نوسانات شدید نرخ ارز در ایران سبب شده است که « شرکت ها و مغازه دارانی که تعداد شان هم کم نیست، برای پوشش نوسانات قیمت دلار فاکتورهای فروش کالا را با نرخ دلار می‌نویسند. » خبر آن لاین، نزدیک به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در این زمینه نوشته است:
« وقتی سری به بازار کالاهای لوکس و وارداتی می زنیم بیش از سایر بازارها بی ارزش شدن ریال را احساس می کنیم. بازار طلای کریمخان زند تهران و بازار ساعت‌ها و لپ‌تاپ‌ها و کالاهای لوکس وارداتی، دیگر جایی برای واحد پولی ریال و حتی تومان ندارند. بازار فروش کالاهای وارداتی از جایگزینی رسمی دلار به جای ریال حکایت میکند. به عنوان مثال دیگر لپ تاپ با مدل X را با قیمت چند میلیون تومان ارائه نمی‌شود بلکه در فاکتورها نرخ‌ها به دلار لحاظ می‌شود و در زیر قیمت با ذکر تبصره‌ای قید می‌شود که قیمت با دلار روز محاسبه می‌شود. در این شرایط اگر مشتری قصد پرداخت به ریال را داشته باشد، بهای آن کالا با نرخ دلار در بازار آزاد محاسبه می‌شود. »
به نوشته خبر آن لاین، « برخی فروشندگان نرخ دلار را محاسبه کرده و وجه ریال از مشتری دریافت می‌کنند. برخی دیگر نیز پارا فراتر گذاشته و در قبال فاکتور فروش بر پایه دلار، اسکناس دلار تحویل می‌گیرند. در حقیقت بازار، سال جاری را زمان مناسب برای تغییر واحد پولی می‌داند و دلار را برای جایگزینی ریال انتخاب کرده است. »
این پایگاه خبری علت آن چه را که دلار را در مبادلات داخلی جایگزینی ریال کرده است، چنین شرح داده است:
« در پنج ماهه دوم سال جاری رشد ۳۰ درصدی قیمتها و رسیدن نرخ تورم به مرز ۲۰درصد (طبق آمار بانک مرکزی) اتفاقی بود که بر حذف ریال از بازار مبادلاتی ایران و جایگزینی دلار به جای آن صحه گذاشت.»
سایت الف، متعلق به احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز، روز چهارشنبه ۷ دی ماه، در یادداشتی با عنوان « آثار سوء ندانم کاری های ارزی بر بازار و تولید » نوشته است:
« نوسان شديد و ابهام در بازار ارز باعث شده در بازار كالاهاي وارداتي تقاضا افزايش و عرضه كاهش يابد. نوسان و افزايش شديد نرخ ارزهاي خارجي، به تدريج آثار خود را در بازار كالاهاي وارداتي نظير رايانه و ماشين هاي اداري، لوازم خانگي، خودروهاي خارجي، كاغذ، تجهيزات صنعتي و... نشان داده است. »
به نوشته الف« بسياري از فروشندگان به تصور افزايش بيشتر نرخ ارز در روزهاي تا پايان سال، عرضه كالاهاي خود را محدود كرده و آنها را در انبارها نگه داشته اند.»
روزنامه ابتکار در شماره روز شنبه ۱۰ دی ماه خود، در گزارشی با عنوان « دلار آتش بیار معرکه شد » نوسانات بازار ارز را سبب افزایش قیمت خودروهای وارداتی تا مرز ۹ میلیون تومان شده است.
ریال در سال جاری هر روز بی ارزش تر از قبل شد. تا جای که ۳۷ درصد از ارزش خود را در مقابل دلار آمریکا از دست داد.
این در حالی است که دلار آمریکا تا ۲۷ درصد از ارزش خود را در بازارهای جهانی از دست داده است.
قیمت دلار که از هفته گذشته در ایستگاه ۱۵۰۰ تومان لنگر انداخته است، عصر روز شنبه ۱۰ دی ماه، از مرز ۱۵۵۰ تومان هم گذشت هر چند کمی بعد به گزارش سایت مثقال ۱۵۴۸ تومان فروخته شد.
