ایلان یروشلمی – روزنامه نگار، اورشلیم
مقامات ارشد اطلاعاتی اسرائیل می گویند که گروه تروریستی حماس، پس از آن که از قطر اخراج شده، دوباره با ایران مناسبات بسیار دوستانه ای برقرار ساخته و مرکز سیاسی و عملیاتی خود را به لبنان انتقال داده و از چتر حمایت حزب الله لبنان در ابعاد وسیع برخوردار شده است. اسرائیلیان این رویداد را خطرناک می دانند و می گویند که اکنون عوامل تخریبی ایران نه تنها دوباره در نوار غزه نیز مستقر می شوند، بلکه در کرانه باختری نیز استقرار می یابند و معضلات امنیتی بیشتری برای اسرائیل ایجاد می کنند.
مقامات اطلاعاتی اسرائیل نخستین افرادی بودند که از استقرار حماس در لبنان پرده برداشتند – امری که اگر ادامه یابد، عامل دیگری در کشاکش بین عربستان سعودی و ایران ایجاد می کند. دولت ریاض در یک سال اخیر می کوشد در هر زمینه منطقه ای، اسلامی و بین المللی، ایران را به حاشیه براند.
حماس یک گروه تعصب گرای اسلامی است که مرامنامه آن بر اساس اعتقادات اخوان المسلمین مصر تدوین شده و حتی می توان آن را شاخه ای از این حزب مذهبی سنی دانست. ولی در سال های گذشته، حماس هرگز دست کمک نظامی و پولی ایران را که به سوی آن دراز شده بود کنار نزده و حتی مرکز سیاسی و عملیاتی خود را در دمشق برقرار ساخت و عوامل نظامی ایران از طریق تونل های زیرزمینی وارد غزه می شدند و افراد محلی را در تولید موشک و پهیپاد و ساخت تسلیحات دیگر تعلیم می دادند.
ولی از آنجایی که کمک های مالی و معنوی عربستان و قطر برای حماس بسیار ارزنده تر بود، سران این سازمان به صراحت اعلام می کردند که از حکومت شیعه در ایران دستور نمی گیرند و باورهای دینی خود را تغییر نمی دهند.
در ماه های گذشته با آغاز بحران روابط بین قطر و کشورهای عرب همسایه، دولت دوحه زیر فشار سنگین و تحریم های اعلام شده به خاطر حمایت آن امیرنشین از گروه های تروریستی، از حماس و دیگر سازمان های پیکارجو خواستار ترک آن سرزمین شد.
به دنبال این رویداد، ماه گذشته یک گروه بلند پایه از جانب حماس به ریاست صالح العروری رهسپار تهران شد و از آن کشور کمک طلبید و دولت تهران به حزب الله لبنان دستور داد که امکان دهد دفتر سیاسی – نظامی حماس در لبنان برقرار شود و آن گروه از همه کمک های ضروری مالی و تسلیحاتی از جانب حزب الله برخوردار شود.
این رویداد موجب نگرانی امنیتی اسرائیل شده است که آن را گامی در راه عملی سازی دستور علی خامنه ای می داند که سال پیش گفته بود که باید همانند غزه، به دست طرفداران حماس در کرانه باختری نیز اسلحه و به ویژه موشک رساند و جبهه تازه ای علیه اسرائیل گشود. خامنه ای سال گذشته «پیش بینی» کرد که اسرائیل در ظرف بیست و پنج سال آینده نابود خواهد شد.
ولی نه تنها بحران روابط بین قطر و عربستان موجب نزدیکی دوباره حماس به تهران شد، بلکه تغییرات اساسی که در ماه های اخیر در دستگاه رهبری حماس داده شده، در این تحول تاثیرگذار بود:
در انتخابات داخلی حماس، خالد مشعل رهبر چندین و چند ساله این سازمان کناره گیری کرد و افراد جدیدی به مقام رهبری رسیدند که برای خروج حماس از انزوای دردناکی که در آن گرفتار است تغییراتی ایجاد کردند.
