روز شنبه گذشته، بیست و پنجمین جشنواره سینمای ایران که به همت آرشیو فیلم وتلویزیون دانشگاه لس آنجلس هر سال در ماه فوریه برگزار می شود، کار خود را با نمایش فیلم برنده جایزه «درباره الی» ساخته «اصغرفرهادی» به پایان رساند.
این فیلم که با استقبال عموم روبرو شد ضمن کشف رازهای زندگی طبقه متوسط امروز ایران، نمایشگر واکنش عصبی شخصیت ها و روابط میان زوج هاست. از سوی دیگر شاید بتوان فیلم «درباره الی» را به صورتی نمایانگر تنش هایی دانست که در زندگی طبقه متوسط در ایران وجود دارد. تنش هایی که انعکاس آن در جریان نا آرامی های پس از انتخابات خرداد ماه گذشته و جنبش های مردمی به نتایج این انتخابات به خوبی مشهود است.
فیلم درباره الی، داستان سفر تفریحی چند زوج جوان و هم دوره دانشگاهی است که با بچه های کوچک خود به سواحل دریای خزر درشمال ایران مسافرت می کنند. در این سفر دختری به نام «الی» هم به دعوت سپیده به همراه آن ها آمده است تا طبق قرار قبلی زمینه آشنایی او با پسری به نام «احمد» که پس از یک ازدواج ناموفق و کوتاه در آلمان برای گذراندان تعطیلات به ایران آمده فراهم شود.
«درباره الی» چهارمین فیلم اصغر فرهادی و داستانی پرتعلیق درباره روابط اجتماعی است که مانند دیگر آثار او تصویری باورپذیر و گاه تکان دهنده از زندگی طبقه متوسط ایران امروز و زوایای آشکار و پنهان آن ارائه می‌دهد.
فیلم «درباره الی » که قرار است در اواسط بهار آینده در سینماهای آمریکا بر روی پرده بیاید، در نگاه اول نسبت به فیلم دیگر فرهادی، «چهارشنبه سوری» مضمونی ملایم و معتدل دارد. گرچه در لایه‌های زیرین می‌توان رگه‌هایی از مایه‌های مورد علاقه فیلمساز را یافت. «درباره الی» تصویری باورپذیر از موقعیتی تکان‌دهنده و تلخ است. تلخی فیلم حاصل بحرانی است که مرگ الی آن را عیان می‌کند و واقعیتی که پیش چشم مخاطب قرار می‌دهد.
فیلم در کنار روایت یک ماجرای هراس‌انگیز، زوال ارزش‌های اخلاقی را ترسیم می‌کند و فروپاشی باورها را هشدار می‌دهد. پایان فیلم گرچه با حل و فصل شدن ماجرای محوری فیلم همراه است، اما فیلمساز بر تنهایی سپیده یکی از شخصیت های کلیدی فیلم با بازی «گلشیفته فراهانی» تاکید می کند. سپیده در گوشه آشپزخانه نشسته و در سکوتی مرگبار فرو رفته است. بحران پایان ندارد، مرگ الی واقعیت‌هایی را آشکار کرده که انکار آنها دیگر امکان پذیر نیست.
ساختمان اصلی قصه «درباره الی» مانند بیشتر آثار دیگر اصغر فرهادی درباره روابط انسانی و پیچیدگی‌ها و لایه‌های مختلف آن است. اما ساختار تصویری فیلم و قالب آن با فیلم های دیگر او از جمله «چهارشنبه‌سوری» تفاوت دارد. «درباره الی» یک درام پرشخصیت است و نمایش یک وضعیت که از سکون به بی تعادلی می‌رسد و در پایان شکنندگی این آرامش و پوسته ظاهری خوشبختی و سرخوشی بیشتر از پیش روشن می‌شود.
فرهادی استاد نمایش چنین موقعیت‌هایی است و به خوبی می داند چطور با نمایش جزئیات این تغییر موقعیت را به نمایش بگذارد. در «درباره الی» ظاهر بازیگرها پس از غرق شدن دختر جوان تغییر می‌کند، چهره‌ها به هم می ریزد و در نگاه ها نوعی استیصال به چشم می‌خورد.
واکنش عصبی شخصیت‌ها و تنش‌هایی که در روابط زوج‌ها به وجود می آید بحران را برای مخاطب فیلم باورپذیرتر می‌کند. فیلم از بیننده‌اش پیش است، کارگردان می‌تواند تا آخرین لحظه مخاطب را در تعلیق نگه دارد و او را غافلگیر کند. ورود نامزد الی در یک سوم پایانی فیلم، یک بار دیگرموتور درام را روشن می کند و این فرصت را به وجود می‌آورد که زوایای دیگر شخصیت الی و همراهانش در سفر روشن شود.
