مقاله ای از کیم سنگوپتا برای روزنامه ایندپندنت
پیروزی چشمگیر اصلاح طلبان در انتخابات مایه شادی مردم تهران و بخش گسترده ای از ایران شد. امیدها به آینده ای توام با موفقیت و آزادی بیشتر و گشایش دوباره ایران به سوی جهان بیرون قوت گرفته است.
اما در قم، حال و هوای بسیار متفاوتی حاکم است. در قلب ایران شیعه، نتایج انتخابات نوید دهنده روزهای بهتری نیست و نشانه ای حاکی از خیانت به آرمان های آیت الله روح الله خمینی است.
در حالی که یک روزنامه اصلاح طلب نتایج انتخابات را «نقطه عطفی در تاریخ» کشور توصیف کرد، اصولگرایان در قم در حال بحث درباره مقابله با حرکاتی بودند که از نظر آنان جمهوری اسلامی را به مخاطره خواهد انداخت. تندروهای غرق در باورهای دینی که با شدت با توافق هسته ای رییس جمهوری ایران با قدرت های جهانی مخالفت می کردند، انتظار این شکست را نداشتند.
مراسم نماز جمعه قم به امامت حجت الاسلام سید محمد سعیدی در روز انتخابات هیچ نشانه ای از تمایل به تغییر را در خود نداشت.
در خطبه های پیش از نماز جمعه، به سازمان دهنده های مجلس جدید هشدار داده شد و از مردم خواسته شد مقابل آمریکای «حریص» و «روباه مکار» بریتانیا ایستاده و اطمینان حاصل کنند که فریب تفکر دروغین مدرن که دشمن اسلام است را نخورند.
جمعیت فراوان حاضر در حرم حضرت معصومه در تایید این سخنان با شور و شوق فراوانی واکنش نشان می دادند؛ برخوردی بسیار متفاوت با اکثریتی ۱۳۰ کیلومتر آنسوتر در تهران. یک جوان ۲۳ ساله و کارمند حوزه علمیه با لحنی تزلزل ناپذیر می گوید: «آن چه شما از تهران می شنوید سر و صدای زیادی برای نمایش در مقابل ژورنالیست های خارجی است، آن ها هیچ کس را نمایندگی نمی کنند. مردم واقعی ایران افراد ساکن این جا هستند، ما به راه آیت الله خمینی احترام گذاشته و ادامه اش می دهیم».
همان طور که نتایج انتخابات نشان داد، اصلاح طلبان و میانه روها بیشترین کرسی ها را در دست گرفتند. جوان شاغل در حوزه بهت زده بود و نسبت به تغییر اوضاع با سوء ظن نگاه می کرد: «نتایج خیلی عجیب است، شمار آراء اصلاح طلبان بسیار بیش از انتظار است، بسیاری از ما فکر می کنیم باید بررسی صورت بگیرد». اصلاح طلبان ۸۵ کرسی و محافظه کاران میانه رو که از توافق هسته ای حمایت می کردند ۷۳ صندلی مجلس را تصاحب کردند. تندروها با از دست دادن ۴۴ کرسی تنها توانستند ۶۸ کرسی مجلس را حفظ کنند.
دوستان همراه جوان شاغل در حوزه در کافی شاپ نزدیک فلکه بستنی جایی که تصاویر لئوناردو دی کاپریو، ال پاچینو، و چارلی چاپلین در کنار پوسترهای آیت الله خمینی و خامنه ای بر دیوار نصب شده بود در مورد دلایل منجر به نتایج انتخابات با اختلاف نظر بحث می کردند. قاسم حسینی، سی و سه ساله، به دیگران شایعه ای را یادآور می شد که خارجی ها خواهان حذف ارشدترین رهبران تندرو، محمد یزدی، محمدتقی مصباح یزدی، و احمد جنتی بوده اند: «و می دانیم که همه آن ها شکست خوردند». در واقع، جنتی با فاصله ای اندک از حذف از مجلس خبرگان نجات پیدا کرد. اما زمزمه ای از اتفاق نظر بر سر یک پیشنهاد کلی در دور میز وجود داشت.
این نکته مطرح بود که اصولگرایان در رساندن پیام شان به مردم شکست خوردند.
سید علی پور طباطبایی، تحلیلگر و روزنامه نگار، گفت: «گروهی در حال بررسی دلایل این شکست هستند. اصولگرایان در نقاط دیگر غیر از تهران عملکرد بهتری داشته اند. آن ها همچنین می دانند مجلس اصلاحات دوره خاتمی در پاسخگویی به خواست مردم ناتوان ماند و پس از او محمود احمدی نژاد بر سر کار آمد. این امر می تواند دوباره اتفاق بیافتد. اما آن ها با مشکلاتی در آینده نزدیک در مجلس روبرو خواهند شد. آن ها قبول دارند که در تهران شکست خوردند و نمی توانند از کنار این مساله به راحتی بگذرند».
پایتخت و بقیه ایران هم نمی توانند به قم-«واتیکان شیعیان»- با جمعیت یک میلیونی اش بی توجه باشند. قدرت در این جا است: شورای نگهبان شامل بسیاری از روحانیون شهر که حسن خمینی، نوه آیت الله خمینی، را رد صلاحیت کرد.
علی لاریجانی یکی دیگر از نمایندگانی است که در شهر خودش مورد غضب تندروها قرار گرفت. رییس محافظه کار مجلس شورای اسلامی از حسن روحانی در توافق هسته ای و اصلاح طلبان حمایت کرد.
موضع لاریجانی به شمار آراء او لطمه زد و او با فاصله ای قابل توجه در جایگاه دوم قرار گرفت. با این وجود لاریجانی تاکید کرد که اصلاح طلبان و محافظه کاران مسیر درستی را انتخاب کردند: «این که مردم با حضور جدی خود صفحه جدیدی برای مشارکت خلق کردند ارزشمند است. موضوع انتخابات را به یک کشمکش در کشور تبدیل نکنیم».
بعضی منتقدان ادعا می کنند که لاریجانی به خاطر رها کردن پایگاه اجتماعی اش رای بسیاری از دست داد. اما برای بسیاری از روحانیون تندرو مساله جدی تر از این است. مساله جابجایی های سیاسی است که در کانون سیاست در ایران قرار گرفته است.
حجت الاسلام حمید ملکی، رییس اصولگرای مدرسه علمیه معصومه، می گوید: «افرادی چون علی لاریجانی و حسن روحانی، رییس جمهوری، هستند که معتقدند سیاست از اسلام جدا است. آیت الله خمینی قرائت درستی از اسلام ارائه داد وقتی که بیان کرد اسلام در همه ارکان زندگی از جمله سیاست حضور دارد. نمی توان بین این دو تفکیک قائل شد. مصالحه ای هم در میان نیست. این نکته ای است که مردم ایران وقتی در مورد قدم بعدی تصمیم می گیریم باید به دقت در نظر داشته باشند».
* برگردان فارسی این مقاله ها تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آنها الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.