پانزده چهره سیاسی، فرهنگی و حقوقی داخل و خارج ایران با انتشار بیانیه مشترکی خواستار برگزاری همه پرسی در ایران زیر نظر سازمان ملل متحد برای تعیین سرنوشت حکومت و عبور از بحران‌های کنونی کشور شدند.
در این بیانیه که همزمان با سی و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است، آمده است که تجربه‌های چهار دهه گذشته حاکی از اصلاح ناپذیر بودن نظام جمهوری اسلامی است و این حکومت «با بستن همه راه‌های نظارت قانونی و اصلاح مسالمت‌آمیز امور، به مانع اصلی پیشرفت و رهایی ملت ایران تبدیل شده‌است.»
این بیانیه به امضای شیرین عبادی، محمد ملکی، نسرین ستوده، محسن مخملباف، ابوالفضل قدیانی، جعفر پناهی، محسن کدیور، نرگس محمدی، محمد نوری‌زاد، محسن سازگارا، پیام اخوان، محمد سیف‌زاده، حسن شریعتمداری، حشمت‌الله طبرزدی و کاظم کردوانی رسیده است.
ایالات متحده یک ماه پیش همزمان با اعتراضات گسترده در شهرهای ایران، خواستار به رسمیت شناخته شدن حق اعتراض مردم ایران توسط جمهوری اسلامی ایران شد.
پرزیدنت ترامپ و معاون او و همچنین دهها عضو کنگره آمریکا همراهی خود را با مردم معترض ایران نشان دادند.
مجلس نمایندگان ایالات متحده نیز ضمن اعتراض به سرکوب اعتراضات ایران، از مردم معترض حمایت کرد.
یک ماه بعد از این اعتراضات در ایران، این نامه توسط این چهره ها امضا شده است.
انتشار این بیانیه که به طور مشترک به امضای چهره‌های سرشناس سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در داخل و خارج ایران رسیده است، اتفاق کم سابقه است. برخی از این چهره‌ها که در داخل ایران حضور دارند، مدتی زندانی بوده‌اند حالا نیز ممکن است با امضای این بیانیه با تهدید‌های قضایی روبرو شوند.
امضا کنندگان در بیانیه خود آورده اند: «در این ۴۰ سال نه تنها از رنج و آلام اقشار مختلف کاسته نشده، بلکه با ایجاد زندگی دوگانه و تشویق مداوم تظاهر به دین‌داری، در عمل، زندگی مردم دست‌خوش بحران‌ها و رنج‌های متعددی شده است. مسئولان امر به علت جهالت و ناکارآمدی ساختاری و فساد نهادینه از حل مشکلات زندگی روزمره و عادی جامعه عاجزند. تبعیض، فساد و اختلاس‌های نجومی بیداد می‌کند. محتواى بسیاری از قوانين ظالمانه، مولد تبعيض و مروج خشونت است. قوه قضاییه به جای اجرای عدالت و همين قوانين ناقص، مجری منویات سیاسی زمامداران شده است.»
در بیانیه همچنین آمده است که افرادی از اقشار مختلف از جمله زنان، وکلا، روزنامه‌نگاران، معلمان، دانشجویان، کارگران و کنشگران سیاسی و اجتماعی به اتهام انتقاد از مسئولان، روشنگری افکار عمومی و دعوت دولتمردان به تغییر و اصلاح، مورد آزار قرار گرفته و با احکام سنگین به زندان فرستاده می‌شوند.
امضاکنندگان این بیانیه همچنین با اشاره به اصلاح ناپذیری نظام جمهوری اسلامی آورده اند: «با تکیه بر حق تعیین سرنوشت ملت‌ها، خواهان برگزاری رفراندوم جهت تعیین نوع حکومت، تحت نظارت سازمان ملل متحد هستیم تا ملت ایران بتواند با تعیین نحوه حکومت مطلوب، خود مسئولیت سرنوشتش را بر عهده گیرد و برای رفع بحران‌های موجود تلاشی موثر و همگانی به عمل آورد.»
انتشار این نامه یک روز پس از آن صورت گرفت که رئیس جمهوری ایران در سخنرانی سالگرد پیروزی انقلاب با اشاره به ظرفیت قانون اساسی جمهوری اسلامی گفت که اگر بن بست سیاسی وجود دارد بهتر است با توجه به اصل ۵۹ قانون اساسی به آرای مردم مراجعه شود.
امضا کنندگان نامه اما همه پرسی را نه برای رفع اختلاف و خروج از بن بست سیاسی داخلی، بلکه برای تعیین نوع حکومت زیر نظر سازمان ملل خواستار شده‌اند.
