سال 1391 را می توان سالی متفاوت برای جمهوری اسلامی ایران از نظر عقد قراردادها و تفاهم نامه ها در سه دهه گذشته خواند.
در این سال بدلیل مسائل مختلف که مهمترین آنها مسئله تحریمهای بین المللی علیه اقتصاد ایران بود، تعداد قراردادهایی که طرفهای خارجی به طور یکجانبه لغو کردند بیش از قراردادها و تفاهم نامه هایی بود که ایران منعقد کرد.
تصویب همین تعداد قرارداد خارجی هم، که براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، بدلیل ملاحظات مختلف از شفافیت کافی برخوردار نبود و جزئیات بسیاری از آنها پنهان مانده است، از جمله قراردادها و تفاهم نامه هایی که ایران با نزدیکترین متحدانش مانند سوریه و بولیوی داشته است.
قراردادهای اقتصادی و سیاسی که بدلیل عدم شفافیت و اعمال محدودیتهای امنیتی بر رسانه های داخلی ایران، مشخص نیست چه هزینه هایی در بر داشته و سود و زیان آن برای منافع ملی ایران تا چه اندازه بوده است.
نگاهی داریم به عمده قراردادها و تفاهم نامه هایی که جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 به امضاء رساند، یا به رغم مخالفتهای غرب، بویژه آمریکا موفق به اجرای آن شده است.
با آغاز سال 1391 تحریمهای گسترده بین المللی علیه ایران با هدف متوقف کردن برنامه هسته ای این کشور شدت گرفت، و بسیاری از شرکتهای بزرگ خارجی که در صنایع مختلف ایران از جمله در نفت و گاز و خودروسازی سرمایه گذاری کرده بودند، یک به یک قراردادهایشان را به طور یکجانبه لغو کردند و از بازار پر سود ایران خارج شدند.از جمله شرکتهای توتال، شل، پژو، سیتروئن، هیوندایی، تویوتا و حتی شرکتهای چینی و مالزیائی، که قراردادهای بزرگی را برای بهره برداری از منابع سرشار نفت و گاز ایران امضاء کرده بودند.
با اینحال ایران تعدادی محدود قرارداد و تفاهم نامه هم در این سال منعقد کرد که عمده آنها با همسایگان کشور بود.
روز یکم فروردین سال 91 رسانه های ایران به نقل از روزنامه اکونومیک تایمز چاپ دهلی نو از عقد قرارداد خرید 60 هزار تن شکر خام از هند خبر دادند و آن را مهمترین خرید خارجی این کشور از زمان اعمال تحریمها خواندند.
سوم فروردین 91 باز هم به نقل از روزنامه هندی اکونومویک تایمز عنوان شد که هند با درخواست ایران برای خرید 3 میلیون تن گندم موافقت کرده است.
بیست و نهم فروردین وزیر صنعت و معدن و تجارت ایران و وزیر امور خارجه نیجریه در چهارمین اجلاس کمیسیون همکاریهای اقتصادی و صنعتی دو کشور، تفاهم نامه ای امضاء کردند تا مبادلات تجاری دو طرف را به دو برابر 50 میلیون دلار کنونی ارتقاء دهند.
دوازدهم اردیبهشت خبرگزاری مهر گزارش داد که ایران و یک شرکت نفتی اسپانیایی قراردادی به ارزش یک میلیارد و ششصد میلیون یورو امضاء کردند که هدفش تأمین هزینه ساخت برخی از تجهیزات پیچیده صنایع نفت و گاز در ایران است.
نهم خرداد اعلام شد که شرکت ملی نفت ایران پس از شش سال مذاکره با شرکت ملی نفت ونزوئلا بزودی قراردادی به ارزش 2 میلیارد دلار برای توسعه میدان نفتی «دوبوکوبی» منعقد خواهد کرد. با اینحال معلوم نشد که سرنوشت این قرارداد چه شد.
دوازدهم خرداد مدیرعامل شرکت ملی انتقال برق پاکستان و معاون وزیر نیروی ایران قراردادی برای خرید 1000 مگاوات برق از ایران منعقد کردند.
هفدهم خرداد مقامهای ایرانی در سفر به چین یک یادداشت تفاهم برای توسعه همکاریهای صنعتی بین دو کشور به میزان سه برابر شرایط فعلی امضاء کردند و قرار شد مبادلات تجاری ایران و چین از 45 میلیارد دلار به 55 میلیارد دلار برسد.
سی ام خرداد استاندار خراسان رضوی یک تفاهم نامه همکاری با استان آستاراخان روسیه امضاء کرد تا روابط تجاری، اقتصادی و کشاورزی بین این دو منطقه افزایش یابد. هر چند این دو استان هیچگونه مرز مشترکی با هم ندارند.
