تاثیر رسیدن به توافق جامع هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ بر مساله نقض حقوق بشر در ایران چه خواهد بود؟ آیا این توافق به بهبود شرایط حقوق بشر در ایران منجر خواهد شد یا ایران همچنان یکی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر درجهان باقی خواهد ماند؟ اینها سوالاتی است که یافتن پاسخی مناسب برای آنها از هم اکنون تحلیل‌های مختلفی را در میان فعالان و نهادهای مدافع حقوق بشر در برداشته است.
کمتر از یک ماه مانده به پایان ضرب الاجل توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ تاثیر رسیدن به توافقی نهایی در این مذاکرات بر موضوع‌هایی مثل نقض حقوق بشر در ایران بار دیگر به میان کشیده شده است.
پیشتر، گروهی ازخانواده زندانیان سیاسی وعقیدتی، فعالان حقوق بشر، سازمان های بین‌المللی مدافع آزادی بیان، مقامات سازمان ملل و حتی گروهی از مذاکره کنندگان غربی خواستار گنجاندن مساله حقوق بشر در مذاکرات هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی شده بودند.
شیرین عبادی، رئیس کانون مدافعان حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل در این مورد به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «بسیاری از فعالان حقوق بشر ایرانی خواستار گنجاندن مساله حقوق بشر در این مذاکرات شدند، چرا که کشورهای غربی خود را ملزم به رعایت ارزش هایی می دانند که در راس آنها حقوق بشر است و بی‌توجهی به این موضوع در مذاکرات هسته‌ای، زیر پا گذاشتن این ارزش ها است.»
وندی شرمن، عضو ارشد تیم مذاکره کننده آمریکا، بهمن ماه ۱۳۹۲ التزام ایران به «رعایت حقوق شهروندان و همسایگانش» را از اهداف نهایی مذاکرات با ایران دانست و خواستار آزادی میرحسین موسوی و مهدی کروبی، رهبران جنبش اعتراضی پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ از حصر خانگی شد.
ناوی پیلای، کمیسرعالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز تیرماه گذشته با انتقاد از بالا رفتن آمار اعدام ها در ایران، خواستار مطرح شدن مسئله حقوق بشر در مذاکرات اتمی میان ایران و گروه ۱+۵ شده بود.
این درخواست ها تاکنون از سوی مقامات ایران رد شده است. به گفته این مقامات چیزی غیر از مساله هسته‌ای محور مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی نخواهد بود.
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به تازگی با ابراز ناامیدی چندباره به نتیجه مذاکرات هسته‌ای گفت: «غیر از مساله هسته‌ای، سریال‌های دیگری نظیر حقوق بشر در انتظار ما است و اینطور نیست که همه مساله ما با غرب مساله هسته‌ای باشد.»
به گفته خانم عبادی، اظهارات رهبر جمهوری اسلامی در مورد در پیش بودن سریال حقوق بشر علیه ایران موضوعی نادرست است، چرا که حقوق بشر مساله‌ای جهانی است و هر کشوری می‌تواند در مورد نقض حقوق انسان ها در کشورهای دیگر واکنش نشان دهد.
از سوی دیگر گروهی از فعالان حقوق بشر نگران آن هستند که گرم شدن رابطه ایران با غرب و حل مساله هسته‌ای به چشم پوشی غرب از نقض حقوق بشر در ایران بیانجامد.
این گروه از فعالان می‌گویند در دوسال گذشته و در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای، نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر «وضعیت حقوق بشر در ایران» را «بدتر از گذشته» اعلام کردند.
