کشورهای اتحاديه اروپا پس از ماه ها گفتگو با تحريم نفت ايران موافقت کردند. توقف خريد نفت ايران از يک سو و تهديد ايران به بستن تنگه هرمز از سوی ديگر، به نگرانی ها نسبت به ناآرامی در خليج فارس و نيز افزايش قيمت نفت افزوده است. خروج کشورهای اتحاديه اروپا از صف خريداران نفت ايران، چه پيامدهای سياسی و اقتصادی برای اروپا خواهد داشت؟
تحريم خريد نفت ايران، آخرين مرحله از تلاش های غرب برای مقابله با برنامه اتمی جمهوری اسلامی است. رهبران اتحاديه اروپا تحريم های جديد عليه ايران را بی سابقه دانسته اند و اميدوارند افزايش فشارهای اقتصادی عليه ايران، به شفافيت بيشتر برنامه اتمی تهران بانجامد، اما آيا پيامدهای اقتصادی تحريم های جديد برای اروپا نيز بيسابقه خواهد بود؟
برخی از مقام های ايرانی در واکنش به تحريم های اتحاديه اروپا، از بستن تنگه هرمز سخن گفته اند. هم اکنون نزديک به يک پنجم نفت مصرفی جهان از اين تنگه می گذرد و مسدود شدن اين آبراه، اختلال عمده ای در عرضه نفت به اروپا و آسيا ايجاد خواهد کرد.
صادق زيبا کلام، تحليلگر سياسی در تهران، می گويد: با توجه به افزايش فشارهای اقتصادی عليه ايران، بستن تنگه هرمز راهی منطقی برای جمهوری اسلامی است.
آقای زيبا کلام، استاد علوم سياسی دانشگاه تهران، می افزايد: با توجه به جمعيت ۷۵ ميليونی ايران و وابستگی کشور به واردات غذا و دارو، ايران نيازمند درآمد نفت است. اگر جلوی اين درآمد گرفته شود، شما به ايران اعلان جنگ داده ايد و جمهوری اسلامی برای بقای خود بايد با اين تهديد مقابله کند و تنها راه منطقی که ايران دارد، بستن تنگه هرمز است.
بسياری از ناظران اقتصادی معتقدند، بستن تنگه هرمز به معنی توقف صادرات نفت ايران نيز هست و از همين رو اظهارات مقام های تهران را تنها يک تهديد لفظی، تلقی می کنند. اما به رغم اين گمانه زنی ها، اقدامات ايران برای تاثير بر قيمت نفت، همچنان يکی از اصلی ترين نگرانی ها در غرب است.
لوسيان پوگليارسی، از بنياد سياست انرژی، می گويد: اگر اقدامی از سوی ايران برای بستن تنگه هرمز رخ دهد احتمالا ابتدا شاهد جهش قيمت نفت خواهيم بود. شايد ۴۰، ۵۰ دلار در هر بشکه... مسئله اصلی اينست که ما بخشی از بازار درهم تنيده جهانی نفت هستيم و تلاطم در يک قسمت به تمامی نقاط، سرايت می کند.
واکنش های کشورهای غربی به تهديدها از سوی ايران قاطع بوده است. مقام های آمريکايی بسته شدن تنگه هرمز را غيرقابل قبول دانسته اند. لئون پنتا، وزير دفاع آمريکا، تاکيد کرد که بسته شدن تنگه هرمز خط قرمز ايالات متحده است.
اما سوای آنکه نگرانی ها نسبت به وضعيت تنگه هرمز واقعی باشد و يا روانی، عدم اطمينان نسبت به وضعيت صادرات نفت، بر قيمت اين سوخت فسيلی تاثير گذاشته است. تاثيری که مردم آمريکا در پمپ بنزين ها، شاهدش هستند.
با توجه به بحران مالی اروپا و بهبود تدريجی اقتصادی در آمريکا، فشار ناشی از بحران نفت، حداقل در کوتاه مدت، بيشتر احساس می شود. اکنون بايد منتظر ماند و ديد تاثيرات درازمدت تحريم های جديد اروپا بر اقتصاد مشتريان سابق نفت ايران، چگونه خواهد بود.