با توجه به پیکار گسترده و جدی عربستان علیه تروریسم، که از حمایت کامل امریکا برخوردار است، حماس می کوشد چهره تروریستی خود را کمی پنهان سازد. از این رو ماه گذشته آرزوی «انهدام اسرائیل و بازگرداندن این سرزمین به آغوش اسلام» را از اساسنامه خود عملا حذف کرد و به جای آن نوشت که حاضر است برپایی موقت حکومت مستقل فلسطینی را در کرانه باختری و غزه بپذیرد، ولی هرگز با موجودیت اسرائیل کنار نخواهد آمد.
برخی سران حماس همچنین به طور تلویحی گفتند که آن گروه حاضر به برقراری یک آتش بس طویل مدت با اسرائیل و قطع عملیات تروریستی است – به شرط آن که اسرائیل نیز متقابلا از کشاکش نظامی با حماس دست بردارد.
ولی کارشناسان اسرائیلی می گویند که حماس با این پیشنهاد می خواهد دوران سخت انزوای کنونی را پشت سر بگذارد و به یک قدرت بزرگ مبدل شود و آنگاه رویارویی با اسرائیل را در ابعاد گسترده تر از سرگیرد.به گفته آگاهان اسرائیلی، حماس به موازات نزدیک شدن دوباره به ایران، می کوشد روابط خود با مصر را نیز التیام بخشد.
علاوه بر اسرائیل که به محاصره زمینی و دریایی علیه حماس ادامه می دهد تا از قاچاق جنگ افزار به آن سرزمین جلوگیری کند، مصر نیز از هنگام به قدرت رسیدن حماس درغزه، پیش محاصره مشابهی را علیه حماس در غزه اعمال کرده و گذرگاه الرفح را عملا بسته است.
مصر در سال های اخیر حماس را متهم می کرد که از طریق تونل های زیرزمینی پنهان بین غزه و شبه جزیره سینا، با گروه های تروریست اسلامی و از جمله داعش، علیه ارتش مصر همکاری داشته و امنیت آن کشور را به خطر انداخته است.
ولی با تغییر دستگاه رهبری حماس، کارشناسان اطلاعاتی اسرائیل میگویند که آن سازمان می کوشد به سوی قاهره نیز دست همکاری دراز کند و به عوامل داعش اجازه آمد و شد ندهد و حتی در طول نوار مرزی بین غزه و مصر یک منطقه حائل به وجود آورد.
انتقال مراکز سیاسی و نظامی حماس به لبنان در حالی صورت می گیرد که هم این سازمان و هم حزب الله لبنان، هر دو از جانب ایالات متحده و چند کشور دیگر سازمان های تروریستی محسوب می شوند که تحت حمایت ایران قرار دارند.
یکی دیگر از عوامل نزدیکی دوباره بین حماس و ایران راه یافتن شماری از طرفداران رژیم ایران به دستگاه رهبری حماس به دنبال تغییرات درون نهادی آن بوده است.
کارشناسان اطلاعاتی اسرائیلی می گویند که سرکرده جدید حماس در غزه، یحیی السنوار از آن تعصب سنی گرایی خالد مشعل به دور است و همچنین شماری از افراد جناح رهبری جدید حماس کسانی هستند که خواهان نزدیکی بیشتر به ایران می باشند.
به گفته آنان، نه تنها صالح العروری (که اخیرا به تهران سفر کرد) از طرفداران گسترش همکاری با ایران است، بلکه محمد ضیف فرمانده شاخه نظامی حماس نیز خواهان دریافت جنگ افزارهای بیشتری از ایران می باشد. ناظران می گویند که محمد ضیف با یحیی السنوار نیز دوستی نزدیکی دارد. السنوار یکی از پیکارجویان قهار حماس توصیف شده است.
به گفته مقامات اطلاعاتی اسرائیل، موسی ابومرزوق معاون خالد مشعل در دستگاه رهبری حماس، سال گذشته در یک مکالمه تلفنی که توسط «موساد» اسرائیل شنود شد، به مخاطبش گفته بود: «ایرانی ها بیشتر حرف می زنند و وعده می دهند و کمتر عمل می کند.»
این سخنان در اوج تیرگی روابط حماس با ایران بیان شده بود. ولی اکنون که حماس در لبنان مستقر شده و زیر چتر حمایت حزب الله قرار گرفته، ممکن است وضع تغییر کند.
این نوشتار دربرگیرنده برداشت های نویسنده آن است و الزاما دیدگاه های صدای آمریکا را بیان نمی کند.
