كمتر از سه هفته ديگر در نيمه ماه آينده اكتبر پرزيدنت ترامپ بايد عملكرد ايران به توافق اتمی موسوم به برجام را تأیيد و يا رد كند اما از هم اكنون بحث های مخالفان و حاميان توافق در واشنگتن و ديگر نقاط جهان از جمله در كشورهای همسايه ايران بالا گرفته است.
ستاره درخشش رئیس بخش فارسی صدای آمريكا برای بحث درباره این ضرب الاجل قریب الوقوع، با پرنس ترکی الفيصل ریيس پيشين تشكيلات اطلاعاتی عربستان سعودی كه سالها نیز سفير آن كشور در بريتانيا و آمريكا بود، مصاحبه ای اختصاصی داشته است:
مصاحبه اختصاصی با پرنس ترکی الفیصل- نسخه کامل
ستاره درخشش: می خواهم از برنامه موشک بالستیک ایران شروع کنم. گزارش ها حاکیست که ایران برنامه تولید سلاح اتمی را متوقف نکرده است. آیا فکر می کنید، آمریکا یا عربستان سعودی و یا جامعه بین المللی باید نگران باشند؟
ترکی الفیصل: به نظر من همه باید نگران باشند. نه فقط عربستان سعودی و آمریکا. من مقامی رسمی نیستم که گزارش های اطلاعاتی و یا اطلاعات دیگر را در اختیار داشته باشد. من فقط آن چه را که در مطبوعات است می خوانم، و یا در تلویزیون نشان داده می شود، می بینیم. از این رو، نظر من در باره برنامه موشکی ایران که بخشی از محدودیت های مندرج در توافق هسته ای است، به موضوع توسعه برنامه موشکی مربوط می شود. ما در مطبوعات دیده ایم که مقام های ایران این را انکار کرده اند. بخشی از مشکلی که من به عنوان ناظر بر توافق هسته ای با ایران دارم، همین است. به نظر می رسد، مسائلی در توافق وجود دارد که علناً مطرح نشده است. حال، آیا برنامه موشکی ایران محدودیت دارد یا نه؟ دولت فعلی آمریکا می گوید، دارد. رهبران ایران می گویند، ندارد. اگر مفادی در توافق است که منتشر نشده است، باید منتشر شود.
درخشش: من به موضوع توافق هسته ای دو باره باز می گردم. ایران ادعا می کند که هدفش از برنامه موشکی، دفاع از خود است و هیچ کس نباید به آن ها بگوید که ادامه ندهند و آزادند هر کاری انجام دهند و نیازی به مجوز از سوی کسی ندارند. نظر شما چیست؟
ترکی الفیصل: نمی دانم تعریف رهبران کنونی ایران از دفاع از خود چیست. من در کنفرانسی مواضع ایران را بررسی کردم. نه فقط از جنبه نظامی بلکه، همچنین، از جنبه غیرنظامی. ایران افتخار می کند که حدود دویست هزار نیروی نظامی سپاه پاسداران را به پنج کشور اعزام کرده است. سوریه، عراق، افغانستان، پاکستان و یمن. اگر رهبران ایران به این می بالند، پس، دفاع از خود چه معنی می دهد. آیا این موشک ها قرار است از این دویست هزار نیروی نظامی محافظت کند، و یا قرار است، از قلمروی سرزمینی دفاع کند که رسماً ایران، نام دارد. ایران باید در توجیه این برنامه تهاجمی، واضح تر سخن بگوید.
