مقاله ای از ساموئل روبنفلد برای وال استریت جورنال
مجتمع بندری شهید رجایی، پایانه اصلی کانتینرها در بندرعباس، توسط شرکت "تایدواتر خاورمیانه" متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره می شود، شرکتی که سال ۲۰۱۱ میلادی تحت تحریم های آمریکا قرار گرفت. بر مبنای گزارش کنگره از شهادت مقامات دولت آمریکا این مجتمع بندری گلوگاه عبور۹۰ درصد از ترافیک محموله های بندری ایران است.
سپاه پاسداران پس از اجرای توافق هسته ای ایران (برجام) تحت تحریم خواهد ماند و امپراتوری اقتصادی رو به گسترش سپاه حاکی از این واقعیت است که شرکت های غربی باید بسیار مراقب باشند قوانین تحریم ایران را نقض نکنند.
متن برجام تصریح می کند که سپاه برای پرهیز از اعمال تحریم های ثانویه بر مبادلاتش باید از مالکیت اش بر اسکله های بندرعباس چشم پوشی کند و سهم خود را به شرکت هایی واگذار کند که زیر تحریم نیستند.
گلن کلی، از شرکای موسسه حقوقی "جاکوبسون برتون کلی" که تجربه ای چهارده ساله در ارائه مشاوره درباره تحریم های آمریکا به شرکت های مختلف دارد، می گوید "تاثیر غیرمستقیم تحریم های آمریکا علیه سپاه که برقرار خواهند ماند می تواند بسیار گسترده باشد."
اطلاعات گردآوری شده توسط مرکز "پذیرش و خطر داو جونز" حاکی از این است که هر چند سپاه تحت تحریم های آمریکا خواهد ماند، اما احاطه اش بر اقتصاد ایران پرهیز از معامله با شرکت های وابسته اش را دشوار می کند. اطلاعات این مرکز نشان می دهد که سپاه مالک یا دارای بیشترین سهام بیش از ۱۰۰۰ شرکت وابسته از بانک تا کارخانه تراکتورسازی است. "پذیرش و خطر داو جونز" یک مرکز ارائه دهنده اطلاعات متعلق به موسسه "داو جونز و شرکا" است که وال استریت جورنال را هم منتشر می کند.
بر مبنای اطلاعات این مرکز "قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء"، بزرگترین بازوی اقتصادی سپاه، ۸۱۲ شرکت با میلیاردها دلار دارایی را در خود جای داده است (بر مبنای برجام، خاتم الانبیاء در "روز گذار" که حدود هشت سال دیگر رخ خواهد داد، از فهرست تحریم های اتحادیه اروپا خارج خواهد شد، اما همچنان تحت تحریم های آمریکا خواهد ماند).
سپاه اغلب کارهای تجاری خود را از طریق شرکت های صوری انجام می دهد که مستقیما مالک آنها نیست، ولی این موسسات توسط فرماندهان پیشین سپاه اداره می شوند.
به گفته گلن کلی پرهیز از معامله با موسسات وابسته به سپاه به اندازه کافی دشوار است، حال تصور کنید پرهیز از کار با شرکت هایی که وابستگی پنهان به سپاه دارند چقدر سخت تر خواهد بود: "شما باید واقعا بدانید با کی طرف هستید و چه کسی پشت این شرکت ها است. این می تواند یک چالش جدی باشد."
آدام زوبین کفیل معاون وزارت دارایی آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی، در گزارشی به کنگره با اشاره به خاتم الانبیاء به عنوان نمونه ای از خطرات تجارت با ایران گفت یک بانک خارجی که انجام مبادلات مالی عمده برای این شرکت ها را تسهیل کند با خطر محرومیت از دسترسی به بازار آمریکا روبرو خواهد شد.
بر مبنای توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی، تخفیف تحریم ها مرحله ای خواهد بود: "روز پذیرش"، مرحله نخست، در نیمه ماه اکتبر اتفاق افتاد. مرحله بعدی، "روز اجرا"، انتظار می رود در سال ۲۰۱۶ رخ دهد؛ ایران می گوید این مرحله می تواند در ماه ژانویه به تحقق بپیوندد، اما کارشناسان آمریکایی از زمانی دیرتر در سال میلادی آینده حرف می زنند. هشت سال پس از روز پذیرش نوبت به "روز گذار" می رسد که تحریم های بیشتری از قوانین تحریم حذف خواهند شد.
در روز اجرا، آمریکا و اتحادیه اروپا تمام تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای را لغو خواهند کرد و سازمان ملل متحد هم تحریم هایش را متوقف می کند. اما گزارش چهارشنبه وبلاگ وزارت دارایی آمریکا حاکی از این است که در تحریم های آمریکا تا روز اجرا تغییری ایجاد نخواهد شد.
یک سخنگوی وزارت دارایی آمریکا در این وبلاگ نوشته است: "ما به شرکت ها توصیه می کنیم قبل از انجام هر گونه قرارداد یا شروع روابط رسمی تجاری با ایران پیش از روز اجرا، با کارشناسان تحریم مشورت کنند."
به گفته مقام های رسمی آمریکا تحریم های غیر مرتبط با برنامه هسته ای که آمریکا برقرار نگاه خواهد داشت شرایطی ایجاد می کنند که حتی پس از روز اجرا، تنها شرکت های خارجی از برجام منفعت خواهند برد.
بر اساس نوشته سخنگوی وزارت دارایی آمریکا "تحریم های آمریکا به دلیل نگرانی هایی فراتر از برنامه هسته ای ایران حتی پس از روز اجرا به طور کلی برقرار خواهند ماند."
ساموئل کولتر مشاور موسسه حقوقی "فراری و شرکا"، در یادداشتی در ماه ژوییه، اشاره می کند که شرکت های خارجی مانند شرکت های آمریکایی مشمول مجازات های شدید نقض تحریم قرار نخواهند گرفت. کولتر می نویسد هر چند نقض سهوی قوانین تحریم، مانند معامله با شرکت های وابسته به سپاه، می تواند جریمه هایی را برای شرکت های آمریکایی در پی داشته باشد، اما شرکت های خارجی یا اساسا مشمول تحریم نمی شوند، یا شامل تحریم های شدیدی خواهند شد که آنها را از دسترسی به بازار مالی آمریکا محروم می کند.
به گفته ساموئل کولتر ابهام درباره نحوه مالکیت یا کنترل سپاه بر بسیاری از شرکت ها "قابلیت آمریکا در جلوگیری از روابط تجاری شرکت های خارجی با موسسات وابسته به سپاه را تضعیف می کند." به عقیده او آمریکا ممکن است تمایلی به استفاده از قدرت محض خود در چارچوب اختیارات اجرای قوانین تحریم نداشته باشد مگر این که راه دیگری نباشد.
کولتر همچنین نوشته است که شرکت های آمریکایی نگران از خطرات بزرگ مجازات های مالی احتمالا "تدابیر گسترده تری" را نسبت به همتایان اروپایی یا آسیایی شان در صورت تمایل به همکاری با ایران اتخاذ خواهند کرد: "منافع آمریکا در ایجاد شرایطی است که باعث شود شرکت های وابسته به سپاه در یک ایران نوین از دست ضعیف تری برخوردار باشند."
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.