پنجم مرداد خبرگزاری ایلنا گزارش داد که ایران از بیستم مردادماه به سوریه و لبنان برق صادر می کند و برای انتقال این برق یاداشت تفاهمی بین وزیر نیروی ایران و وزیر برق سوریه امضاء شد.
هفدهم شهریور رسانه های ایران به نقل از منابع پاکستانی از امضای قرارداد تجارت پایاپای بین دو کشور خبر دادند و قرار شد پاکستان در ازای صادرات یک میلیون تن گندم به ایران، کود شیمیایی از ایران دریافت کند.
اول آبان شهر تبریز قراردادی برای خرید دستگاههای ضد بارش تگرگ از ارمنستان امضاء کرد تا از آسیب تگرگ به مزارع آذربایجان شرقی جلوگیری کند.
بیست و نهم آذر، جواد اوجی معاون وزیر نفت ایران اعلام کرد به موجب قرارداد جدیدی که در نشست عشق آباد امضاء شد، به درخواست ایران حجم واردات گاز طبیعی از ترکمنستان افزایش می یابد.
بیست و هفتم دی ماه، روزنامه وال استریت ژورنال با اعلام خبر عقد قرارداد 720 میلیون دلاری بین شرکت فولاد دولتی چین و شرکت بوتیا ایران نوشت، این اقدام چین نشانه ای از عدم تمایل این کشور برای فشار بر ایران است.
هفتم بهمن سخنگوی وزارت نفت ایران از امضای قرارداد فروش نفت و میعانات گازی به شرکت سامسونگ کره جنوبی که با شرکت توتال فرانسه شراکت دارد، خبر داد.
در همین روز استاندار گیلان هم اعلام کرد که قرارداد ساخت راه آهن رشت- آستارا به ارزش 640 میلیون یورو به چینی ها واگذار شده است.
هشتم بهمن مهمترین تفاهم نامه سیاسی- امنیتی ایران با آرژانتین برای تحقیق در مورد عاملان انفجار آمیا امضاء شد. طبق این توافقنامه که در دیدار وزاری خارجه دو کشور در آدیس آبابا پایتخت اتیوپی به امضاء رسید، قاضی و بازپرس آرژانتینی این پرونده برای صحبت با متهمان دست داشتن در انفجار مرکز همیاری یهودیان اسرائیل و آرژانتین از جمله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ولایتی، محسن رضایی، سرتیپ احمد وحیدی و علی فلاحیان وزیر اطلاعات وقت راهی تهران خواهند شد. این توافقنامه یک ماه بعد در مجلس آرژانتین تصویب شد که اعتراض شدید اسرائیل را در پی داشت.
بیستم بهمن جواد اوجی معاون وزیر نفت ایران از امضای قرارداد صادرات سالانه 20 تا 25 میلیون متر مکعب گاز به عراق خبر داد. وی همچنین از ساخت یک خط لوله در خاک عراق برای انتقال گاز ایران به سوریه خبر داد.
نهم اسفند در دیدار هشام زعزوع وزیر گردشگری مصر با محمد شریف ملک زاده رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران در تهران، تفاهم نامه ای برای تسهیل گردشگری بین دو کشور به امضاء رسید. کمی پیش از این در سفر آقای احمدی نژاد به مصر، دولت ایران به طور یکطرفه اعلام کرده بود که گردشگران مصری برای حضور در ایران نیاز به روادید نخواهند داشت.
چهاردهم اسفند، ایران و ترکیه در حاشیه نشست وزرای انرژی کشورهای عضو اکو در تهران برای افزایش 5 میلیون مترمکعبی صادرات گاز ایران به ترکیه توافق کردند.
شانزدهم اسفند، رسانه های ایران به نقل از روزنامه الوطن سوریه اعلام کردند، مجلس سوریه دریافت وام یک میلیارد دلاری از ایران را تأیید کرد. بگفته این رسانه ها این وام در قالب یک خط اعتباری به سوریه داده خواهد شد و قرار داد آن قبلا در تهران امضاء شده بود.
بیست و یکم، اسفند سرانجام پس از ماهها کش و قوسهای فراوان و به رغم مخالفت شدید آمریکا، عملیات ساخت خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان موسوم به خط لوله صلح رسما با حضور روسای جمهوری دو کشور در نقطه صفر مرزی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان آغاز شد. این قرارداد هفت میلیارد دلاری دو سال پیش در تهران تنظیم شد و موافقتنامه ها و رئوس آن در ترکیه امضا شد. طبق این قرارداد ایران بمدت 25 سال و هر سال حدود هشت میلیارد متر مکعب گاز به همسایه شرقی اش صادر خواهد کرد
پیش از این قرار بود این خط لوله تا هند کشیده شود. ولی هندیها پس از توافق با آمریکا از این قرارداد کنار کشیدند.