درخشش: همانطوری که می دانید، پرزیدنت ترامپ، تلویحا گفته است ممکن است اواسط اکتبر، رعایت توافق هسته ای از سوی ایران را تایید نکند. منظور منتقدان، از جمله، پرزیدنت ترامپ چیست که می گویند، ایران روح برجام را نقض کرده است؟
ترکی الفیصل: من نمی توانم از جانب پرزیدنت ترامپ و یا منتقدان دیگر صحبت کنم. انتقاد من از برجام ورای مفاد مربوط به رعایت آن است که بین طرفین توافق شده است. انتقاد من به کلیت توافق است که قرار است از توسعه سلاح اتمی در ایران جلوگیری کند. این توافق هنگامی که امضاء شد، قرار بود پانزده ساله باشد. خُب. وقتی این مدت تمام شد، چه می شود؟ می دانیم که براساس این توافق، ایران به غنی سازی اورانیوم در سطوحی مشخص ادامه خواهد داد. یعنی، ایران به دانش فنی و فن آوری برای غنی سازی اورانیوم به سطوح بالاتر دست خواهد یافت که برای توسعه توان اتمی به آن نیاز دارد. روزی که دوره توافق به اتمام برسد رهبری فعلی در ایران به سمت تولید سلاح اتمی شتاب بر می دارد، بدون آن که محدودیتی در مقابل آن ها باشد. انتقاد من بیشتر مربوط به این است که پس از انقضای توافق چه رخ خواهد داد، نه کارکرد آن در زمان حال، که موضوعی است که به مقام ها و امضاء کنندگان مربوط می شود.
درخشش: حضرتعالی به رفتار تهاجمی ایران در منطقه اشاره کردید که به چند واقعه، از جمله، رویاروئی دریایی منجر شده است، به ویژه از نظر نظامی گری ایران در منطقه. به نظر شما، چگونه باید با آن برخورد کرد؟
ترکی الفیصل: به نظر من، رهبری فعلی باید این رفتار را متوقف کند.
درخشش: چگونه؟ آیا می توان آن ها را مجبور کرد؟
ترکی الفیصل: خٌب، باید فشار آورد. فشار بین المللی. به عنوان مثال، وقتی به سوریه نگاه می کنید، ایران را می بینید که از شخصی حمایت می کند که خودش اعتراف می کند مردم کشورش را می کشد و آن ها را تروریست می خواند. پانصد هزار نفر قربانی رفتار تهاجمی این شخص شده اند. به کمک کی؟ به کمک ایران و روسیه. این غیر قابل قبول است. جامعه بین المللی باید متحد شود و به ایران و روسیه بگوید که حمایت از این تروریست را متوقف کنند.
درخشش: چگونه شما روسیه را متقاعد می کنید؟ یا چین را ؟ زیرا، معاملات تجاری متعددی با آن کشور ها وجود دارد؟
ترکی الفیصل: خُب، به همان روال معمول در غرب که به ویژه، اقدامات مشخصی علیه روسیه انجام گرفته شده است. به عنوان مثال، در مورد مساله کریمه. به نظر من، باید بتوانند همان اقدامات را انجام دهند تا روسیه را متقاعد کند که حمایت از این تروریست مخرب است و به روسیه آسیب می رساند. من مطمئنم رهبری روسیه عاقل است و می خواهد منافع خودش را پیش ببرد. از این رو، باید درک کند که نه فقط با مردم سوریه، بلکه، با یک میلیارد و دویست میلیون مسلمان در سراسر جهان در تضادی قرار می گیرد که با نام بشار اسد مترادف است. این باید در رسانه ها و اخبار منعکس شود تا رهبری روسیه بفهمد که رفتارشان به آن ها آسیب می رساند.
درخشش: می خواهم با این دید از فشار و افشاگری توسط رسانه ها در مورد حقوق بشر در ایران از شما سئوال کنم. همانگونه که می دانید، شماری از شهروندان دو تابعیتی بر پایه اتهاماتی ثابت نشده و واهی در ایران بازداشت شده اند. غرب چه اهرم هایی دارد تا ایران را مجبور به انجام تعهداتش کند؟ آیا همان روالی که شما در باره دخالتش در منطقه به آن اشاره کردید، یعنی وارد آردن فشار، و یا راه های دیگری هم هست؟
ترکی الفیصل: وقتی غرب می خواست در مورد موضوع هسته ای به ایران فشار وارد کند، راه های آن را پیدا کرد. استفاده از تحریم ها باعث شد ایران در باره برنامه اتمی، که از پیشتر داشت، مذاکره کند. از این رو، به نظر من، غرب می داند چه باید کرد. راه ها و تحریم هائی که برای آوردن ایران به میز مذاکره در مورد موضوع اتمی استفاده شد، می تواند ایران را برای موضوع های دیگر هم، مانند، حقوق بشر، و یا، تهاجم در سوریه، تهاجم در یمن، تهاجم در لبنان و عراق و غیره، به پای میز مذاکره بیاورد. از این رو، راه ها وجود دارد و دولت ها این راه ها را می شناسند.