فرهادی پیش از این در «چهارشنبه‌سوری» ثابت کرده بود می‌داند چگونه تماشاگر را همراه قصه‌ای کند که هر لحظه ممکن است آدم‌های درگیرش واکنشی غریب و غیر قابل پیش‌بینی داشته باشند. او به خوبی بحران را نمایش می‌دهد. سکانس غرق شدن الی و تلاش پیمان، احمد و بقیه برای نجات او با دوربین روی دست فیلمبرداری شده و حس ترس و اضطراب را به مخاطب منتقل می‌کند.
یکی از امتیازهای فیلم این است که ذهن مخاطب را درگیر کشف واقعیت ماجرا می‌کند، رازآلودگی و ابهامی که در شخصیت الی وجود دارد، تصمیم گیری درباره آنچه بر او گذشته را سخت می‌کند، بیننده پس از پایان فیلم همچنان درگیر پیچیدگی‌هایی است که این درام انسانی به همراه داشته است .
فیلم «درباره الی» توانسته است تا کنون جایزه خرس نقره ای بهترین کارگردانی سال گذشته برلین را به دست آورد و در جشنواره های سینمایی فجر و ترایبکا مورد تحسین قرار گرفته است. داوران «ترایبکا» درباره این فیلم گفته اند: «درباره الی مرزها را پشت سر می گذارد و درک ما را از جهانی که با دیگران در آن شریک هستیم را عمیق تر می کند.» با این همه، چهارمین فیلم فرهادی نماینده سینمایی است که عده‌ای باور دارند خورشید اقبالش در جهان غروب کرده است.
فرهادی نه از نسل فیلمسازانی است که زمانی با تقلید از عباس کیارستمی موفق ترین کارگردان سینمای ایران در یک چشم انداز بین‌المللی می خواستند قله‌های جشنواره‌های معتبر اروپایی را فتح کنند و نه مانند کارگردان‌هایی که به میل و سلیقه جشنواره‌های داخلی فیلم می‌سازند، در مسیر قواعد و مقررات رسمی سینمای ایران قدم برداشته است.
اصغر فرهادی توانسته با چهار تجربه سینمایی زنده کننده سینمای اجتماعی ایران امروز باشد. سینمایی که در دهه ۵٠ و اواسط دهه ٧٠ دوران رشد و بلوغ را پشت سر گذاشته و مدتی است فیلمساز شاخصی نداشته است. فرهادی احیا کننده سینمای اجتماعی است، سینمایی که تصویری واقعی و تکان دهنده ای از زندگی معاصر در جامعه کنونی ایران را ترسیم می‌کند و البته این درام‌های اجتماعی به دلیل عمق شخصیت‌ها و درستی روابط درباره انسان امروز هم هست و این امتیاز ماندگاری فیلم‌های فرهادی را بیشتر می‌کند.
فرهادی به استناد چهار فیلم و یک مجموعه تلویزیونی که کارگردانی کرده بازیگری را می‌شناسد و می کوشد از بازیگرها در فیلم‌هایش تصویری دگرگونه ارائه دهد بازی‌ها در فیلم های این کارگردان کاملا واقع گرا و بدون اغراق هستند و در فیلم «درباره الی» این ویژگی به کمال دیده می‌شود.
او در کنار استفاده از بازیگران حرفه‌ای مانند گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی و شهاب حسینی از مانی حقیقی و پیمان معادی هم در نقش‌هایی خاص استفاده کرده است. یکدستی بازی‌ها نشان می‌دهد فرهادی قواعد بازی گرفتن از بازیگران حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای را می داند و در هماهنگ کردن بازی‌ها به نفع فیلم مهارت دارد. نمایش فیلم «درباره الی» در ایران پس از مدت ها تعویق، کمی پیش از برگزاری انتخابات خرداد ماه گذشته روی پرده رفت.
تماشای فیلم «درباره الی» بنا برنوشته «کنت توران» منتقد سینمایی روزنامه لس آنجلس تایمز حوصله می‌خواهد، قصه فیلم کمی با تاخیر شروع می‌شود و تماشاگر باید تحمل دیدن مقدمه‌ای که کارگردان برای طرح مسئله اصلی برایش فراهم می‌کند داشته باشد. در این فیلم جزئیات اهمیت دارد و نمی توان بدون توجه به این جزئیات از دیدن «درباره الی» لذت برد.
فیلم «درباره الی» برخلاف کمدی‌های پرفروش صادراتی سینمای ایران به لس آنجلس، پر از شوخی‌های سبک فیزیکی و کلامی نیست. جنس شوخی‌های این فیلم، نوع روابط و فضایی که پیش چشم تماشاگر قرار می گیرد به دلیل شبیه بودن به واقعیت های زندگی حیرت انگیز و جذاب است. تماشای این فیلم تجربه خاصی است که باید با آگاهی اتفاق بیفتد.