اخیرا در اندونزی – کشوری که اکثریت مردم آن را مسلمانان تشکیل می دهند پرسش هایی در رابطه با قوانین شرعی اسلامی که در اغلب استان ها و نواحی مختلف این کشور راه یافته اند مطرح شده است. این قوانین و احکام شرعی که بر اساس اصول دین اسلام پایه گذاری شده اند باعث شده اند تا سازمان های حقوق بشری و حامیان حقوق شهروندی در مورد آن به مردم هشدار دهند چرا که به عقیده آنان این قوانین دربسیاری موارد به ویژه در رابطه با حقوق زنان غیرعادلانه هستند.
فیلمسازان و به ویژه مستند سازان اهل اندونزی بتازگی با ساختن چند فیلم مستند کوشیده اند تا اثرات قوانین شرعی را بر جامعه به ویژه زنان مسلمان دراین کشور به تصویر بکشند.
یکی از این فیلم ها با مناظری از یک فروشگاه لباس های زنانه آغاز می شود که در آن مانکن های پشت ویترین با ظاهری هوس انگیزبا تی شرت های چسبان و تنگ در مقابل دخترانی با دامن های بلند و سرپوش های اسلامی قرار گرفته اند. در استان «آچه» در اندونزی این گونه مناظر تازگی ندارد. چندی پیش دولت اندونزی با قبول استقرار قوانین شرعی اسلامی در این ناحیه به نوعی صلح در منطقه دست بیابد.
برای نمایش نقشی که این قوانین شرعی در زندگی روزمره زنان اندونزی ایفا می کنند، برگزارکنندگان یک جشنواره سینمایی تماما زنانه در شهر جاکارتا، تعداد پنج فیلم مستند را به این منظور به نمایش گذاشتند. این پنج فیلم جزئیات مهمی را در مورد موضوع مورد بحث برای تماشاگران به نمایش می گذارند.
«اوکا آگوستین» یکی از زنان کارگردان جشنواره می گوید او از این که مردم درمورد این قوانین شرعی که کم کم زندگی آنان را تحت کنترل کامل خود قرار می دهد هیچگونه نظرات انتقادی و بررسی کننده ای ندارند نگران است. قوانینی که در نهایت آزادی های آنان را به کلی سلب خواهد کرد.
آگوستین می گوید قوانین شرعی که برای بهزیستی و حمایت از مسلمانان ابداع شده اند در حال حاضر مردم مسلمان را به نوعی تبدیل به قربانیان خود کرده اند. به اعتقاد او یکی از همین روزها این قوانین با مقاومت از سوی زنان روبرو خواهند شد. اما تنها هنگامی این واقعه رخ خواهد داد که بسیاری از مردم به شکلی قربانیان این قوانین شده اند.
ازسوی دیگر بسیاری از مسلمانان با این نظریات مخالفند و درکشورهای مختلف جهان بسیاری ازمسلمانان نیزبا روی باز از قوانین شرعی و اسلامی استقبال می کنند. به ویژه به عنوان یکی از راه های مبارزه با فساد و مصائب و مشکلات اجتماعی از جمله جلوگیری از فحشا درمیان زنان.
در بخش هایی از این فیلم های مستند گفتگوهایی نیز با حامیان قوانین شرعی انجام شده است. از جمله مصاحبه هایی با دو زن جوان اهل «آچه» که معتقدند لباس های معتدل وگاه حتی پوشاندن کامل اندام زن لازم است تا از جلب و اغوای مردان جلوگیری کند.
یکی دیگر از فیلم های مستند جشنواره، نمایش افشاگرانه ای است از حمایت از احکام شرعی چون«شلاق» که درکشورهای اسلامی در سطح جهان رواج دارد. این فیلم نشان می دهد که چگونه یک زن اهل مالزی به نام «کارتیکا ساری دوویی شوخارنو» به خاطر آبجوخوری درملاء عام به خوردن شلاق محکوم شد. حکمی که بعدها با تلاش فعالان حقوق بشری به سه هفته کاراجباری تقلیل پیدا کرد. سازنده این فیلم مستند، نورهایاتی کاپاراوی، که درضمن یکی از فعالان گروهی به نام «حقوق زنان مسلمان» در مالزی است می گوید او هنگامی که نتایج آرایی را که نشان می دهد ٧٥ درصد مردم مسلمان مالزی طرفدار مجازات شلاق هستند را مرور کرد، واقعا دچار شوک و ناباوری شد.