در این سال بدلیل مسائل مختلف که مهمترین آنها مسئله تحریمهای بین المللی علیه اقتصاد ایران بود، تعداد قراردادهایی که طرفهای خارجی به طور یکجانبه لغو کردند بیش از قراردادها و تفاهم نامه هایی بود که ایران منعقد کرد.
تصویب همین تعداد قرارداد خارجی هم، که براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، بدلیل ملاحظات مختلف از شفافیت کافی برخوردار نبود و جزئیات بسیاری از آنها پنهان مانده است، از جمله قراردادها و تفاهم نامه هایی که ایران با نزدیکترین متحدانش مانند سوریه و بولیوی داشته است.
قراردادهای اقتصادی و سیاسی که بدلیل عدم شفافیت و اعمال محدودیتهای امنیتی بر رسانه های داخلی ایران، مشخص نیست چه هزینه هایی در بر داشته و سود و زیان آن برای منافع ملی ایران تا چه اندازه بوده است.
نگاهی داریم به عمده قراردادها و تفاهم نامه هایی که جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 به امضاء رساند، یا به رغم مخالفتهای غرب، بویژه آمریکا موفق به اجرای آن شده است.
با آغاز سال 1391 تحریمهای گسترده بین المللی علیه ایران با هدف متوقف کردن برنامه هسته ای این کشور شدت گرفت، و بسیاری از شرکتهای بزرگ خارجی که در صنایع مختلف ایران از جمله در نفت و گاز و خودروسازی سرمایه گذاری کرده بودند، یک به یک قراردادهایشان را به طور یکجانبه لغو کردند و از بازار پر سود ایران خارج شدند.از جمله شرکتهای توتال، شل، پژو، سیتروئن، هیوندایی، تویوتا و حتی شرکتهای چینی و مالزیائی، که قراردادهای بزرگی را برای بهره برداری از منابع سرشار نفت و گاز ایران امضاء کرده بودند.
با اینحال ایران تعدادی محدود قرارداد و تفاهم نامه هم در این سال منعقد کرد که عمده آنها با همسایگان کشور بود.
روز یکم فروردین سال 91 رسانه های ایران به نقل از روزنامه اکونومیک تایمز چاپ دهلی نو از عقد قرارداد خرید 60 هزار تن شکر خام از هند خبر دادند و آن را مهمترین خرید خارجی این کشور از زمان اعمال تحریمها خواندند.
سوم فروردین 91 باز هم به نقل از روزنامه هندی اکونومویک تایمز عنوان شد که هند با درخواست ایران برای خرید 3 میلیون تن گندم موافقت کرده است.
بیست و نهم فروردین وزیر صنعت و معدن و تجارت ایران و وزیر امور خارجه نیجریه در چهارمین اجلاس کمیسیون همکاریهای اقتصادی و صنعتی دو کشور، تفاهم نامه ای امضاء کردند تا مبادلات تجاری دو طرف را به دو برابر 50 میلیون دلار کنونی ارتقاء دهند.
دوازدهم اردیبهشت خبرگزاری مهر گزارش داد که ایران و یک شرکت نفتی اسپانیایی قراردادی به ارزش یک میلیارد و ششصد میلیون یورو امضاء کردند که هدفش تأمین هزینه ساخت برخی از تجهیزات پیچیده صنایع نفت و گاز در ایران است.
نهم خرداد اعلام شد که شرکت ملی نفت ایران پس از شش سال مذاکره با شرکت ملی نفت ونزوئلا بزودی قراردادی به ارزش 2 میلیارد دلار برای توسعه میدان نفتی «دوبوکوبی» منعقد خواهد کرد. با اینحال معلوم نشد که سرنوشت این قرارداد چه شد.
دوازدهم خرداد مدیرعامل شرکت ملی انتقال برق پاکستان و معاون وزیر نیروی ایران قراردادی برای خرید 1000 مگاوات برق از ایران منعقد کردند.
هفدهم خرداد مقامهای ایرانی در سفر به چین یک یادداشت تفاهم برای توسعه همکاریهای صنعتی بین دو کشور به میزان سه برابر شرایط فعلی امضاء کردند و قرار شد مبادلات تجاری ایران و چین از 45 میلیارد دلار به 55 میلیارد دلار برسد.
سی ام خرداد استاندار خراسان رضوی یک تفاهم نامه همکاری با استان آستاراخان روسیه امضاء کرد تا روابط تجاری، اقتصادی و کشاورزی بین این دو منطقه افزایش یابد. هر چند این دو استان هیچگونه مرز مشترکی با هم ندارند.