رضا تقی زاده،کارشناس مسائل ایران و استاد دانشگاه در اسکاتلند، با اشاره به این موضوع که پیش از این نیز شاهد جایگرینی دلار با پول های دیگر کشورها بوده ایم به صدای آمریکا گفت:
« این وضعیتی است که در مورد کشورهای که ارزش پول ملی آن ها به سرعت سقوط کرده است پبش از این شکل گرفته است.
دلار در زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی جایگزین روبل شد. هم چنین در کشورهای اروپای شرقی هم بعد از سقوط کمونیسم شاهد چنین وضعیتی بوده ایم. همین طور در دهه اخیر دیگر کشورهای که از تورم بالا و کاهش شدید پول ملی مواجه شدند مانند زیمباوه و یا حتی ترکیه این قضیه اتفاق افتاد.
حالا هم متاسفانه بهای ریال در حال نزول دائمی است و چاره ای برای کسانی که عرصه کننده کالا هستند وجود ندارد به جز این که کالای خود را با پول محکم تری یعنی دلار به فروش برسانند. »
رضا تقی زاده، در زمینه تبعات جایگزینی دلار به جای ریال به صدای آمریکا گفت:
« در کوتاه مدت جایگزینی دلار به جای ریال افزایش قیمت ها را به همراه خواهد داشت. در میان مدت نیز سرمایه گذاری خارجی را که وجود نداشته است با اطمینان خاطر بیش تری از دست خواهد داد. یعنی حتی رقبت ایرانیان خارج از کشور را که پیش از این پول و دارایی خود را به عنوان دارایی اندک وارد ایران می کردند و به خرید املاک یا سرمایه گذاری محدود می پرداختند از این کار منصرف خواهد کرد.
در عین حال سوای آن که مشکلات تازه ای برای تولید به وجود می آورد و سبب افزایش نرخ بیکاری می شود، فروشندگان را نیز مجبور می کند کالای خود را گران تر به خریداران عرضه کند چرا که ناگزیر هستند با قیمت بیشتری کالا را از خارج وارد کنند. »
محمد حسین نکویی مهر، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، ظهر روز شنبه ۱۰ دی ماه در گفت و گو با خبرگزاری فارس از بررسی افزایش قیمت چند کالا خبر داد، و آن را متاثر از افزایش قیمت ارز عنوان کرد.
البته به گفته وی « بررسی‌قیمت‌ها باتوجه به اسناد و مدارک در این سازمان ادامه دارد و تا زمانی که نرخ ارز تثبت نشود مجوز افزایش قیمتی داده نمی‌شود. »
در همین حال خبرگزاری مهر صبح روز شنبه ۱۰ دی ماه اعلام کرد:
«امروز افرادی که اجناس خود را وارد گمرک کرده‌اند، نگران نرخ ارز هستند.
شرایط به گونه‌ای شده است که کسی جنسی وارد گمرک نمی‌کند؛ چراکه نمی‌داند در روز مبادله اسناد، با چه نرخی روبرو خواهد شد. »
محمد حسین برخوردار، رئیس مجمع عالی واردکنندگان به همین خبرگزاری در زمینه نگرانی تجار و بازرگان گفت:
« در حال حاضر تاجری که یک جنس را با دلار ۱۱۰۰ تومانی خریده است، کالای خود را برای فروش به بازار می‌آورد، در حالی که اگر بخواهد جنس جدید بخرد، باید به سمت دلار ۱۴۰۰ تومانی برود، بنابراین اگر بخواهد با قیمت قبلی کالا را به فروش برساند، ضرر میکند؛ لذا چون قیمت ارز بالا رفته است، نمی‌تواند جنس را با دلار ۱۴۰۰ تومانی تامین کند و بنابراین، قفلی بر بازار و تامین کالاها زده می‌شود.این عاقبت نابسامانی در بازار ارز است. »
به گفته رئیس مجمع عالی واردکنندگان « بازرگانان سیاست‌های خود را در اثر واکنشهای شدید ارزی تغییر می‌دهند، چراکه این درصد تغییرات، باعث می‌شود که در نهایت سرمایه در گردش کاهش یابد
و عرضه‌ای که باید در بازار صورت گیرد، کاهش یابد و در نتیجه بعد از ۶ ماه نه بازار قدرت کنترل داشته باشد و نه واردکننده توان داشته باشند که کالا وارد کند. بنابراین عواقب بازار ارز، همین الان نخواهد بود و به طور قطع در ماههای آینده بروز میکند.»
