیسه ها و مدارس نظارت می کند، دولت مسئولیت تامین ۱۰ درصد از هزینه های سالانه آنها، معادل حدود ۲ میلیارد ریال، را پذیرفته است.
سیامک مره صدق نماینده کلیمیان ایران در مجلس شورای اسلامی می گوید "در ایران مخالفت با اسراییل به معنای یهودی ستیزی نیست و این به خاطر تاریخ بلند همزیستی است. پدیده برنامه ریزی شده ای برای یهودی ستیزی وجود ندارد."
محکومیت جهانی
محمود احمدی نژاد رییس جمهوری پیشین ایران، با سخنرانی هایش در به پرسش گرفتن صحت تاریخی هولوکاست و حق موجودیت اسراییل، موجب خشم بین المللی شد و برای یهودیان ایران که به طور علنی نظرات او را رد کردند دردسر ساز شد.
به گفته همایون سمیه رییس جامعه یهودیان تهران، روابط بین مقامات و یهودیان ایران در دوره حسن روحانی، جانشین احمدی نژاد، بهبود یافت: "در دوره دولت روحانی این مشکل را نداریم. ما می توانیم آزادانه درباره هولوکاست اظهار نظر کنیم. روحانی و ظریف خودشان هرگز آن را رد نکردند. این برای ما مهم است."
روحانی که با وعده پایان دادن به انزوای ایران در انتخابات ۱۳۹۲ پیروز شد، ماه گذشته و در ادامه کاری که پیشتر انجام داده بودند، از طریق توئیتر سال نو را به یهودیان تبریک گفت.
مئیر جاودانفر پژوهشگر ارشد انستیتو سیاستگذاری و استراتژی در دانشگاه هرتزلیا، می گوید در حال حاضر زندگی در ایران به عنوان یک یهودی ساده تر از زمانی است که او در سال ۱۳۶۶ کشور را ترک کرد: "روحانی معتقد است که هر چه تبعیض علیه اقلیت ها بیشتر باشد، جایگاه رژیم در جهان و پیوستگی جامعه ایران بیشتر آسیب خواهد دید."
"ما خواهیم ماند"
همایون سمیه می گوید رییس جمهوری ایران بلافاصله پس از کسب قدرت مشاور ویژه ای را در امور اقلیت های قومی و دینی منصوب کرد، که نتایج آن برای یهودیان امیدوارکننده بوده است.
به گفته همایون سمیه "ما ۳۵ سال تلاش کردیم" مدارس مان را "شنبه ها تعطیل کنیم؛ روحانی که بر سر کار آمد، این موضوع را با مشاورش در میان گذاشتیم و طی شش ماه مساله حل شد. در حال حاضر ما شبت ها (شنبه ها) تعطیل هستیم."
محدودیت های موجود شامل قوانینی است که سفر شهروندان ایرانی به اسراییل برای دیدار خانواده هایشان را ممنوع می کند. قانون برای کسانی که این دستور را زیر پا بگذارند، ۵ سال زندان تعیین کرده است، اما دولت های پیاپی، از جمله دولت احمدی نژاد، این سفرها را تحمل کرده اند. احکام افرادی که پس از بازگشت از اسراییل دستگیر شده اند، به چند ماه زندان و جریمه کاهش یافته است.
همایون سمیه تصریح می کند که دستیابی به مشاغل دولتی برای یهودیان دشوارتر است، زیرا حکومت معمولا "ترجیح می دهد یک مسلمان را استخدام کند" تا اعضای اقلیت های مذهبی. رییس جامعه یهودیان تهران معتقد است در صنایع که حکومت حضور سنگینی دارد "بالا رفتن از نردبان مدیریت دشوار است."
وی پیش بینی می کند که با وجود این چالش ها و حتی پس از کاهش شمار یهودیان، آنها در ایران آینده ای خواهند داشت: "ما ۲۵۰۰ سال در این کشور زندگی کرده ایم. ممکن است شمار اندکی از ما مانده باشند، اما ما زندگی و خانه خودمان را داریم. ما تا موقعی که راحت باشیم این جا زندگی خواهیم کرد، ما خواهیم ماند."
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.