پنجم مرداد خبرگزاری ایلنا گزارش داد که ایران از بیستم مردادماه به سوریه و لبنان برق صادر می کند و برای انتقال این برق یاداشت تفاهمی بین وزیر نیروی ایران و وزیر برق سوریه امضاء شد.
هفدهم شهریور رسانه های ایران به نقل از منابع پاکستانی از امضای قرارداد تجارت پایاپای بین دو کشور خبر دادند و قرار شد پاکستان در ازای صادرات یک میلیون تن گندم به ایران، کود شیمیایی از ایران دریافت کند.
اول آبان شهر تبریز قراردادی برای خرید دستگاههای ضد بارش تگرگ از ارمنستان امضاء کرد تا از آسیب تگرگ به مزارع آذربایجان شرقی جلوگیری کند.
بیست و نهم آذر، جواد اوجی معاون وزیر نفت ایران اعلام کرد به موجب قرارداد جدیدی که در نشست عشق آباد امضاء شد، به درخواست ایران حجم واردات گاز طبیعی از ترکمنستان افزایش می یابد.
بیست و هفتم دی ماه، روزنامه وال استریت ژورنال با اعلام خبر عقد قرارداد 720 میلیون دلاری بین شرکت فولاد دولتی چین و شرکت بوتیا ایران نوشت، این اقدام چین نشانه ای از عدم تمایل این کشور برای فشار بر ایران است.
هفتم بهمن سخنگوی وزارت نفت ایران از امضای قرارداد فروش نفت و میعانات گازی به شرکت سامسونگ کره جنوبی که با شرکت توتال فرانسه شراکت دارد، خبر داد.
در همین روز استاندار گیلان هم اعلام کرد که قرارداد ساخت راه آهن رشت- آستارا به ارزش 640 میلیون یورو به چینی ها واگذار شده است.
هشتم بهمن مهمترین تفاهم نامه سیاسی- امنیتی ایران با آرژانتین برای تحقیق در مورد عاملان انفجار آمیا امضاء شد. طبق این توافقنامه که در دیدار وزاری خارجه دو کشور در آدیس آبابا پایتخت اتیوپی به امضاء رسید، قاضی و بازپرس آرژانتینی این پرونده برای صحبت با متهمان دست داشتن در انفجار مرکز همیاری یهودیان اسرائیل و آرژانتین از جمله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ولایتی، محسن رضایی، سرتیپ احمد وحیدی و علی فلاحیان وزیر اطلاعات وقت راهی تهران خواهند شد. این توافقنامه یک ماه بعد در مجلس آرژانتین تصویب شد که اعتراض شدید اسرائیل را در پی داشت.
بیستم بهمن جواد اوجی معاون وزیر نفت ایران از امضای قرارداد صادرات سالانه 20 تا 25 میلیون متر مکعب گاز به عراق خبر داد. وی همچنین از ساخت یک خط لوله در خاک عراق برای انتقال گاز ایران به سوریه خبر داد.
نهم اسفند در دیدار هشام زعزوع وزیر گردشگری مصر با محمد شریف ملک زاده رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران در تهران، تفاهم نامه ای برای تسهیل گردشگری بین دو کشور به امضاء رسید. کمی پیش از این در سفر آقای احمدی نژاد به مصر، دولت ایران به طور یکطرفه اعلام کرده بود که گردشگران مصری برای حضور در ایران نیاز به روادید نخواهند داشت.
چهاردهم اسفند، ایران و ترکیه در حاشیه نشست وزرای انرژی کشورهای عضو اکو در تهران برای افزایش 5 میلیون مترمکعبی صادرات گاز ایران به ترکیه توافق کردند.
شانزدهم اسفند، رسانه های ایران به نقل از روزنامه الوطن سوریه اعلام کردند، مجلس سوریه دریافت وام یک میلیارد دلاری از ایران را تأیید کرد. بگفته این رسانه ها این وام در قالب یک خط اعتباری به سوریه داده خواهد شد و قرار داد آن قبلا در تهران امضاء شده بود.
بیست و یکم، اسفند سرانجام پس از ماهها کش و قوسهای فراوان و به رغم مخالفت شدید آمریکا، عملیات ساخت خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان موسوم به خط لوله صلح رسما با حضور روسای جمهوری دو کشور در نقطه صفر مرزی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان آغاز شد. این قرارداد هفت میلیارد دلاری دو سال پیش در تهران تنظیم شد و موافقتنامه ها و رئوس آن در ترکیه امضا شد. طبق این قرارداد ایران بمدت 25 سال و هر سال حدود هشت میلیارد متر مکعب گاز به همسایه شرقی اش صادر خواهد کرد
پیش از این قرار بود این خط لوله تا هند کشیده شود. ولی هندیها پس از توافق با آمریکا از این قرارداد کنار کشیدند.