رضا تقی زاده، وضعیت فعلی را به معنی شکست سیاست های ارزی دولت محمود احمدی نژاد می داند، و در این زمینه به صدای آمریکا گفت:
« آقای احمدی نژاد چندی پیش با افتخار اعلام کرده بود که فروش نفت را به جای دلار با ارزهای بین المللی دیگر عوض خواهد کرد و فکر می کرد از این طریق دلار را تنبیه خواهد کرد. در طول چند دهه گذشته نان و گوشت مردم از راه فروش نفت تامین شده است، حالا بعد با گذشت چند سال از اظهارات آقای احمدی نژاد در زمینه تنبیه دلار شاهد عرضه کالاها به قیمت دلار هستیم که نشان می دهد که تا چه اندازه آن چه را که آقای احمدی نژاد از آن به عنوان اقتدار ملی یاد می کرد تا چه حد صحت دارد و در عین حال تنبیه های که علیه دلار اعمال کرد تا چه قدر به نتیجه رسیده است ؟
در حال حاضر در بازار داخلی ایران قیمت کامپیوتر، یخچال و تلویزیون با دلار تعیین می شود و با ادامه وضعیت فعلی، تا چندی دیگر به طور حتم قیمت همان نان و گوشت هم با دلار به مردم عرضه خواهد شد. »
امیر سیاح،کارشناس امور اقتصادی روز شنبه ۱۰ دی ماه، با وجود آن که « ریشه اصلی آشفتگی بازار ارز ایران را در عدم وجود انضباط مالی دولت محمود احمدی نژاد دانست » مجلس شورای اسلامی را نیز درآشفته بازار ارز بی تقصیر نداشت و در این زمینه گفت:
« اگر مجلس بخواهد از دولت سوال کند که چرا این سیاست‌ها را در بازار اجرا میکند باید اول از خودش بپرسد که چرا هر سال بودجه‌های انبساطی و با کسر بودجه پنهان را به تصویب می‌رساند که در پایان سال دولت ناچار شود با این راه های پرهزینه کسر بودجه را تامین کند.»
رضا تقی زاده، در زمینه نقش قوه مقننه در آشفتگی بازار ارز به صدای آمریکا گفت:« آن چه امروز در ایران اتفاق می افتد نتیجه مستقیم سیاست های غلط اقتصادی دولت است. ولی دولت خود بخشی از نظام وسیله ای تر به نام جمهوری اسلامی است که مجلس هم بخشی از آن است. مجلس به هر حال می توانست در مقابل بعضی از سیاست های دولت ایستادگی کند.»
روزنامه تهران امروز در شماره روز شنبه ۱۰ دی ماه خود با تاکید بر این موضوع که «نرخ ارز در بودجه و تاثيراتش در شرايط مختلف اقتصادي چيزي است كه بر هيچ كس پوشيده نيست. » از بیژن رحیمی،کارشناس بودجه، پرسیده است، « در شرايط كنوني به نظر شما بهترين و اصلي‌ترين راهكار دولت در تنظيم لايحه بودجه چيست؟
« بازي با نرخ ارز بازي خطرناكي است كه دامن همه چيز و همه كس را مي‌گيرد. بالا بردن يا پايين آوردن بي‌برنامه نرخ ارز مي‌تواند در اقتصاد لطمات جبران ناپذيري بگذارد و نقطه اثر مهم آن نيز در بودجه است. »