درمالزی، مردان مسلمان هم از مجازات های مشابه، از جمله شلاق خوردن درملاء عام به خاطر زیرپا گذاشتن قوانین اسلامی مصون نیستند. اما کاپاراوی می گوید داستان شلاق خوردن کارتیکا به عنوان یک مسئله وجدانی و اخلاقی موجب جلب توجه جهانیان شد:«نمی دانم شاید به خاطر این که کارتیکا یک زن بود. شاید هم به خاطر این که او به شغل مانکنی اشتغال دارد این مسائل برایش پیش آمد چرا که دربسیاری از جوامع اسلامی به زنانی که این شغل را انتخاب می کنند به چشم زنانی «بد» و بی بند و بار نگاه می کنند.»
در استان های دیگر اندونزی از جمله درجزیره«سولاوسی»، قوانین و احکام شرعی اسلامی زندگی روزمره زنان را تحت نظارت دارد. این قوانین نوع لباس و پوشش زنان را تعیین می کند و متخلفان را تحت تنبیه و مجازات شلاق قرار می دهد.
یونیانی چوزائیفا، رئیس سازمان «کومناس پرامپوآن» یک سازمان حمایت از حقوق زنان در سطح کشوری در اندونزی می گوید این قوانین غیرعادلانه نه تنها با قوانین ملی و سکولار این کشور مغایرت دارند بلکه در بیشتر موارد با آن ها برخوردهای غیرقابل حلی نیز پیدا می کنند. اما بیش از هرچیز دیگر این قوانین برعلیه زنان بوده و زندگی آنان را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهند:«این قوانین حرفشان حرف اخلاقیات است. اخلاق همیشه در وحله اول زنان را به عنوان مظهر پاکی و خلوص یک ملت در مرکز توجه قرار می دهد. برای همین هم قوانین شرعی همیشه از زنان به عنوان نشانگر و نماد این هویت استفاده می کنند و فورا به کنترل بدن و پوشش آن ها می پردازند و برای آن ها در این زمینه تعیین تکلیف می کنند.»
فیلم های مستند در باره «آچه» هم چنین نشان می دهند که چگونه ماموران و به اصطلاح پلیس ناظربرقوانین شرعی در این ناحیه، زنان را مورد هدف قرار می دهند. آریانی جلال، تهیه کننده یکی از این فیلم ها می گوید بسیاری از زنان در این نواحی از استفاده از اماکن عمومی چون قهوه خانه ها و یا سواحل تفریحی خودداری می کنند. اغلب این اماکن به زنان حتی اجازه ورود و یا شنا کردن نمی دهند. او می گوید ساحل دریا هدیه طبیعت است به انسان ها پس چرا این فقط زنان هستند که از استفاده از آن و لذت شنا کردن محرومند؟ او هم چنین معتقد است که روش های آموزشی درمدارس اندونزی امروزبیشتراز همیشه به سوی اصول گرائی کشیده می شوند به این صورت که پوشش دختران در مدارس مورد بازرسی روزانه قرار دارد. درحالی که این پوشش ها هم اکنون به اندازه کافی محدود کننده و دست و پا گیرنده هستند.
مقامات «مرکز بین المللی اسلام و جمع گرایی» در اندونزی معتقدند خارج از دو منطقه «آچه» و «سولاوسی» در این کشور، دراغلب مناطق دیگر قوانین شرعی معنایی مشخص و برازنده دارند که مفهوم آن ظاهر و پوششی موقرو انجام اعمالی درست و نیکوکارانه است که هیچ یک از آن ها درخواست غیرمنطقی و حادی به نظرنمی آید.
اما بسیاری از منتقدان قوانین شرعی اسلامی می گویند این قوانین اغلب برای کنترل و محدود ساختن مردم به کار گرفته می شوند. این قوانین هم چنین وسیله هستند تا دهان کسانی که می خواهند نقش این قوانین را در ضایع کردن حقوق انسانی افراد به ویژه زنان مورد بحث و بررسی قرار دهند ببندد. قوانینی که زنان اساسا هیچگونه دخالتی در تعیین و تدوین آن ها ندارند.
آگوستین درباره اهمیت فیلم سازی درمورد اینگونه مسائل می گوید این کار ایده ها وعقاید تازه ای را درذهنیت کسانی که اطلاعات ناچیزی در مورد اسلام و زندگی زنان مسلمان دارند بوجود می آورد. اما وقتی با چشم خود شاهد این وقایع می شوند و آن را به شکل یک فیلم مستند تماشا می کنند می توانند ادراک بیشتری از مفهوم زن بودن دریک جامعه اسلامی پیدا کنند.