درخشش: شما فکر می کنید کشورهای غربی که با ایران تجارت دارند، کشورهای اروپایی، چگونه می توانند به خطرات تجارت با ایران متقاعد شوند؟ و اصولا آیا خطری برای تجارت با ایران وجود دارد.
ترکی الفیصل: من خودم اهل تجارت نیستم. و درست نخواهد بود از جانب جامعه تجار صحبت کنم. درک من این است که برای تجارت در ایران غرب باید سرمایه گذاری کند. ایران منابع مالی برای سرمایه گذاری ها را ندارد، و از این رو، به منابع مالی غرب برای سرمایه گذاری نیاز است. مانند اعطای وام به شرکت های ایرانی و غیره. آن طوری که من درک می کنم، سئوال اصلی در هر تجارتی این است که چارچوب قانونی برای یک تعامل تجاری موفق در هر کشوری چیست؟ ظاهراً، در چارچوب موجود در نظام قضایی ایران، در رژیم فعلی، خلل بسیاری وجود دارد و مملو از استثنائات، محدودیت های نامدون و معاملات بی حساب و کتاب، به معنی واقعی کلمه، است. از این رو، آن هایی که سرمایه به ایران می برند، خودشان خطر را به جان می خرند. به باور من، باید دید آیا غرب می تواند سود سرشاری از ایران ببرد یا نه.
درخشش: سئوال آخر من در باره وقایعی است که در ایران رخ می دهد. گزارش ها حاکیست، به اصطلاح شکافی بین گروه های مختلف وجود دارد. اصلاح طلبان و محافظه کاران و غیره. برداشت شما چیست؟ فکر می کنید این تعاریف برای مصرف داخلی و خارجیست و یا اختلافاتی واقعی وجود دارد، و یک گروه مشخص می خواهد به غرب نزدیک شود. نظر شما چیست؟
ترکی الفیصل: بگذارید سئوال شما را این گونه بازگو کنم. ما در کشورهای حاشیه خلیج فارس از طریق سه عامل لایتغییر به ایران متصلیم.
اول، عامل جغرافیایی. ما همواره همسایه بوده ایم.
دوم، تاریخ. رابطه درونی و تنیده بین مردم در منطقه ای که ایران خوانده می شود و مردمی که عرب شناخته می شوند، هزاران سال وجود داشته است.
ارتباطات خانوادگی و عشیره ای مردم دو منطقه را در گستره تاریخ به هم وصل کرده است.
و عامل سومی که ما را به هم متصل می کند، شهادتین است. لا اله الا الله و محمدا رسول الله. که هر دو به آن پایبندند. از این رو، این عوامل باید برای نزدیک کردن ما بکار آید. اما، متاسفانه، به علت رفتار تهاجی ایران در، سوریه، لبنان، عراق، یمن و غیره، این عوامل که باید ما را بهم نزدیک کند، ثمر بخشی ندارد. همانطوری که در مطبوعات خود ِ ایران می خوانم، آن چه در ایران رخ می دهد، حکایت از انتقاد هائی گسترده از عملکرد دولت ایران دارد. اظهارات روحانی و سپاه پاسداران را می شنوید که به نظر متضاد می رسند. چه در موضوع هسته ای، چه باز کردن ایران به روی سرمایه گذاری خارجی. آیت الله العظمی خامنه ای اظهاراتی می کند که با آن چه روحانی گفته است، تضاد دارد. از این رو، به نظر من، نوعی تلاطم داخلی وجود دارد. حال، باید با موشکافی تشخیص داد چه کسی میانه رو است و چه کسی افراطی. مگر می توان در مورد یک موضوع میانه رو بود اما در موضوعی دیگر افراط گرا. از این رو، برای آن هایی که از بیرون نگاه می کنند، تشخیص اینکه چه کسی میانه رو است، بسیار دشوار است.
ترکی الفیصل: می خواهم از شما برای این فرصتی که در اختیارم گذاشتید تشکر کنم و به شما و مردم ایران خداحافظ بگویم.
مصاحبه اختصاصی با پرنس ترکی الفیصل- نسخه کوتاه
